Афоризм – шағын философиялық ой, тәжірибелік түйін, логикалық қисын. Афоризмнің басты шарттары – өмірлік құбылыстарға және адам мінезіне деген көзқарастағы анықтық, ойды жеткізудегі дәлдік пен қысқалық. Афоризм – ой тамызығы. «Афоризмдер» айдарында Ғабит Мүсірепов, Бауыржан Момышұлы ойларын ұсындық.
(XX-XXI ғғ.)
Ғабит Мүсірепов
1) Мен қазақтың қазақтығына жетерлік ештеңе бар деп ойламаймын.
2) Тек ірілік қана аңызға айналады.
3) Қазақ елі – әлі дала табиғатымен өзін тұтас сезінетін ел.
4) Ой да тұтқындалады.
5) Сөзшеңдік – уақыт трагедиясы.
6) Ұлы ақындар жәбір-жапа, қорлыққа толы қиянат жылдар мен замандарда бір айқай салмай қалған емес.
7) Бір адамның жүзінде екі-үш түрлі сезімнің белгілері бола береді екен-ау...
8) Адамның бет терісі миы жасалған материядан болса керек. Сондықтан миына (ойына, сезіміне, көңіліне) келгені – қолма-қол бетке шыға келеді.
9) Жаман тіл – мәдениетсіздіктің белгісі, елмен байланыс үзілуі.
10) Көбіктің көлеңкесіндей ғана елес беретін ойлар болады.
11) Жалғыз шам түнді тұтас жарыққа айналдыра алмайды.
12) Қазақтың қайғы-қуанышында бұрқан-тарқандық жоқ, байсалды салмақтылық бар. Қайғысы ұзаққа созылады, қуанышы тез басылады.
13) Қазақтың бір оқыс мінезі: эмоция үстінде келіп қалған байламға тоқтайды.
14) Менің білерім: қай жазушының болсын соңғы сөзі айтылмай кетеді.
Бауыржан Момышұлы
1) Әділдікті мойындау – адал кісінің ісі.
2) Батырлық тәуекел мен ақылдың есебінен шығуға тиіс. Тәуекел кейде ақылды да ақтап алады. Ал ақылсыз тәуекелді ештеңе де ақтап ала алмайды.
3) Ылғи алтын іздеме – шоқтың бәрі от болмас,
Сұлу сөзге құл болма – зерлі ой онда көп болмас.
4) Ақылгөйлік кейде өнегесіздікке тірейді.
5) Әсіре адалдық жалғандықпен пара-пар.
6) Тіл тазалығы үшін күрес ешқашан толастамайтын мәңгілік күрес.
(Ербол Шаймерденұлы құрастырған «Қазақ афоризмдері» кітабынан іріктеліп алынды)