Сапасыз жолдың салдары

Таппайтындай-ақ бар, себебі мердігер компаниялар жолдан үнемдеуді жақсы меңгерген. Әрі күннің ыстығында жалдамалы жұмысшылар жөнді жұмыс істеуге құлықсыз, бір көктемнен кейін төбесі ойылып шыға келеді немесе лай көшкінімен қоса ілесіп, үгітіліп кетеді. Оған дәлел Кербұлақ ауданындағы оқиғалар. Мәселен, көктемде облыс прокуратурасы автомобиль жолын салу кезінде жіберілген бұзушылықтарды анықтаған. Қар суының салдарынан Малайсары стансасына қарай автомобиль жолы жартылай бұзылып, жарамсыз болып қалған. Прокурорлық тексеру нәтижесінде осы учаскеде жөндеу жұмыстарын жүргізу барысында заң талаптарының өрескел бұзылғаны дәлелденген. Бастап­қыда бұл жұмыстар мемле­кеттік органға жобалау-сме­та­лық құжаттамасыз және с­а­рап­тама жүргізбестен мемле­кет­тік сатып алуды жүргізуге мүмкін­дік беретін ағымдағы жөндеу түрін­де заңсыз жүргізілген. Бұл өз ке­зегінде техникалық және автор­лық қадағалау тарапынан бақы­лауды жояды. Соның сал­дары­нан су бұру жүйелерінің өткізу қабілеті есептелмеген, соған сай жұмыс сапасы да сын көтер­мейді. Қазір соған сай тергеу жұ­мыстары жүріп жатыр. Оны бір – деңіз.

Жақында Сарыбастау ауылының маңындағы жолды су шайып кетті. Облыс­тық төтенше жағдайлар департаменті бас­пасөз қызметінің хабарлауынша, «Қара­шоқы – Сарыөзек» автожолында жауын-шашынның мол түсуі салдарынан ағын пайда болған. Ол табиғи қуыс жоғарыда аталған автожолға тіре­ліп, алдын ала ақпарат бойынша 2 жерде орнатылған құбырлы өткелдерді шайып кеткен. Диаметрі 0,75 құбырлы өткелдер су көлеміне төтеп бере алмаған. Әйтеуір жергілікті атқарушы органдар, полиция, төтенше жағдай қызметі жабылып жүріп айналма жол жасаған. Осындай оқиға Алакөлде де болғаны көпке белгілі.

Тас жолдың тура болмауы көлік апа­тына әкелуі мүмкін. Жүргізуші жыл­дамдықты межеден асырды деп кінә­лаға­ны­мызбен, жасалған жолдың сапа­сыз­дығы да қайғылы оқиғаларға негіз болған жағдайлар жетерлік. Мәселен, облыс бойынша жол-көлік оқиғасының жалпы саны азайғанына қарамастан, кейбір аудандарда апаттар мен зардап шеккендер саны артып келеді. Деректерді талдау көрсеткіші бойынша биыл тамыз айына дейін 238 жол-көлік оқиғасы тіркелген. Былтыр осы уақыт шеңберінде 281 апатты жағдай болған еді.

«Ақсу ауданында болған жол-кө­лік­ оқиғасының саны өткен жылмен салыс­­тырғанда 7 пайызға өсті. Әсіресе, қаза тапқандар санының 25 пайызға және зардап шеккендердің 157 пайызға ар­туы алаңдатады. Қаратал ауданында да 20 па­йыз өсім байқалады. Көксу ау­да­нындағы жағдай зардап шеккендер санының – 32 пайызға және қаза тап­­қан­дар санының күрт өсуі алаңдатып отыр. Бүгінде балалардың қаты­суы­мен бол­ған жол-көлік оқиғасы көп. Бар­лығы 70 факт тіркелді, онда 8 бала қаза тауып,­ 84 бала жарақат алған», дейді облыстық ПД жергілікті полиция қызметі басқармасының бастығы, полиция полковнигі Қайсар Мұхметов.

Оның айтуынша, жол-көлік оқиға­ла­рында қаза тапқан жаяу жүргіншілер саны да артқан. Шыны керек, жаз бастала­ қайғылы оқиғаларға күнде куә болып отыр­мыз. Әсіресе Алакөлге бет алған дема­лушылар ережені өрескел бұзады. Соның салдарынан апатты оқиғалар азаймай отыр. Талдықорған қаласында мұндай жағдайлардың саны – 21 пайызға, ал қайтыс болған балалардың саны 150 пайызға ұлғайыпты.

«Жол-көлік оқиғаларының алдын алу мем­лекеттің, қоғамдық ұйымдардың, жүр­гізушілердің, жаяу жүргіншілердің және жол қозғалысының барлық қатысу­шы­­ларының бірлескен күш-жігерін талап етеді. Жол қозғалысы ережелерін сақ­­тау, жауапкершілік пен зейін ЖКО­­ санын азайтуға және жолдарда көп­­теген адамның өмірін сақтап қалуға кө­мек­те­се­ді. Іске құзырлы органдарды немесе тас жолды кінәлауға болмайды, асыққан жолау­шының алаңғасарлығы да жатыр», дейді Қ.Мұхметов.

Қараңыз, осы жылы автомобиль көлі­гінде 33 өрт және 22 жану орын алған. Өрттердің негізгі үлесі жеңіл авто­кө­лік­терге тиесілі. Атап айтсақ, биыл 21 жеңіл авто­көлік өртеніпті.

«Кейінгі 5 жыл ішінде автокөліктегі өрт­тер орын алу жиілігі бойынша тұрғын үй­лерден кейін екінші орында тұр. Көлік құрал­дарында өрттің пайда болуының не­гізгі себептері: автокөлік құралының электр жабдығын орнату және пайдалану қағи­даларын бұзу, қозғалтқыш бөліктерін жан­ғыш материалдармен оқшаулау, мұн­дай­ материалдарды радиаторлардың ал­дын­дағы кеңістікке орнату, қолдан газ жаб­дықтарын орнату, электр жүйесінің дұ­рыс жұмыс істемеуі себеп болып отыр»,­ дейді облыстық ТЖД мемлекеттік өрт бақылау басқармасының бастығы Сер­гей Огай.

Көлік құралдарындағы өрттердің алдын алу олардың пайда болу себептерін жоюға бағытталуы керек. Осы тұрғыда департаменттің аумақтық бөлімшелері автокөлікте өрттің туындау қаупін азайту шеңберінде жұмыс атқарып келеді.

«Егер көлікте өрт болған жағдайда, бұл туралы дереу 101 нөмірі бойынша өртке қарсы қызметке хабарлау қажет. Орташа алғанда елімізде жыл сайын 2 мың­нан астам өрт тіркеледі. Оның басым бөлігі – автокөлік құралдарынан шығатын өрт», дейді маман.

Айтпақшы, облыс орталығы Талды­қор­ған қаласының ішкі жолы да оңып тұрған жоқ. Негізінде, шаһардағы жол жұмыстарымен онға жуық мердігер компания айналысады. Олар берілген қызметін аяқтаған соң, «Жол активтерінің ұлттық сапа орталығы» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнының мамандары­ тексеріп, жұмысты қабылдап алады. Атқа­рылған жұмыстан олқылық шықса, маман­дар қабылдамауға құқылы. Бүгінде қала­дағы 9 көшеге жөндеу жұмысы жүр­гізіліп жатыр. Олардың ішінде «Шай­қор­ған», «Үйтас» саяжайлары бар. Одан бөлек, «Жастар-1», «Солтүстік – Батыс» тұр­ғын­ аудандары мен 8-9 шағын ауданда жаңа асфальт төселіп жатыр.

Жалпы, көше жолдарының осындай жағ­дайға жетуіне көптеген себеп бар. Атап айтсақ, жылыту құбырларының жарылғанда бүтін асфальтті қазуға тура келеді. Сондай кездейсоқ жағдай ту­ғанда «Талдықорғанжылусервис» шаруа­шылық жүргізу құқығындағы ком­му­нал­дық-мемлекеттік кәсіпорны жөндеу жұмыстарын жүргізеді. Жап-жаңа асфальт жабындысын қазуына қала әкімдігі амалсыздан рұқсат береді. Дегенмен жарылған құбыр жөнделгенімен тас жол баяғыдай сапалы қалпын сақтап қала алмайды. Соның салдарынан жүргізушілер мен тұрғындар әбігерге түседі.

Ол, ол ма, ауа райының да күрт суып, күрт жылуы жолдың тез ойылуына әкеп соғады. Ал табиғаттың қылығына адамның күші қауқарсыз. Қыстың қақ ортасында жауған нөсер жаңа асфальт­ты тоңға айналдырып, артынан ұйытқи соққан дауыл жолдың жарылуына апарады. Ал көктем шыға ары-бері заулаған автокөлік жарылған жолды одан әрмен үгітіп, қиыршығын жан-жаққа шашады. Міне, ары қарай жолдың жайы айтпаса да белгілі. Оған үлкен де ауыр КамАЗ секілді салмақты көліктерді қосыңыз. Тіпті ол аз десеңіз сапасыз жұмыстың да шеті шығатыны анық. Қанша мықты дегенімізбен бәрібір түрлі факторлардың әсерінен жол ескіреді. Ал азабын шегетін тағы да қарапайым халық.

Жетісу облысы