Зұлматты дәуір ел жадында

Аталған іс-шара 1-30 сәуір аралығында өтеді. Акция барысында қуғын-сүргін құрбандары мен олардың ұрпақтарының есте­ліктерін, 1930-1950 жылдары туған, ата-аналарының қасіретін еске түсіре алатын куәгерлердің, аға буынның естелік куәліктері жинақталады.

Мәселен, естелік-әңгімелер қуғын-сүргін құрбандарының әртүр­лі санаттары бойынша ірік­теледі. Ол халық көтері­лісіне қатысушылар, Қазақ­стан­нан мәжбүрлі босып кеткендер, ГУЛАГ лагерьлерінің тұтқын­дары, жер аударылғандар, діни қыз­мет өкілдері және тағы басқа қызыл қуғындауға түскен құрбандар болуы мүмкін.

Естеліктер Астана қаласында бас­падан шығарылатын «Халық жады» атты жинаққа енгізіледі. Өз естелігін неғұрлым толық айта алатын, жадында көптеген оқи­ға тізбегі қалған және құжаттық материалдарды сақтай алған аға буын өкілдерінің естелігі бейне­таспаға түсіріледі.

«Кеңестік билік өз үстемді­гін кең-байтақ жерімізде орнату үшін қазақ қоғамының ға­сырлар бойы қалыптасқан дәс­түрлі саяси, әлеуметтік және эко­номикалық-шаруашылық іш­кі байланыс­та­­рын жойды. Сол үшін большевик­тер пролетариат диктатурасын орнату мақсатында ХХ ғасыр­дың бірінші жартысында сталин­дік саяси қуғын-сүргінді аса жоғары қатыгездікпен жүр­гізді. Кедейлерді тонаушы деп айып­таған шонжарлар, хан тұқы­мы, билер мен молдалар қызыл­дар­дың нәубет найзасының ұшы­на алғашқы болып ілінді. Олар­мен қоса-қабат орташалар мен кедей-кепшіктер де тәр­кі­леу мен қуғындаудың құрбан­да­ры­на жазықсыз түрде айналып кете берді. Осы нәубет­тер мен қиын­шылықтар 1920-1950 жылдар ара­сында ер-аза­маттарымызды, ару қыздарымыз бен аналарымызды, ұл-қызда­рымызды гүлдей солдырып халық санын жасанды түрде азайтып жіберді. Ал олар­дан қалған ұрпақ­тардың маң­дайына кеңестік заманда қара күйе жағылды. «Саяси қуғын-сүргін» деп аталатын ерекше сойқанның салдарынан қан­ша­ма жазықсыз азамат «халық жауы» деген атпен атылып, қа­мауға алынып, олардың отбасы ойран болды», деді тарихшы Г.Жанысбекова.

Оның айтуынша, саяси қу­ғын-сүргін алапат қарқын­мен жүр­гізілген өткен ғасырдың 20-50-жылдарынан бері қарай да тұтас 100 жыл өткен екен. «Елу жылда – ел жаңа, жүз жылда – қазан» демекші, өткен заман қиын­­шылықтары біртіндеп халық сана­сынан өшіп, жойылып барады.

Өткен шақты ел есінде сақтап қалу мақсатында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев­тың Жарлығымен 2020 жылы құрылған Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жө­нін­дегі Мемлекеттік комиссиясы жобалық офисінің бастамасымен «Халық жады» атты 20 томдық жинақты баспадан шығару жос­парланып отыр.

Шымкент қаласы Өңірлік ко­миссиясының жұмыс тобы да атал­­ған жинаққа атсалысып, ата-ба­ба тарихын ұрпақтар есте­лігі тү­рінде жаңғыртуға үлес қоспақ.