Архив ісінің озық әдістерін игереді

«Архивтердің ашықтығы мен қол­же­тімдігі: дамудың жаңа трендтері» та­­қы­­ры­бына арналған жазғы мектеп жұ­мы­сын құттықтау сөзімен ашқан Пре­зидент Әкімшілігінің жалпы бөлімінің меңгерушісі Нұрдәулет Төлеев тарихи мәдени мұрамызды сақтау мен дамытуда архив ісі мамандарының біліктілігі маңызды рөлге ие екенін атап өтті.

– Өткенді білу – адамзатқа ортақ құн­­ды­лықтарды құрметтеу. Ал архив құжат­тарын сақтау мен мұқият зерделеу ісі сала мамандарынан жоғары біліктілікті талап етеді. Архивтік құжаттар жазбаша жад ретінде қоғам өмірінде маңызды рөл ат­қарады. Сондықтан да азаматтық қоғамда әрқайсымыз үшін архивтердің ашық­тығы мен қолжетімдігі маңыз­ды. Ал кәсіби байланыстар архив меке­меле­рінің арасында ғана емес, халықтар ара­сындағы ынтымақтастықты нығай­ту­ға ық­пал етеді. Жас архившілер үшін жаз­ғы мектеп тарихи-мәдени мұраны сақ­­тау мен зерделеудің, құжаттамалық айналым­дағы құнды деректерді сараптау мен өміршеңдігін қамтамасыз етудің заманауи мүмкіндіктеріне жол ашады, – деді ол.

Форум барысында Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің ректоры Ж.Түймебаев, Ресей Мемлекеттік гуманитарлық университетінің ректоры А.Безбородов, Жалпыресейлік құжат­тану және архив ісі ғылыми-зерттеу инс­титутының директоры П.Кюнг, «Узар­хив» Өзбекстан агенттігінің директоры У.Юсуповтың жас архившілерге жол­даған жылы лебіздері оқылды. Өз кезегінде Ресей мемлекеттік гумани­тарлық университетінің профессоры, тарих ғылымдарының докторы Михаил Ларин, Біріккен Араб Әмірліктері Ұлттық кітапханасы және архивтерінің бас директоры Абдулла Маджид Аль-Али жа­һандық сын-қатерлер кезеңінде архив ісін дамытудағы жаңа мүмкіндіктерді, цифрлық технологиялық жетістіктерді бө­лісуде халықаралық диалог алаң­да­ры­ның зор мүмкіндік беретініне тоқталды.

Бүгінде Президент архиві мен БАӘ Ұлттық кітапханасы мен архивтері ара­сындағы архив саласындағы халық­аралық байланыстарды жүзеге асыру жөніндегі келісімге қол қойылған. Осы орайда өзара тиімді бағдарламалар мен іс-шараларды жандандыруға, екі елдегі құжаттық мұраны сақтау мүдде­сін­де ын­тымақтастықты нығайтуға ба­ғыт­талған келісімдер аясында жас архив­шілер үлкен қор жинап, БАӘ архив ісіндегі заманауи жетістіктеріне куә болып қайтқанын айта кеткен абзал.

Президент архивінің директоры Әлия Мұстафина дәстүрлі жазғы мектептің халықаралық сипат алуы Қазақстан ар­хившілер қоғамдастығының белсенді әрі іскер қадамдарының жемісі деп атап өтті. Оның айтуынша, алты жыл ішін­­де жазғы мектепке қатысушылар саны мыңға жуықтап отыр. Осы жылдар­да жас архившілер мектебінің гео­гра­фия­лық ауқымы кеңейіп, оның қа­тарын Әзербайжан, Армения, Беларусь, Қыр­ғызстан, Қытай, Моңғолия, Ресей, Өзбек­стан және тағы басқа елдерден келген архив­шілер толықтыру үстінде. Жас архив­шілер биылғы кездесуде архив ісі бетпе-бет келіп отырған жаңа заман талаптарын, технология саласындағы жетісіктер тура­лы еркін ақпарат алмасып, архив ісіне жаңа бір тыныс әкелетін ортақ шешімдерді талқы­лайды. Жазғы мектеп кәсіби алаң ре­тін­­де аймақ­тардағы архивтердің дамуына, сон­дай-ақ шетелдік әріптестердің же­тіс­тік­­терінен хабардар болуға ықпал ететіні сөзсіз.

Тұңғыш Президент кітапханасының директоры Бақытжан Темірболат жас архившілердің кездесуі өте өзекті, сұра­нысқа ие тақырып аясында өтіп жатқанын тілге тиек етті.

– Бүгінде архив ісі цифрлық техно­логиялардың қарыштап дамуымен жаңа мүмкіндіктер кезеңінде тұр. Бірақ кейінгі уақытта жалған ақпараттардың белең алуы жекелеген мемлекеттерге ғана емес, әлемдік экономикаға кері әсерін тигізіп жатыр. Ал жасанды интеллекттің адамзат үшін пайдасымен қатар кері әсеріне қатысты сарапшылар дабыл қағып отыр. Осы орайда шындықтың шырақшысы ретінде архив ісі мамандарынан түпнұсқа құжаттардың өміршеңдігін сақтау, әлемде қалыптасқан ахуалды қаперге алып әрі заманауи мүмкіндіктерді игере отырып, архив ісін алға оздыруда қырағылық танытуы қажет, – деді ол.

Қазір архивтердің даму деңгейі сол елдің өркениет дәрежесі мен халықтың өз тарихын қаншалықты бағамдауы­­ның көрсеткіші іспетті. Әлемдік өркениет түр­лі бағытта дамыған сайын, қоғамдық өмір­дің барлық саласында, оның ішін­де архивтердің қызметінде жаңа сын-қа­тер­лер туындап отыр. Архив ісін жүр­гізу­де ғаламдық кедергілерді айна­лып өтіп, жа­һандық өзгерістерге төтеп беру­дің жол­дарын анықтау жазғы мектептің кө­те­рер жүгі болса керек. Архив ісі ма­ман­дарын тек архивтік қызмет шең­берінде ғана емес, қоғамға қолжетімді ашық архив қа­­лыптастыру және өз та­рихы мен мәде­ние­тін жете білетін отан­сүйгіш мамандармен толықтыруды да қарастыратын болады.

Жазғы мектеп қатысушылары архив­терді цифрлық трансформациялау мен білікті кадрлар дайындау жұмыстарын ұтымды ұйымдастырудағы ұсыныстарын ортаға салды. Президент архиві мамандары еліміздегі архивтерді әлемдегі жетекші архивтердің инновациялық даму жолымен ілгерілете отырып, бұл істе барынша ашықтық пен цифрлық технологияларды кеңінен қолдануға үйретуді мақсат етеді. Осы орайда жазғы мектеп ізгі дәстүрді жалғастыра отырып, архившілер үш күн қатарынан заманауи әдістемелер, цифрлық трансформация, ғылыми тәсілдерді іс жүзінде қолдану­дың мүмкіндіктерін талқылайды.

АЛМАТЫ