БАСҚА БАСЫЛЫМДАРДАН: Әлемнің рухани орталығы

Сенат спикері Мәулен Әшім­баев­­тың төрағалығымен өткен бұл ма­ңыз­ды іс-шараға ислам, христиан, буддизм, иудаизм, индуизм, даосизм және синтоизм секілді құрметке ие дін же­тек­­шілері алыс­тан ат терлетіп келді. Сонымен қатар жиынға 32 елден келген халықаралық ұйым­дар­дың өкілдері де белсене қа­тысты.

Іргетасы 2003 жылдың қыркүйегінде қаланған съездің негізгі мекемесі атанған Хатшылық осы айтулы Форумның басты жұмыс органына айналды. Жыл сайын тұрақты түрде ұйымдастырылып, съезд қарарларының орындалуын бақылайды. Күн тәртібін қалыптастырады, ұйым­­дастырушылық мәселелерді қарас­ты­рады және съезд жұмысына қатысты қоры­­тынды құжаттардың жобаларын әзір­лейді.

Әлемнің рухани астанасы ретінде өзін дәйекті түрде дәлелдеп келе жат­қан Астана әлемдік көшбас­шы­лар арасындағы конфессияаралық диалог пен түсіністікті жеңілдетуде маңызды рөл атқаруын жалғастыра береді. Әр­түрлі діни дәстүрлер мен халықаралық ынтымақтастық саналатын съезд үнемі өзгеретін жаһандық алаңдағы үміт пен ынтымақтастықтың шамы болып қала береді.

Дін басшылары Астанаға жиналды

Астанадағы Бей­біт­­шілік және ке­лі­­сім сарайында Қа­зақ­стан Пар­ла­менті Сенатының төрағасы, Съезд Хатшылығының меңгерушісі Мәулен Әшімбаевтың төрағалығымен Әлем­дік және дәстүрлі діндер ли­дер­лері съезі хатшылығының ХХІ отырысы өтті.

Кездесуге Әзербайжан атынан Кав­каз мұсыл­ман­дары басқармасының төрағасы Шейх-уль Ислам Аллахшүкір Пашазаде қатысты. Ашылу салтанатында сөйлеген сөзінде М.Әшімбаев осындай кездесудің игі дәстүрге айналғанын атап өтті. Сондай-ақ халықаралық қо­ғамдастық съезд бастамаларына ерекше қолдау көрсетіп отырғанын жеткізді.

«Біздің кездесулеріміз әрқашанда қағидат­тарымыз бен сенімге адалдыққа негізделген. Бар­ша­ңызды осы жиында көргенімізге қуаныштымыз», деді М.Әшімбаев.

Жиынға Әзербайжан, Қытай, Мысыр, Үндістан, Иран, Израиль, Жапония, Моңғолия, Пәкістан, Ұлыбритания, АҚШ, Ватикан секілді 24 елден келген әлемнің діни көсемдері мен дәстүрлі діндерінің жетекшілері қатысты. Атап айтқанда, олардың қатарында ислам, христиан, буддизм, иудаизм, индуизм, даосизм, синтоизм және тағы басқа дін өкілдері бар.

­Отырыстың күн тәртібінде Әлем­дік және дәс­түр­лі діндер көш­бас­шыларының VII съезінің қо­ры­тын­дылары бойынша пікір алмасу шығарылды. Сондай-ақ Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлері съезін дамытудың 2023-2033 жылдарға арнал­ған тұжырымдамасы талқыланды.

Хатшылық отырысы 2003 жылғы 23-24 қыркүйекте Астана қаласында өткен Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының бірінші съезіне қатысушылардың шешіміне сәйкес ұйымдастырылған.

Үміт отын тұтатқан жиын

Алауыздық өр­­­шіген әлемге Қа­зақстандағы Ас­­тана қаласында өткен Әлемдік және дәс­түрлі дін­дер ли­дер­­лері съезі хат­шылығының XXI отырысы бір­ліктің шырағын жақты. Жиырмадан аса елдің дін көшбасшылары көпжақты дінаралық диалогті нығайтуға және рухани дипломатия­ны ілгерілетуге баса назар аударып, алдағы он­жыл­дыққа арналған даму тұжырымдамасын белгіледі.

2003 жылы құрылған Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының съезі конфессияаралық диалогті дамытуда маңызды рөл атқарды. Съездің басты мақсаты – көпжақты дінаралық татулықты нығайту. Алғашқы жиырма жылда бұл миссия сәтті орындалып, болашаққа берік іргетас қалады.

Съездің келесі кезеңі 2023-2033 жылдар ара­лығын қамтиды. Сессияда бекітілген даму тұжы­­­рым­дамасында хатшылық мүшелерінің ұсы­ныс­тары ескерілді. Құжатта диалог пен сенімді ны­ғайту, рухани-адамгершілік құндылықтарды ілгерілету, діни және мәдени әртүрлілікті сақтау бойынша бірлескен күш-жігердің маңызы атап көрсетілген. Тұжырымдама өткен съезд нәтиже­ле­ріне сүйеніп қана қоймай, диалог алаңын жаһандық деңгейде дінаралық байланыстарды нығайтудың нақты механизміне айналдыруға бағыт­талған.

Кездесуге шартараптан ислам, хрис­тиан, иудаизм, буддизм, индуизм, дао­сизм, синтоизм басқа діндердің діни жетекшілері жиналды. Халықаралық ұйымдардың өкілдері де қатысып, съезді шын мәнінде жаһандық оқиға ретінде бағалады. Сессия барысында жаһандық сын-қатерлерді шешуде және бейбітшілік пен тұрақтылықты ілгерілетуде конфессияаралық диалог пен ынтымақтастықтың маңызы атап өтілді.

Жиын барысында коммюнике қа­был­­данып, онда қатысушылар Қа­зақ­стан Президентінің жаңа халық­аралық қауіпсіздік жүйесін дамыту және бейбітшілік пен ынтымақтастықты ілге­­рі­­лету жөніндегі үндеуін қол­дайтынын білдірді. Қазіргідей жер-жаһан түрлі қиындыққа тап келгенде, съездің диалог­ке, түсіністікке және бірлікке деген ұмтылысы үміт сәулесін береді.

Діни сенімге кедергі жоқ

Қазақстанда өткен Әлемдік және дәстүрлі діндер лидер­лері съезі хатшы­лы­ғы­ның XXI отырысына Король Хамадтың Бейбіт қатар өмір сүру жаһандық орталығының Қамқоршылар кеңе­сінің төрағасы Шейх Абдалла бен Хамад Әл Халифа қатысты.

«Жоғары мәртебелі король Хамад бен Иса әл-Халифаның гуманитарлық көзқарасы бейбіт қатар өмір сүру мен адамзат бауырластығын ілгерілетуге негізделген. Сондай-ақ Бахрейннің бей­бітшілік пен диалогтің орталығы және ашық­тық пен төзімділік үйі ретіндегі мәртебесін нығайтады», деді доктор Шейх Абдулла.

Осы орайда, спикер діни бостан­дықтардың жаһандық құжаты ретінде «Бахрейн корольдігінің декларациясын» ұстануын, корольдіктің көптеген ха­лықаралық конференциялар мен іс-шараларды өткізуінің маңызына назар аударды. Соның ішінде «Адамзаттың қатар өмір сүруіне керек Шығыс пен Батыс Бахрейн диалогі форумын» мысал ретінде атап өтті.

Төраға Бахрейн-Қазақстан байланыстары мен екі елдің мәдениетін, диалогпен қатар өмір сүруге деген қам­­қорлығын, әлемде қауіпсіздік пен өркен­деуге ұмтылуын жоғары баға­лады.

«Когнитивті надандық экстремизм мен зорлық-зомбылықты қоздырады, ал толеранттылық діни бостандық пен келісімді насихаттайды. Бахрейн мешіттерді, шіркеулерді, храмдарды, ғибадатханаларды үйлесімді түрде қабылдайды», деді ол.

Доктор Шайх Абдулла жаһандық мәселелер тұрақты сенім дағдарысы арқылы шиеленісіп, төзімсіздікке, нәсілшілдікке және өшпенділікке шақырудың күшеюіне әкеліп соғатынын және тиімді шешімдерге кедергі келтіретініне тоқталды. Оның айтуынша, дін толеранттылықты, жана­шыр­лық пен теңдікті уағыздайды. Ал дін көш­басшыларының сана мен өзара сыйластықты арттырудағы жауап­кер­шілігі орасан.

«Король Хамадтың Бейбіт қатар өмір сүру жаһандық орталығы халықаралық қағидат пен моральдық құндылықтарды ұстана отырып, мәдениеттер арасында түсіністік пен сенімділікті насихаттайды», деді Әл Халифа.

Діни өшпенділікті тарату немесе экстремизмді қоздыруға еркіндік бермей, БАҚ платформаларын теріс пайдалану қажетіне назар аударды. Қауіпсіз, бейбіт және гүлденген әлем құру үшін бірлескен күш-жігерге шақырып, жеккөрінішті сөздерді қылмыстық жауапкершілікке тартуға шақырды.

Дайындаған –

Абай АСАНКЕЛДІҰЛЫ,

«Egemen Qazaqstan»