Балуандарымыздың жеті жүлдесі

Статистикаға жүгінсек, Grand Slam турнирінде Қазақстан құ­рама коман­дасының мүшелері жеті рет қана жеңіс тұғырының ең биік сатысына көте­ріл­ген екен. Бір алтын және төрт жүл­деден артық алған кезіміз жоқ. Бұл жолы әнұранымыз бір-ақ мәрте шыр­қал­ға­нымен, медаль саны мол болды. Соның нәтижесінде Астанадағы дода­­ның жал­пы командалық есебінде жерлес­терміз төртінші орынға табан тіреді. Ал­ды­мызда – Испания (2 алтын+1 кү­міс+2 қола), Италия (2+0+0) және Фран­ция (1+2+4) құрамалары. Үздік бестікті Жа­пония (1+1+0) дзюдошылары түйіндеді.

Қазақ елінің беткеұстар ба­луан­дары арасынан аталған жа­рысқа тек Елдос Сметов (60 кило) пен Әбиба Әбужақынова (48 кило) ғана қатыспады. Олар әлі де ескі жарақаттарынан толықтай айықпаған көрінеді. Сол себепті қос саңлақ бұл турнирден босатылды. Азия ойындарының жеңімпазы Дидар Хамза да (90 кило) бұл жолы бой көрсеткен жоқ. Қалған мықтылардың төрт көздері түгел болды.

Біздің дзюдошылар арасынан Мағжан Шамшадин асқан ше­берлік танытты. Ол 2015 жы­лы жастар арасында әлем чемпионы атанғанда қуанбаған қа­зақ жоқ еді. Сол кезде білікті бап­­керлердің өздері «Бұл бала­ның болашағы жарқын» десіп жат­ты. Бірақ бәрі біз күткендей болмады. Ересектер дуында Мағ­жанға өзін мойындату қиынға соқты. Сыр бойының сайып­қыраны ұзақ уақыт бойы дүбірлі додаларда үздіктер санатынан көріне алмады. Ал осы жолы ол керемет өнер көрсетті. 60 кило сал­мақта сынға түскен Шамша­дин әзербайжандық Нәдір Тали­бов, өзбекстандық Бахром Бо­ту­­ров, тәжікстандық Мерзод Су­фиев және франциялық Сед­рик Револ­ды ұтып, жеңіс тұғыры­ның ең биік сатысына көтерілді.

66 кило салмақта күрескен Ғұс­ман Қырғызбаев ақтық сын­­ға дейін алқынбай жетті. Тұ­саус­кер кездесуінде соқыр же­ребе оны ресейлік Яго Абу­лад­­­зе­мен жолықтырды. Дәл осы ба­луан­нан қанда­сымыз 2021 жы­лы Будапеште өткен әлем чем­пиона­тының финалында ұтылған еді. Бұл жолы Ғұсман кеткен есені қайтарып, атақты қарсыласын голден-скорда алып ұрды. Одан кейін моңғолиялық Нармандах Баянмұңх, әзербайжандық Кам­ран Сулейманов және өзбек­стан­дық Мұхиддин Тиловов­ты тізе бүктірді. Финалда Қырғыз­баевтың испаниялық Гарсия Тор­неге әлі жетпеді.

Тағы бес жерлесіміз жеңіс тұғыры­ның үшінші тұғырына көтерілді. 73 кило салмақтың қола медалін Жансай Смағұлов пен Данияр Шамшаев өзара сарапқа салды. Екеуінің жас айыр­машы­лығы – бақандай тоғыз жас. Жан­сай – 30-да, Данияр – 21-де. Бұл бәсекеде жас жолбарыстың мысы басым болды. Шешуші тұста ширақ қимылдаған Шамшаев қарсыласының сәл кәдіріп қалған сәтін ұтымды пайдаланып, Сма­ғұловқа сан соқтырып кетті. Осы салмақ дәрежесінің екінші қола медалі Асқар Нарқұловқа бұйырды. Күні бүгінге дейін көзге түспей, әлемдік рейтингте ТОП-100-дікке ене алмай жүрген 23 жастағы қазақ балуаны Астана төрінде өзін жақсы қырынан көрсетті. Ол ұлыбританиялық Оливер Шорт, IJF-тің тізімінде 12-орында тұрған өзбекстандық Шахрам Анадов, Еуропа чемпионы, косовалық Акил Гякова және жастар арасындағы әлем біріншілігінің күміс жүлде­гері, грузиялық Георгий Терашви­лиден басым түсті. Бұл – әзірге Асқардың спорттық мансабын­дағы ең қомақты табыс.

100 кило салмақ дәрежесінің қола жүлдесі үшін қазақтың қос қыраны таласты. Алғашқысы – екі бірдей Олимпиадаға қа­ты­сып, Азия ойындары мен чем­пионатында жүлдегерлер қа­та­рына қосылған 32 жастағы Ис­лам Бозбаев. Екіншісі – жас­өс­пірімдердің Дүниежүзілік Универсиадасының жеңімпазы, 22 жастағы Бекарыс Сәдуақас. Бұл тартыста сақа спортшының мерейі үстем болды. Еліміздің ерлер құрамасының қоржынына тағы бір қоланы Ғалымжан Қы­рықбай салды. Алыптармен ай­қасқан қазақтың нар тұлғалы жігіті шешуші тұста жастар ара­сын­дағы әлем чемпионы, грузия­лық Саба Инанейшвилиді қос жауырынымен жерге қадады.

Әйелдер арасындағы жарыс­та аса жеңіл салмақтағы Ғалия Тынбаева қола медаль үшін тар­тыста жеңіліс тапқан­нан кейін енді бізге жүлде бұйыр­май­тын шығар деп ойладық. Айтқандай-ақ, татамиге шыққан бұрымдыларымыз бірінен кейін бірі ұтылып жатты. Алай­да жа­рыс­тың соңғы күні Ақер­ке Рама­занова жергілікті көрермен­дерді бір қауан­тып тастады. 22 жастағы қазақ қызы бастапқы екі бәсекеде әлемдік рейтингте өзінен әлде­қайда жоғары тұрған екі қарсы­ласынан басым түсіп, жартылай финалда нидерландтық Марит Капске жол берді. Одан кейін франциялық Карен Стивенсонды ойсырата ұтып, қола медальді мойнына ілді. Дәл сол Стивенсон соның алдында ғана біздің Кә­миля Берліқашты жолынан ығыс­тырған еді.

 «Qazaqstan Barysy Grand Slam 2023» турнирінің деңгейі жоғары болғаны соншалық, атағы алысқа жайылған балуандардың кейбірі жүлдеге қол жеткізе алмай, ел­де­ріне еңселері езіліп қайтты. Олар­­дың қатарында Олим­пиа­­­да чем­­пиондары – Фа­био Ба­зи­ле (66 кило), Хасан Қал­мұр­заев (81 ки­ло), Пинот Марго (70 кило), Олим­пиаданың күміс жүл­дегері, әлем чемпио­ны Гу­рам Тушишвили (+100 ки­ло), Олим­пиаданың күміс және әлем чемпионатының бес дүр­кін жүлдегері Телма Мантейро (57 кило), әлем чемпионы Яго Абулад­зе (66 кило), әлем чемпио­на­ты­ның жүлдегерлері – Хуссейн Қалмұрзаев (90 кило), Тома Ни­кифоров (100 кило), Ушанги Кокаури (+100 кило) және тағы бас­қа сақа спортшылар бар.