Шымкент барлық салада көш бастап келеді. Соның бірі – медицина саласы. Әсіресе мегаполисте медициналық трансплантология ерекше дамыған. Адам ағзасын ауыстырумен шаһарда №1 қалалық клиникалық ауруханасының білікті хирург мамандары айналысады. Осы жуырда ғана тағы бір науқастың бүйрек алмастыру операциясы сәтті өтіп, отбасына аман-есен оралды.
Бұл аталған клиникалық емдеу мекемесінде жүзеге асырылған осымен 221-бүйрек трансплантациясы екен. Операциядан кейін бірнеше күн ауруханада жатып, жағдайы жақсы болғандықтан, ол үйіне шығарылды. Осынау қуанышты сәтке орай клиникада кішігірім салтанатты шығарып салу рәсімі ұйымдастырылды.
Бүйрегін алмастырған – 49 жастағы Ерлан Асқаров дейтін азамат. Ол ағзаға мұқтаж адам, яғни рецепиент болып кезекте тұрды. Бұл жерде сау бір бүйрегін берген өзінің әйелі болды. Науқас бір жылдан бері созылмалы бүйрек жетіспеушілігімен есепте тұрған екен. Аталған дертіне байланысты гемодиализ аппаратымен жасанды бүйрек қызметіне жүгінуге тәуелді болған. Осылайша, дәрігерлер ағза алмастыру операциясы кезінде ер азаматқа әйелінің бүйрегін хирургиялық жолмен салып берді.
Бірнеше күн бойы палатада терапиялық ем қабылдаған науқас пен оның жұбайын үйіне аман-есен қайтарған «алтын қолды» медицина мамандары жалпы ерлі-зайыптыларға жасалған отаның сәтті өткенін, екі пациенттің де жағдайы жақсы екенін жеткізді.
№1 қалалық клиникалық ауруханасы трансплантология бөлімшесінің меңгерушісі Сәбит Байтеміровтің айтуынша, клиникада бүйрек алмастыру операциясы 2013 жылдан басталған. Бүйрек трансплантациясын жүзеге асыру үшін рецепиент пен донордың қан тобы, генетикалық құрылымдары сәйкес келу керек. Әйтпесе, бүйректі алмастырғанмен, ертеңгі күні ағза бәрібір оны қабылдамай, бойынан шығарып тастайды. Бұл жерде науқастың туыстарының бірде-бір бүйрек алмастыруға өлшемдері сәйкес келмепті. Тек қана әйелінің ғана бүйрегі трансплантацияға жарайтын болып шыққан. Науқас операциядан кейін он шақты күн ауруханада жатып дәрігерлердің бақылауымен күтінді. Бірақ жоғары айтып өткеніміздей, бір жылдан бері бүйрегі қатты мазалап жүрген екен. Аталған орган қызметін дұрыс атқара алмағандықтан, қанды зәрден тазалау үшін гемодиализ аппаратының көмегіне жүгінуге мәжбүр болған. Дегенмен аппарат қанды толық тазалай алмайды. Ал табиғи бүйректің оған шамасы келеді. Енді науқасты бұл мәселе ешқашан толғандырмайды.
Осы аталған клиникада бүйрек пен бауыр трансплантациясы он шақты жылдан аса уақыттан бері жүргізіледі. Дәрігер-хирург С.Байтеміровтің мәлімдеуінше, Шымкентте бүгінгі таңда 600 адам гемодиализ қабылдайды. Олардың бәрі де есепте тұр. Барлығы да донорды күтіп жүр. Ешқайсысы соңғы үмітін үзгісі келмейді. Ал қайтыс болған адамның бүйрегін салу көп уақытты талап етеді. Ең жаманы – оны күту. Былайша айтқанда, мәйіттік донор өте тапшы. Ал дәрігердің пікірінше, бұл мәселені шешудің бір-ақ жолы – мақұлдау презумциясын қабылдау. Яғни туыстардың рұқсатынсыз бас миы семіп қайтыс болған адамдардың ішкі сау ағзаларын алып, оған мұқтаж науқастарға салу. Ол үшін заңға тиісті түзетулер енгізілу керек. Егер мәйіттік донорлыққа кедергі келтіріп тұрған қолданыстағы заңдағы бап алынып тасталса, онда миы істен шыққан, өлім аузындағы адамның ішкі ағзалары туыстарының рұқсатынсыз алынады. Тек бұған қарсы тұратын бір-ақ нәрсе – сол мәйіттік донорлыққа жататын адамның тірі кезінде өзінің ағзаларын трансплантацияға пайдалануға келіспейтіні туралы қол қойған құжаты ғана донорлыққа кедергі бола алады. Басқа кезде жол-көлік оқиғасынан, ауыр бас ми жарақатынан немесе инсульттан миы қызметін тоқтатқан барлық науқас мақұлдау презумциясы бойынша ішкі ағзалары трансплантация үшін алынады. Бұл жағдай егер жоғарыда аталған туыстардың рұқсаты керек деген заңдағы арнайы бап алынып тасталса ғана мүмкін болмақ. Осы ретте дәрігер-хирург мәйіттік донор дүние жүзінің барлық елінде дамығанын айтады. Сондықтан еліміз де осыған көшу керек дейді. Оның айтуынша, бұл бірінші кезекте жылдар бойы донор күткен ағзаға мұқтаж науқастар үшін керек болып тұр. Сондай-ақ маман мәйіттік донорға рұқсат берілсе, заңсыз трансплантология белең алып кетеді деген әңгіменің негізі жоқ екенін баяндады.
«Ағза алмастыру – өте күрделі операция. Бұл көліктің бөлшегі сияқты ауыстыра салатын іс емес. Операцияға дейін қаншама медициналық талдау мен зертханалық анықтама жүргізіледі. Оның бергі жағында нешеме заңдық рәсімдер мен құжаттық толтырулар жатыр. Бәрі де айнадағыдай көрініп тұрады. Мұндай күрделі операцияларды сол үшін де жасырып қалу мүмкін емес. Оның үстіне елдегі заң органдары мен прокуратура бұл саланы қатаң түрде бақылауға алатыны белгілі. Жалпы, мәйіттік донор әлемде жақсы дамығандықтан, оның жүзеге асу тетіктері мен жолдары, тәжірибесі әбден пісіп-жетілген. Сол себепті одан қорқудың еш қажеті жоқ», деді С.Байтеміров.
ШЫМКЕНТ