Жетісулық диқандар алғашқы өнімін ала бастады. Жауын-шашынның көптігінен биыл шаруалар бидайдың бітік шыққанын айтып жүр. Бұл мал бордақылап отырған кәсіп иелерін де қуантып отыр. Себебі жемшөп бағасы былтырғыдан едәуір арзан. Ал егін басындағы тәтті түбірдің де томпиып қалғанын көзбен көруге болады. Биыл қожалықтар қоңды, ауа райы жайлы көрінеді.
Ежелден шаруаның жайын егінге орақ түскенде ғана бағамдайтын әдетіміз бар. Осы ретте көксулық диқандар үшін егін маусымы ырысты жыл болғалы тұр. Өйткені көктем жауын-шашынды болып, күн ерте жылынғандықтан бидай бітік шықты. Мұны аңғарған аудан әкімі Дәулет Халелов бастаған топ егіс алқаптарын аралап, шаруалармен кездесті. Олардың атқарып жатқан жұмысымен танысып, арыз-тілегін тыңдады. Биыл Мемлекет басшысының қолдауының нәтижесінде шаруалар ешқандай таршылық көрмегенін жеткізді.
«Жетісу облысы аграрлы аймақ болғандықтан, біз қашанда егін егу мен жинау науқандарын аса жауапкершілікпен өткіземіз. Ауа райы салдарынан орын алған қиындықтарға қарамастан суды тиімді пайдалану, егістікті кезектеп суару, өнімді уақытылы баптау сынды жұмыстар жүйелі атқарылды. Ең бастысы – мемлекеттен барынша қолдау көрсетілді. Біздің мақсат – қамбаны мол әрі сапалы өнімге толтырып, отандық өнімді арттыру», деді аудан әкімі.
Ел ырысы саналатын сары алтынды қамбаға жинауды «Ұлан», «Әли-Айбар», «Әділжан», «Көбен» шаруа қожалықтары бастады. Бұл бағытта Алғабас ауылдық округінің шаруалары өнімді еңбек етіп жатыр. Онда 16 шаруа қожалығы дәнді дақыл егумен айналысады. Жалпы, округ бойынша 821 гектар жаздық арпа, 418 гектар күздік бидай және 192 гектар жаздық бидай егілген.
Дала еңбеккерлері осы жылы әр гектардан 15-20 центнерге дейін астықты қамбаға құйып, ел ырыздығын еселеуге үлес қоспақ. Нәтижесінде, биыл қамбаға жылдағыдан артық дән құю жоспарланып отыр. Қазір егіс алқабында 7 комбаин мен 10-нан астам техника дамылсыз жұмыс істеп жатыр.
«Бидайдың ерте піскені бізге жақсы. Себебі техникаға зәрулік тумайды. Бірінікін бірі пайдаланып, ерте егінді жинайды. Оның үстіне мал бордықылап отырған шаруалардың да тілегі осы еді. Қазірдің өзінде жем алуға кезекте тұр. Биыл өнім жақсы болды. Жаңбырдың жиі жаууы диқандардың нәсібін арттырды», дейді шаруа иесі Асан Өтепов.
Мал бордақылау дегеннен шығады, егіннің ерте піскені кәсіпкерлерге тиімді. Мәселен, ірі шаруашылықтар аустралиялық мал өсіру әдісін қолданып жатыр. Бұл ретте бидайдың маңыздылығы жоғары. Жем жеп, жайылымда еркін бағылған мал тәулігіне 1,2-1,5 кило салмақ қосады. Мұны өңірге жұмыс сапары барысында вице-премьер Серік Жұманғарин Алакөл ауданындағы мал шаруашылығының жай-күйімен танысқанда айтқан еді. Мұнда 69 мың гектар алқапта мал шаруашылығының толық циклі: көбейту, өсіру, бордақылау қамтамасыз етілген аграрлық кластер құрылған.
Жалпы, жем мол болса, малдың да етті болатыны анық. Оны мал басын көбейтуді қолға алған «Шынжылы» шаруа қожалығына барғанда байқадық. Мұнда 3 мың бас асыл тұқымды мал өсіру көзделген. Бұл игілікті істі «Арқарлы-Майбүйрек» ЖШС да атқарып отыр. «Қайыңды» қожалығында да 5 мың бас ірі қара малға арналған бордақылау алаңы және тәуліктік қуаты 700 бас қой және 60-120 бас ірі қара немесе жылқы болатын ет комбинаты бар. Бұл ретте кәсіпорын тәуліктік қуатты 25 мың басқа дейін арттыруға дайын. «Алакөл агро» ЖШС 5 жыл бойы өнеркәсіптік ауқымда етті қой тұқымын жақсарту бағытында жұмыс істеп жатыр. 50 мың ұсақ малға арналған бордақылау алаңын салу жоспарланған.
«Биыл ауа райы қолайлы болып тұр. Тау басында да, етегінде де көк мол. Мал еркін жайылады. Оның үстіне бидайдың ерте пісуі бордақы шаруасымен айналысып отырған бізге көп көмек болды. Жемнің құны арзан, нарықтағы бағасы былтырғыдан төмен. Бордақы мал тәулігіне 1,2-1,5 кило, жалпы алғанда 200-250 кило салмақ қосады», дейді «Алакөл агро» директоры Өмірбек Ахметов.
Оның айтуынша, жайылым кезінде мал 350-400 кило салмақпен шығып, жаз бойы 200 килоға дейін жинайды, қалған 150 килосы қорада бордақылау есебінен қосылады.
Осы ретте айта кетейік, кәсіпорынның жеке оқыту орталығы бар, онда ғалымдар мал өсірушілермен бірге көп жыл бойы ірі қара мен ұсақ малдың тұқымын жақсарту бағытында жұмыс істеп келеді. Олар өз білімін еліміздің ауыл шаруашылығы игілігі үшін мемлекеттік ғылыми институттармен бөлісуге дайын. Бүгінде Қазақ мал шаруашылығы және жемшөп өндірісі ғылыми зерттеу институты еліміз бойынша кооперация мүмкіндіктерін пысықтап, мал шаруашылығына ғылыми көзқарас бойынша ұсыныстар әзірлеп жатыр.
Жалпы, дала төсін дүбірге бөлейтін диқандар егістік алқабында қызу жұмыс үстінде. Тастөбе ауылының шаруалары да ауа райының қолайлы күндерін уақтылы пайдаланып, мол өнім алу мақсатында еңбек етіп жатқан жайы бар. Шаруашылықтарға көктемгі дала жұмыстарын атқару үшін 1 жыл мерзімге 6 пайыздық мөлшерлемемен несие беру жұмыстары жүйелі атқарылды. Көктемгі дала жұмыстарына несие алу үшін ауылдық округ бойынша 3 шаруашылық жалпы сомасы 40 млн теңгеге өтінім тапсырып, несиелерін алған.
Егіс алқаптарында қажетті техниканың барлығы бар. Бүгінде әр қожалықта тұрақты 30-ға жуық адам жұмыс істейді. Маусым кезінде жұмысшылар саны артады. Науқан қызған шақта 150-ден астам жергілікті тұрғын жұмысқа тартылады. Жетісуық шаруалардың айтуынша, биыл қант қызылшасы да ерте піседі. Олар күз келмей жатып, қызу жұмысқа кіріспек ниетте.
Жетісу облысы