Қазіргі ақпараттық технологиялар әлемінде цифрлық сауаттылық өмірдің ажырамас бөлігіне айналды. Цифрлық технологияларды тиімді пайдалану ақпаратты өңдеу, коммуникация және онлайн ортада бейімделу қабілетімізді анықтайды. Әсіресе, Қазақстанда цифрлық сауаттылық мәселесі өзекті және ерекше назар аударуды талап етеді.
Статистика бойынша, Қазақстанда цифрлық сауаттылық деңгейі мәз емес. Ұлттық статистика бюросы ұсынған деректерге қарағанда, халықтың 54%-ы ғана интернетке қол жеткізе алады. Бұл халықтың жартысынан көбі цифрлық технологиялар ұсынатын мүмкіндіктерден алшақ қалатынын білдіреді.
Цифрлық сауаттылықтың төмендеуінің негізгі себептерінің бірі - интернеттің жеткіліксіз болуы, әсіресе, ауылдық жерлерде бұл қатты байқалады. Шалғай аймақтарда кең жолақты интернеттің болмауы цифрлық дағдыларды үйренгісі келетін адамдарға кедергі келтіреді. Сонымен қатар, интернет қызметтері мен компьютерлердің жоғары құны көптеген отбасы үшін қолжетімділікті шектейді. Тағы бір мәселе - цифрлық білім берудің жетіспеушілігі. Елде жүргізіліп жатқан бірқатар бастамалар мен бағдарламаларға қарамастан, цифрлық сауаттылықты оқытуға қабілетті оқу орындары мен білікті оқытушылардың саны жеткіліксіз. Көптеген мектептерде балаларға цифрлық сауаттылық негіздерін үйрету үшін қажетті жабдықтар мен бағдарламалар қамтамасыз етілмеген.
Әлеуметтік-экономикалық теңсіздік цифрлық сауаттылық мәселесіне де әсер етеді. Кедей және аз қамтылған отбасылардың компьютерлер мен интернетке қол жетімділікті сатып алу мүмкіндігі аз. Бұл цифрлық алшақтықты тудырады және халық арасында цифрлық сауаттылықтың дамуына жол бермейді. Қазақстандағы цифрлық сауаттылық мәселесін шешу үкімет, білім беру мекемелері, бизнес-сектор және азаматтық қоғам тарапынан кешенді тәсіл мен бірлескен күш-жігерді талап етеді.
Ең алдымен, интернеттің қолжетімділігін кеңейту қажет. Мемлекет кең жолақты желіні дамытуға инвестиция салып, интернет-қызметтердің неғұрлым төмен бағамен қолжетімділігін қамтамасыз етуге тиіс. Бұл цифрлық алшақтықты азайтуға және көптеген адамдарға цифрлық дағдыларын дамытуға мүмкіндік береді.
Маңызды қадам - цифрлық сауаттылықты білім беру бағдарламаларына біріктіру. Мектептер мен университеттер цифрлық дағдылар мен технологияларды қолдануға үйрету үшін мүмкіндіктер беруі керек. Бұл білікті оқытушыларды дайындауды және қажетті жабдықтар мен бағдарламалық жасақтаманы қамтамасыз етуді талап етеді. Сондай-ақ цифрлық технологиялар мен олардың артықшылықтары туралы хабардар болу үшін ересектерге арналған ақпараттық-түсіндіру науқандары мен оқу бағдарламалары жүргізілуі керек.
Цифрлық сауаттылықты дамыту ақпараттық технологиялар дәуірінде елдің тұрақты дамуын қамтамасыз етудің негізгі факторы болып табылады. Барлық мүдделі тараптардың бірлескен күш-жігері осы сын-қатерлерді еңсеруге және Қазақстанда цифрлық сауаттылықты дамыту үшін перспективалар жасауға көмектеседі.
Саяжан ҚҰДАЙБЕРГЕН,
Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ студенті