Иппонның ауылы алыстап барады

Жігерсіз жігіттер, нашар нәтижелер

Әңгімемізді ерлерден бастайық. Осы­ған дейінгі Халықаралық дзюдо феде­рациясының (IJF) рейтингіне зер сал­сақ, ТОП-10 балуанның қатарынан еліміздің кемінде бір-екі балуанын кезік­тіретінбіз. Әлем чемпионатындағы сәтсіздіктен кейін жағдайымыз күрт нашарлады. Қазіргі кезде жерлестеріміздің арасында ең үздік нәтиже Данияр Шам­шаевқа тиесілі. 73 кило салмақ дәре­же­сінде күш сынасып жүрген 21 жастағы қазақ дзюдошысы рейтингте 14-орынды иеленді. Жалпы, білікті бапкерлерден бастап, қатардағы қарапайым жан­күйер­лерге дейін бұл жігіттің болашағына зор үмітпен қарап отыр.

Былтыр Астанада өткен Азия чемпионатында Данияр төрт кездесудің барлығында жеңіске жетіп, бас жүлдені олжалағаны есімізде. Сол жарыста ол үндіс­тандық Суреш Сингхты 42, тәжік­стандық Бехруз Ходжазоданы 42, қыр­ғызстандық Шыңғысхан Сағыналиевті 31, өзбекстандық Муроджон Юл­до­шевты 34 секундте таза ұтып, сан мың кө­рерменнің ыстық ықыласына бө­ленген еді. Сонда Шамшаевқа Азия чемпионы атану үшін бар-жоғы 149 секунд жеткілікті болды!

Биыл қандасымыз Париждегі Гранд Слэм турнирінде қола алса, Тбилисиде күміспен күптелді. Өкінішке қарай, Данияр Дохадағы әлемдік додада даралана алмады. Ол екінші кезеңде әлем чем­пионатының күміс жүлдегері, Еу­ропа чемпионы, ита­лия­лық Мануэл Лом­бардоға жол берді. Шам­шаевпен бір салмақта өнер көрсететін тәжірибелі Жан­сай Смағұлов 21-орынға жайғасты. Ол да Парсы шығанағында сәтсіздікке ұшырады.

60 кило салмақ дәрежесінде бес бірдей балуанымыз ТОП-50-ліктің санатында. Солардың арасынан Мағжан Шамшадиннің көші ілгері. Сыр бойының саңлағы 16-орында тұр. Атағы алысқа жайылған Елдос Сметов 21-сатыға жай­ғасты. Соңғы кездері өрелі өнерімен көзге түсіп жүрген Нұрқанат Серікбаев 26-орынды еншіледі. Ал Бауыржан Нар­баев 35-ші, ал Шерзод Давлатов 47-сатыға табан тіреді.

Өзге салмақ дәрежелерінде жерлес­теріміз мынадай сатыларға жайғасты: Абы­лайхан Жұбаназар (81 кило) – 20, Нұр­лыхан Шархан (100 кило) – 21, Ғұсман Қыр­ғызбаев (66 кило) – 22, Дидар Хамза (90 кило) – 24, Ғалымжан Қырықбай (+100 кило) – 39, Әділ Оразбаев (+100 кило) – 41 және Есет Қуанов (66 кило) – 50-орын.

Қазіргі кезде Грузия дзюдошыла­ры­ның дәуірі жүріп тұр. Ерлер арасында жеті салмақ дәрежесі болса, соның төр­теуінде Қап тауының қырандары әлем­дік рейтингте көш бастап келеді. Олар – Лаша Шавдатуашвили (70 кило), Тато Григалашвили (81 кило), Лу­ка Майсурадзе (90 кило) және Илья Суламанидзе (100 кило). Бір кереметі, 90 кило салмақта үш грузин жігіті үз­­дік бестіктің санатына еркін еніп отыр. Дәл осындай табысымен жер-жа­һан­дағы бірде-бір мемелекет мақтана алмайды. Қалған салмақ дәрежелерінде испаниялық Франсиско Гарригос (60 кило), молдовалық Денис Виеру (66 кило) және тәжікстандық Темур Рахимовтың (+100 кило) алдын орайтын ешкім табылар емес.

ТОП-10 дзюдошылардың санатына Грузия мен Жапонияның – 9, Әзер­­байжанның – 7, Моңғолия мен Өзбек­станның – 5, Канаданың – 4, Оң­түстік Ко­рея, Франция, Бразилия, Нидерландтың – 3, Бельгия, Израиль, Италия, Кубаның – 2, Ис­пания, Тайпей, Молдова, Украина, Швей­цария, Аустрия, Түркия, Мажарстан, Пор­тугалия, Ресей және Тәжікстанның  1 өкілі енді. Сол серкелердің қатарынан еліміздің бірде-бір өренін көре алмаға­нымыз өкінішті. Бұл жағдай Мә­дениет және спорт министрлігі мен рес­пуб­ликалық дзюдо федерациясының басшыларына ой салуға тиіс. Өйткені алда Париж Олимпиадасы менмұндалап тұр. Егер жағдайды түзеу үшін дереу арада шұғыл шешім қабылданбаса, дәл осы қарқынмен төртжылдықтың басты додасынан құралақан қайтатынымыз анық.

Ерлер арасындағы

ТОП-5 дзюдошы

60 кило: 1. Франсиско Гарригос (Ис­пания), 2. Ян Юнвэй (Тайпей), 3. Ли Ха Рим (Оңтүстік Корея), 4. Балабай Агаев (Әзер­байжан), 5. Георгий Сардалашвили (Грузия).

66 кило: 1. Денис Виеру (Молдова), 2. Хифуми Абе (Жапония), 3. Ёндон­пэ­рэнлэйн Басху (Моңғолия), 4. Дзёсиро Маруяма (Жапония), 5. Важа Мар­гвелашвили (Грузия).

73 кило: 1. Лаша Шавда­туа­швили (Грузия), 2. Хидаят Гей­да­ров (Әзер­байжан), 3. Цэнд-Очирын Цогтбаатар (Моң­ғолия), 4. Нильс Штумп (Швей­цария), 5. Даниел Кар­нин (Бразилия).

81 кило: 1. Тато Гри­га­лашвили (Гру­зия), 2. Мат­тиас Кас­се (Бельгия), 3. Саид Мол­­­лаей (Әзербайжан), 4. Та­ка­но­ри На­­гасе (Жапония), 5. Ли Жон Хван (Оң­түстік Корея).

90 кило: 1. Лука Майсурадзе (Гру­зия), 2. Санширо Мурао (Жа­пония), 3. Дав­­лат Бабонов (Өзбекстан), 4. Бека Гви­ниа­швили (Грузия), 5. Лаша Бекаури (Гру­зия).

100 кило: 1. Илья Суламанидзе (Гру­зия), 2. Зелим Коцоев (Әзербайжан), 3. Майкл Коррел (Нидерланд), 4. Кайл Рейес (Канада), 5. Шади Эльнахас (Ка­нада).

+100 кило: 1. Темур Рахимов (Тә­жікстан), 2. Әлішер Юсупов (Өзбекстан), 3. Татсури Сайто (Жапония), 4. Одхуугийн Цэ­цэнсенгэл (Моңғолия), 5. Тедди Ринер (Франция).

Жалғыз үмітіміз – Әбиба

Әйелдер арасындағы жарыстарда Әбиба Әбужақынова ғана айшықты өне­рімен көзге түсіп жүр. 25 жастағы спортшы былтыр қазақ қыздары арасынан алғашқы болып әлем чемпионатында жеңіс тұғырына көтерілді. Ташкентте өткен жарыста Әбиба небір атақты балуандардан басым түсіп, қола медальды мойнына ілгенде, барша Алаш жұрты бөріктерін аспанға атып қуанған еді. Жерлесіміз бұл нәтижемен шектеліп қалған жоқ. Кейінгі екі жыл аралығында ол Ұланбатыр, Әбу-Даби, Париж және Тбилисиде ұйымдастырылған Град-Слэм турнирлерінде жүлдегерлер санатына қосылды. Былтыр Астанадағы Азия чемпионатында ақтық сынға дейін алқынбай жетіп, шешуші тұста ғана ұтылса, биыл Пор­тугалияның Ал­мада қаласында шы­мылдығы түрілген Гран-при сайысында алтыннан алқа тақты. Пиреней түбегінде жалауы желбірген жарыстың финалында ол өзінің командалық әріптесі Ғалия Тынбаевадан басым түсті.

Биыл Дохада да Әбужақынованың жеңіс тұғырына көтерілуіне жақсы мүмкіндігі болды. Бастапқы бәсекелерде израильдік Тамар Малка, моңғолиялық Баасанху Бавудорж, сербиялық Милица Николичтен айласын асырған ол жартылай финалда Еуропаның екі дүркін чемпионы, әлемдік рейтингте көш бастап тұрған франциялық Ширин Буклиге есе жіберді. Ал қола медаль үшін тартыста италиялық Ассунта Скуттоға Әбибаның әлі жетпеді. Десек те қазіргі кезде елі­міз­дің татами шеберлері арасындағы ең үз­дік көрсеткіш дәп осы Әбиба Әбу­жақыноваға тиесілі.

Аса ауыр салмақта күш сынасатын Кәмила Берліқаштың да өнерін «қа­нағаттандырарлық» деп бағалауға болады. Ол қырып-жоймаса да, түрлі тур­нирлерде тәуір нәтижеге қол жеткізіп келеді. 23 жастағы қазақ балуаны былтыр Ұланбатырда және биыл Бакуде үздік үштікті түйіндеді. Тбилиси, Алмада, Ташкентте бесінші орынға табан тіреді. Егер өзге бұ­рымдылардың алғашқы айна­лымдардан аса алмай жүр­генін ескерсек, бұны да тәуір көрсеткіш деп ба­­ға­лаған жөн. Өкіншке қа­рай, өзге қыздардан он­дай қарқын бай­қал­майды.

ТОП-50-ліктің қа­та­­рына енген өзге жер­­лес­те­­ріміздің нә­­ти­­­желері мы­­надай: Аруна Жан­кел­дина (70 кило) – 31, Наз­гүл Маратова (+78 кило) – 34-орын Ға­лия Тынбаева (48 кило) – 35, Се­вара Ны­шанбаева (57 кило) – 39 және Тол­ғанай Әбеуова (52 кило) – 49-орын. Ал 63 пен 70 кило сал­мақ дәрежесінде өнер көрсетіп жүр­ген отан­дық татами ше­бер­­лерінің бірде-біреуі бұл межеге жете алар емес.

Әлемдік рейтингте Жапонияның екі дзюдошысы көш бастап тұр. Қалған мем­­лекеттердің бір-бір балуаны ғана ал­дыңғы лекте. Олар – жапониялық Нацуми Цунода (48 кило) мен Саки Ниизоэ (70 кило), косоволық Дистрия Красничи (52 кило), канадалық Криста Дегучи (57 кило), ұлыбританиялық Люси Реншалл (63 кило), италиялық Элис Белланди (78 кило) және израильдік Раз Гершко (+78 кило).

ТОП-10 дзюдошының тізіміне Фран­­цияның 12 өкілі еніп отыр. Бұл – қыз­дар ара­сындағы ең жақсы нәтиже. Одан кейінгі орындарда мына коман­далар: Жа­пония – 9, Израиль мен Гер­мания – 5, Бразилия – 4, Италия мен Канада – 3, Моң­ғолия, Испания, Ко­сово, Ұлы­бри­тания, Оңтүстік Корея, Хор­ватия, Ни­дерланд, Қытай – 2, Сербия, Қазақстан, Пор­тугалия, Өзбекстан, Ма­жарстан, Гру­зия, Польша, Аустралия, Сло­вения, Ве­несуэла, Аустрия, Грекия және Түркия – 1.

Әйелдер арасындағы

ТОП-5 дзюдошы

48 кило: 1. Нацуми Цунода (Жапония), 2. Ширин Букли (Франция), 3. Бландин Пон (Франция), 4. Ассунто Скутто (Ита­лия), 5. Вакана Кога (Жапония).

52 кило: 1. Дистрия Красничи (Ко­сово), 2. Челси Джайлс (Ұлыбритания), 3. Диё­ра Келдиёрова (Өзбекстан), 4. Ута Абэ (Жа­по­ния), 5. Река Пууп (Мажарстан).

57 кило: 1. Криста Дегучи (Канада), 2. Харука Фунакубо (Жапония), 3. Джес­сика Климкайт (Канада), 4. Рафаэла Сил­ва (Бразилия), 5. Ху Мими (Оңтүстік Корея).

63 кило: 1. Люси Реншалл (Ұлы­бри­­­тания), 2. Катерин Бошемен-Пинар (Канада), 3. Мегуми Хорикава (Жапония), 4. Кларисс Агбеньену (Франция), 5. Ан­гелика Шиманская (Польша).

70 кило: 1. Саки Ниизоэ (Жапония), 2. Барбара Матич (Хорватия), 3. Михаэла Пол­лерес (Аустрия), 4. Санне Ван Дейк (Ни­дерланд), 5. Лара Цветко (Хорватия).

78 кило: 1. Элис Белланди (Италия), 2. Одри Чёмео (Франция), 3. Инбар Ланир (Израиль), 4. Майра Агияр (Бразилия), 5. Анна-Мария Вагнер (Германия),

+78 кило: 1. Раз Гершко (Израиль), 2. Ро­мана Дикко (Франция), 3. Джулия То­­лофуа (Франция), 4. Акира Сонэ (Жа­пония), 5. Ким Хаюн (Оңтүстік Корея).