Абайдың музыкалық шығармалары абайтану нысанасының сүбелі бір бөлігін құрайды. Ерекше дарын иесі, ұлы ақын Абай – қазақ поэзиясын қаншалықты биік шыңға көтерсе, ұлттық музыка өнерінде де жаңаша соқпақ сала білді. Дәстүрлі халықтық музыкаға соны түр, жаңаша екпін, ерекше нақыш әкелді. Абайдың осы ән өнерін тереңірек түсіндіру мақсатында Назарбаев университетінің профессоры Жанар Әбдіғаппарова студенттерге «Хакім Абайдың музыкалық мұрасы» атты семинар-тренинг өткізді.
Тренинг екі бөлімнен тұрды. Спикер – Назарбаев университетінің ассистент профессоры, филология ғылымдарының кандидаты Жанар Әбдіғаппарова алғашқы теориялық бөлімде Абай әндерінің мұрасын, ерекшелігі мен шығу тарихын баяндады. Екінші практикалық бөлімде Абай әндерінің алғашқы нұсқасы мен халық арасында кеңінен тараған нұсқаларын орындады.
– Зерттеушілердің дерегіне сүйенсек, Абай 60-қа жуық ән шығарған екен. Ақынның философиялық, көркемдік дүниетанымына оның композиторлық талантының да ерекше әсері болғаны анық. Абайдың ән айту мәнері Арқаның әншілік мектебіне жатады. Композитор әндеріндегі ерекшелікті үш негізгі салаға бөліп қарастыруға болады. Лирикалық әндеріне «Көзімнің қарасы», «Желсіз түнде жарық ай», «Татьянаның қырдағы әні» жатады. Бұл топтағы әндерде музыка мен әуенге мән берсе, речтативті әндерде сөзге, мәтінге мән берілген. Бұған «Сегіз аяқ» әні мысал бола алады. Әндеріндегі тағы бір ерекшелік – философиялық тақырыптағы туындылар. Ақын өмірінің соңғы жылдарында жазылған өмірдің мәнін ұғындыратын әндері осы топқа жатады. Тыңдарманға хакім Абай әндерін жан-жақты қырынан таныттым. Бұл қазіргі жастарға керек дүние деп түсінемін. Себебі Абай мұрасы қанша заман ауысып, жылдар жаңарса да өзгермейді, – деді Ж.Әбдіғаппарова.
Семинарда Абай әндерінің жаңашылдығы, оның зерттелуі, қазіргі таңдағы насихатталуы жайында талдау жасалды. Абайдың музыкалық мұрасы арқылы «ән – халықтың жаны» екенін тағы бір дәлелдей түсті.
Еркеназ ҚОРДАБАЙ,
Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ студенті