Еңбек пен еңбекақы құқы

Расында, қарапайым жұ­мыс­­шылардың құқығын қор­ғау­­дың маңызы зор. Еңбек қаты­настарын реттеу мәселесі қай кезде де өзектілігін жой­ған емес. Өңірдегі мың­нан аса кәсіпорында қызмет ат­қа­рып жүрген қарапайым аза­маттардың жалақысы көңіл көншіте ме? Олардың еңбек­ақысын арттыру бойынша нақты қандай жұмыстар атқа­ры­лып жатыр?

«Осы жылдың 9 айында атқа­рылған жұмыс қоры­тын­ды­­сына зер салсақ, оң нәтиже қалып­тасқанын байқаймыз. Ресми ақпаратқа сәйкес жыл басынан бері облыстың 1 268 кәсіпорнында 22 073 қыз­меткердің жалақысы орта есеппен 19,1 пайызға кө­те­­рілген. Нақты атап айтар болсақ, 2023 жылдың 1 қаң­тарынан бас­тап «Қаз­фос­фат» ЖШС өзіне қарасты филиал­дардағы барлық қыз­мет­керінің жалақысын 50 мың теңгеге, ал 1 мау­сымнан 30 мың теңгеге көтерді. Сондай-ақ 2024 жылдан бастап шынайы инфляция құнын ескере отырып, жалақыға қо­сым­ша жыл сайын қо­сылып отырады», дейді об­лыстық еңбек инспекциясы басқармасының басшысы Жарылқасын Айтақов.

Басқарма басшысы кел­тір­ген дерекке жүгінсек, «Евро­Хим» ЖШС қаңтар айы­нан бас­тап қызметкерлердің тариф­тік төлемақысын 12,2 пайызға көбейткен. Сондай-ақ тоқсандық сыйақыны 25 пайыздан 40 пайызға дейін ұлғай­туды жоспарлап отыр.

«Бұған қоса­ «Тараз­энер­го­ор­талық» АҚ-да осы жыл­дың 1 қаңтарынан бастап жылу энергиясы бойынша көрсетілетін қызметтің тарифі 17 пайызға өсіп, жұмыс­шы­лардың жалақысы 10 па­йызға көтерілді. Сондай-ақ «Жамбыл цемент өндірістік ком­паниясы» ЖШС, «1000-Арал» ЖШС және «Мың­арал компания» ЖШС осы жылдың 1 қаңтарынан бас­тап жұмысшылардың айлық жалақысын 20 пайызға, «Та­раз қант зауыты» ЖШС 10 пайызға арттырды. Бей­рес­ми жұмыспен қам­тыл­ған 1 159 жұмыс берушінің қарамағындағы 3 622 қыз­меткердің еңбек қатынас­та­ры заңдастырылып, көлең­келі экономикадан шыға­рыл­ды», дейді Ж.Айтақов мәселенің мәнісін түсіндіріп.

Оның айтуынша, еңбек нары­ғын цифрландыру жұ­мыс­тары сәтімен іске асырылып жатыр. Сондай-ақ E-HR жүйесіне ең­бек шарттарын енгізу жұмысы да біріз­дендірілген. Ілгеріде 185 057 жұ­мысшының еңбек шарты ен­гізіл­меген болса, оның 161 800-нің еңбек шарты ақпараттық жүйеге енгізіліп, нақты көрсеткіш бүгінде 87 пайызды құрап отыр.

«Бізбен тығыз қарым-қа­тынаста жұмыс істеп жүрген әлеуметтік әріптес­те­ріміз облыстық кәсіптік одақтар орталығы мен облыстық жұмыс берушілер ода­ғы­ның да еңбегі зор. Әсі­ресе әлеуметтік-еңбек қаты­нас­тары жөніндегі үш­жақты комиссия арқылы көп­­теген мәселе оң шешімін та­уып жатыр. Біздің мақ­са­ты­­мыз – еңбек заңнама­сы­ның бұзылуына байланысты әкімшілік шаралар қабылдау емес, керісінше қалыптасқан ахуалды шиеленістірмей, алдын алу. Келіссөздер жүргізу, әлеуметтік жауапкершілік шаралары арқылы және татуластыру тетіктері арқы­лы проблеманы шешу жұ­мыс­тары оң нәтиже бере бастағаны көңіл қуантады. Барлық деңгейдегі әлеуметтік әріптестік пен әлеуметтік еңбек қатынастарын реттеу жөнін­де­гі үшжақты комиссияның жұмы­сына тоқталсақ, жыл басынан бері 6 облыстық, 82 аудандық және қалалық комиссиялардың отырысы өтіп, 128 жұмыс берушінің есебі тыңдалып, 1 381 қызметкердің құқығы қорғалды. Үшжақты комиссия мен дағдарысқа қар­сы штаб отырыстарында жұ­мысшылардың жала­қы­сын көтеру, жазатайым оқиғалардың алдын алу мә­селелері, жалақының то­лық төленуі және басқа да көп­теген мәселе бойын­ша кә­сіпорын басшыларының есебі тыңдалып, түсіндіру жұ­мыс­тары жүргізіліп тұра­ды», дейді Ж.Айтақов.

Басқарма басшысының айтуынша, еңбек ұжымдарында қызметкерлердің жарақат алуының алдын алу мен азайту мақсатында 156 іс-шара ұйымдастырылыпты. Сондай-ақ әлеуметтік желілер мен БАҚ-та тиісті деңгейде тү­сіндіру жұмыстары жүр­гізіледі екен.

Шыны керек, өткен жыл­­дың екінші жартысында бірқатар кә­сіпорын бас­шыла­ры жалақының аздығын ай­тып шағымданған еді. Еңбек инспекция­сы басқармасы тарапынан ат­қа­рылған жұмыстың нә­ти­­жесінде аталған кәсіп­орын қызметкерлерінің ең­бек­­ақысы едәуір артқаны көңіл қуантады. Ең бастысы, жауапты басқарма тарапынан жұмысшылардың құқығын қорғау бойынша нақты жұмыстар атқарылып жатқаны көкейге қонады.

Жамбыл облысы