Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» атты Қазақстан халқына Жолдауында елдің өнеркәсіптік әлеуетін ашу үшін жүйелі күш-жігердің қажеттігін атап өтті.
Қасым-Жомарт ТоқаевҮкімет жасағанжоғары қайтаөңдеу тәсілінигеруге ерекшеназар аудараотырып, 17 іріжобаның тізімінатап өтті. Маңызды сәт - отандықшикізат пенкомпоненттерді барыншапайдалану, сондай-ақірі кәсіпорындардың айналасында сабақтас өндірістерді дамыту. Жобалар экономиканы әртараптандыру және өңдеуші өнеркәсіптің бәсекеге қабілеттілігін ынталандыру бағдарламасы шеңберінде іріктелді. Олар металлургия, химия, мұнай-химия, автомобиль, туризм, ауыл шаруашылығы және тамақ өнеркәсібі сияқты негізгі салаларды қамтиды.
Басым бағыттардың бірі – автомобиль өнеркәсібі, қазірдің өзінде оң нәтижелерге қол жеткізілді. Әрі қарай өсу үшін қазіргі қарқынды сақтау және өндірісті оқшаулау деңгейін дәйекті түрде арттыру маңызды. Ұзақ мерзімді перспективада автомобиль өнеркәсібін мемлекеттік қолдау толыққанды автомобиль кластерін құруға әкелуі керек.
Тағы бір өзекті мәселелердің бірі - мұнай-газ-химия саласын дамыту. Қазіргі уақытта полипропилен мен полиэтилен шығаратын ірі жобалар іске асырылуда, сондай-ақ бутадиен, карбамид және терефтал қышқылын өндіру сияқты жаңа перспективалы жобалар әзірленуде. Бұл бастамалардың барлығы еліміздің өңірлерінде жаңа өсу нүктелерін құруға бағытталғаны маңызды.
Жобалар тізімі негізгі критерийлер бойынша таңдалды:
өнімді қайта өңдеудің орташа және жоғары деңгейі; экспортқа және импортты алмастыруға бағдарлану; өндірілетін өнім нарығындағы сұраныс; елдің немесе аймақтың экономикасы үшін стратегиялық маңыздылығы-мультипликативті әсер.Бұл жобаларға инвестициялардың жалпы көлемі шамамен 15 трлн теңгені құрайды, 25 мыңнан астам жұмыс орны құрылатын болады. Күтілетін экономикалық тиімділік экспорт көлемін 6 трлн теңгеге ұлғайтуды және импортқа тәуелділікті 1,5 трлн теңгеге төмендетуді қамтиды. Барлық жобалар жоғары өнімді және инновациялық өндірістерді дамытуды ынталандыруға, сондай-ақ Қазақстанның тұрақты экономикалық өсуіне ықпал ететін экспорт пен импортты алмастыруға бағытталған.
Қара металлургия
Павлодар облысындағы «Mineral Product International» ЖШС металлургиялық кластері.
«Mineral Product International» ЖШС Павлодар облысының Екібастұз қаласында ферросилиций өндіру (жылына 160 мың тонна), темірді (жылына 300 мың тонна) және болатты (жылына 1 млн тонна) тікелей қалпына келтіру зауыттарын салуды көздейтін металлургиялық кластер жобасын іске асыруда.
Инвестициялық жобаны іске асыру үш кезеңнен тұрады және қазіргі уақытта бірінші – ферросилиций өндіру зауытының құрылысы бойынша белсенді жұмыс жүргізілуде. Бірінші кезекті пайдалануға беру 2026 жылға жоспарланған, бірінші кезекті салуға инвестиция көлемі – 119,9 млрд теңге. Бұл кәсіпорында 526 жұмыс орны құрылады. Зауыттың бірінші кезегінің жобалық қуаты С-75 маркалы 80 мың тонна ферросилицийді құрайды.
Осы объектілерді салу үшін 2024-2025 жылдарға арналған қаражаттың жалпы қажеттілігі 10,1 млрд теңгені құрайды. «Самұрық-Қазына» қорының қаражаты есебінен «Екібастұз» РИЗ жобасының инженерлік инфрақұрылымын қаржыландыру мәселесі пысықталуда.
Қазіргі уақытта ферроқорытпа зауыты бойынша құрылыс жұмыстары (ҚМЖ) басталды, SAC компаниясымен негізгі технологиялық жабдықты жеткізу шартына қол қойылды.
Қостанай облысы. «ССКӨБ» АҚ ыстық стық брикеттелген темір өндіру зауыты.
"ССКӨБ" АҚ Қостанай облысында ыстық брикетті темір өндіретін зауыт салу жобасын іске асыруда. Пайдалануға беру мерзімі 2027 жылға жоспарланған, инвестиция көлемі 532 млрд теңгені құрайды, 500-ге жуық жұмыс орны құрылады. Зауыттың қуаттылығы бірінші кезекте жылына 2 млн тоннаға, ал өндірістің екінші кезегінде жылына тағы 2 млн тоннаға жетеді.
Жоба импортты алмастырудың 30% - дан астамын, болат өндірісі үшін 100% шикізат базасын қамтамасыз етеді. Дайын өнімнің экспорты Қытай мен ЕО елдеріне бағытталған.
Қазіргі уақытта жобаны іске асыру бойынша бірнеше негізгі қадамдар орындалды: ЫБТ өндірісінің екі әлеуетті технологиясы үшін келісімшартқа дейінгі инжиниринг аяқталды; жобалау үшін бастапқы инженерлік-геологиялық және геодезиялық зерттеулер жүргізілді; «Midrex» технологиясы бойынша жобалау құжаттамасын әзірлеу үшін Primetals Technologies Austria GmbH және Midrex Technologies Inc. компанияларының консорциумымен шарт жасалды; технология өнім берушісінің базалық инжинирингі негізінде «Қазгипроцветмет» ЖШС жобалау институтымен «П» сатысында жобалау құжаттамасын әзірлеу басталды; «ҚазТрансГазАймақ» АҚ-мен 10 жылға арналған тауарлық газды бөлшек саудада өткізу жөніндегі шарттың жобасы дайындалды. Осы Шарт қазіргі уақытта «QazaqGaz» ҰК» АҚ және «ҚазТрансГаз Аймақ» АҚ корпоративтік келісуден өтуде.
2024 жылға жоспарланған 6, 246 млрд теңгенің 3, 275 млрд теңгесі игерілді. Ыстық брикет темір өндіру жобасы төмен көміртекті металлургия технологиясын қолдануды қамтиды. Бұл көміртегі шығарындыларын айтарлықтай азайтуға және өндірістің экологиялық тұрақтылығын арттыруға мүмкіндік береді. Жобаны іске асыру нәтижесінде темір кені шикізатын өндіруді жылына 15,5 млн тоннаға дейін ұлғайту, сондай-ақ «жасыл болат» өндірудің 3-4 млн тоннасына дейін шығаруды жолға қою мүмкіндігі жоспарлануда.
Қарағанды облысы. «Qazaqstan Steel Group» ЖШС Qarmet комбинатын жаңғырту.
Қарағанды облысындағы «Qarmet» АҚ жобасы болат өндіру көлемін ұлғайтуға және өнімнің жаңа түрлерін шығаруға бағытталған. Жобаға инвестициялардың жалпы сомасы $3,5 млрд құрап, 2028 жылы аяқтау жоспарланған. Жобаның қуаттылығы жыл сайын кемінде 5 млн тонна болатты құрайды.
Қазіргі уақытта комбинатты жаңғырту жұмыстарына ағымдағы жылдың наурыз айында басталған техникалық аудит жүргізілуде. 2024 жылғы маусымда 100 миллион долларға (1,6 трлн теңге) жабдыққа қаржылық лизинг шарты жасалды.
Жоба - өңірде металлургиялық кластер құру жөніндегі ауқымды бастаманың бір бөлігі. «Qarmet» АҚ еңбек қауіпсіздігін, экологияны, өнім сапасын жақсарту, сондай-ақ өндіріс көлемін ұлғайту бойынша міндеттемелерді қабылдауды жоспарлап отыр. Сонымен қатар өнім номенклатурасын кеңейту, кәсіпорынның айналасында шағын және орта бизнес үшін инфрақұрылым құру көзделеді.
«Qazaqstan Steel Group» ЖШС бірнеше жобалар бойынша кластерлік дамуды жүзеге асырады:
● темір кені шикізаты: Кентөбе мен Атансордың сарқылуына байланысты жаңа кен орындарын іздеу, Лисаковск және Атасу ҚҚ құрылысы және жаңғырту, ЛКБК Дефосфоризация кешені, кенді беру кешенінің жерасты құрылысы, ыстық брикетті темір өндіру кешені, 2,5 мыңға жуық жұмыс орны; ● көмір: Күзембаев атындағы шахтаның ООЖБ құрылысы, «Восточная» ОБФ қайта жабдықтаудың кешенді бағдарламасы, Көмір департаментінің бес шахтасында жерасты радиобайланыс және персоналды орналастыру жүйесін енгізу және т.б. – 500-ге жуық жұмыс орыны;● 150 жаңа жұмыс орны бар Ақтау құбыр зауыты;
● энергетика: комбинатты газдандыру бағдарламасы, қазандықтар салу, 290 жаңа жұмыс орнымен қамти отырып, цехтарды айналымды сумен жабдықтауға көшіру.
Түсті металлургия
«KAZ Minerals Smelting» ЖШС мыс балқыту зауыты / NFC, Абай облысы
«KAZ Minerals Smelting» ЖШС мен қытайлық NFC компаниясының жобасы - Абай облысындағы жаңа мыс балқыту зауытының құрылысы.
Қуаттылығы жылына 300 мың тонна катодты мыс, 1,2 млн тонна -күкірт қышқылы, сондай – ақ құймалардағы 166 мың унция алтын мен 4,6 млн унция күміс құйма өндіру жоспарланып отыр.
Жобаға салынған инвестицияның жалпы көлемі 1,5 миллиард доллар. Жобаны іске асыру барысында 1 мыңнан астам жұмыс орны құрылады.
Қазіргі уақытта техникалық-экономикалық негіздемесі жасалуда, оның шеңберінде станцияны салу мен пайдаланудың негізгі техникалық параметрлері айқындалады.
Қазірде электр инфрақұрылымы мәселелері пысықталып болып, жоба іске асыру кезеңінің белсенді түріне өтіп жатыр.
Зауыт 2028 жылы пайдалануға беріледі, бұл шикізат экспортының көлемін қысқартуға және Қытай мен ЕО елдеріне құны жоғары дайын өнім экспортын ұлғайтуға мүмкіндік береді.
Павлодар облысы "Ертіс"гидрометаллургия комбинаты
«Ертіс гидрометаллургия комбинаты» ЖШСжобасы Павлодар облысында«Павлодар» арнайы экономикалық аймақ аумағында орналасатын жоғары көміртекті сульфидті құрамында алтыны бар концентраттарды қайта өңдеу жөніндегі гидрометалл комбинатын салуға бағытталған.
Комбинаттың жобалық қуаттылығы жылына 300 мың тонна алтын-мыс концентраты, 15 тонна алтын өндіру жоспарланып отыр. Жобаға инвестиция көлемі 800 миллион доллар деп бағаланып отыр, жобаны жүзеге асыру 2028 жылдың төртінші тоқсанына жоспарланған, оның аясында 500 жұмыс орны ашылады.
Қазіргі уақытта комбинатты орналастыру үшін жер учаскелері анықталды.
Өнеркәсіптік объектіні жобалауға дайындықкезеңі болатын инженерлік, геологиялық жәнегеодезиялық зерттеулер жүргізіліп жатыр.
Жобаның маңызды аспектісіэкологиялық жауапкершілік болып отыр.
Компания қоршаған ортаға көміртегіні шығаруды едәуір азайтуға ниетті, ол үшінжасыл энергетикасаласында шамамен 1 100млн сомасынабірқатар жобаны іске асырудыжоспарлап отыр.
Олардың ішінде - қуаттылығы 22,6 МВт Шығыс Қазақстан және Қостанай облыстарында қуаттылығы 17МВт күн электр станцияларын, сондай-ақ жылына 70 млн текше метр газ тұтынатын Қостанай облысында қуаттылығы 40 МВт газ-поршенді станция салу.
Сонымен қатар қазірдің өзінде газ-поршенді станциясына қосылуға арналған техникалық шарттар алынды.
Мұнай-газ химиясы
Атырау облысы, Бутадиен және оныңтуындыларын өндіретін зауыт "Бутадиен" ЖШС.
Бутадиен және оның туындыларынөндіретін зауыт құрылысыныңжобасын Атырау облысындағы"Бутадиен" ЖШС жүзеге асыруда.
Зауыттың жобалық қуаты жылына 45 мыңтоннаға дейін бутадиен, жылына 30 мыңтоннаға дейін стирол-бутадиен-стирол, жылына60 мыңтоннаға дейін дивинил-стирол синтетикалық каучук, жылына130 мыңтоннаға дейін изобутанжәне жылына40 мыңтонна метил-трет-бутилэфирін өндіруді қамтиды.
Жобаға салынатын инвестиция сомасы шамамен408 млрдтеңге, 2028 жылы пайдалануға беріледі деп жоспарланып отыр.
Жоба эксплуатация сатысындашамамен 750 жұмысорнын құрудықамтамасыз етеді, ал құрылыс кезеңінде2 мыңадамға дейін жұмысқа орналастырукөзделеді.
Зауыт өнімі Қазақстан, Еуропа, ТМД, Қытай және Түркия нарықтарында сұранысқа ие болады деп күтілуде, бұл да қосылған құны жоғары өнім экспортын едәуір арттыруға мүмкіндік береді.
Бұдан басқа, жоба Қазақстанның өңдеу өнеркәсібін одан әрі дамытуға ықпал ететін болады деп жоспарланып отыр.
Жобаның негізгі қатысушылары «Татнефть» ЖАҚ (75%) және «Самұрық-Қазына Өндеу» АҚ (25%). Өндіріс үшін шикізат Теңіз кенішінен және «Татнефть» ЖАҚ-нан жеткізілетін жылына 380 мың тонна техникалық бутан болады.
Бірінші және екінші технологиялық қондырғыларды іске қосу 2027 жылдың желтоқсан айына жоспарланған, содан кейін зауыт өнім өндіру мен экспорттауды бастайды.
Атырау облысы, «KMG» ПетроХим» ЖШС полиэтилентерефталат өндіру зауыты
Атырау облысында полиэтилентерефталат (ПЭТ) өндіретін зауыт құрылысының жобасын « KMG ПетроХим» ЖШС жүзеге асыруда. Жобаға тартылған инвестиция көлемі шамамен 690 млрд теңге және оны жүзеге асыру 2029 жылға жоспарланған. Зауыттың жобалық қуаты жылына 735 мың тоннаға дейін ПЭТ өндіруге арналған. Құрылыс кезеңінде 3 мың, пайдалануға берілгеннен кейін 400 жаңа жұмыс орны ашылады деп күтілуде.
Зауыттың орналасқан жері «НИНТ» АЭА Технопаркінде, өндіріске шикізат көзі «AНПЗ» ЖШС-не жақын жерде таңдалды. ПЭТФ құру үшін «AНПЗ» ЖШС жылына шамамен 400 мың тонна параксилолды өңдейді деп жоспарланған. Сондай-ақ жылына 245 мың тонна көлемінде импортталатын моноэтиленгликольді пайдалану жоспарланып отыр. Бұл ішкі сұранысты қанағаттандырып қана қоймай, Еуропа, Түркия, Қытай және ТМД елдерінің нарықтарына бағытталған қосылған құны жоғары өнімдердің экспортын арттыруға мүмкіндік береді.
Жобаны қаржыландыру қарыз қаражаты мен жобаға қатысушылар есебінен жүзеге асырылады. Зауыт толық қуаттылыққа шыққан кезде Қазақстанның жалпы ішкі өніміне үлесі 0,37%-ға дейін жетеді, оның 2,16%-ы Атырау облысының үлесіне тиеді. Қазіргі уақытта жоба стратегиялық серіктес іздеу сатысында.
Атырау облысы, «Силлено» ЖШС/ «KMG ПетроХим» ЖШС біріктірілген газ-химиялық кешені
«Біріктірілген газ-химиялық кешені» жобасының екінші кезеңі – Атырау облысындағы газды бөлу кешенінің құрылысын жүзеге асыруға шамамен 5 триллион (4,83 триллион) теңге инвестицияланады. Пайдалану кезеңінде 1 мыңға жуық адам жұмысқа орналасады.
Қуаттылығы жылына 1,2 млн тонна полиэтилен өндіру жобасын «Sileno» ЖШС жүзеге асыруда. Кешеннің құрылысы 2025-2029 жылдарға жоспарланған, инвестиция көлемі 4,8 трлн теңге. Кешеннің жобалық қуаттылығы жылына Теңіз кенішінен 9,1 млрд текше метр құрғақ газды өңдеу, одан 1,6 млн тоннаға дейін этан және 355 мың тоннаға жуық пропан өндіріледі деп күтілуде. Жобаны қаржыландыру үш көзден қарастырылған: 20% KMG, 40% - нарықтық бірлесіп қаржыландыру және 40% - Қазақстан Республикасы Ұлттық қорынан облигациялық несие түрінде.
Шымкент қаласы, «ҚазМұнайГаз» ҰК «Шымкент МӨЗ» АҚ екінші кезегінің құрылысы
«Шымкент МӨЗ-нің 2-кезеңі» жобасы Қазақстанның мұнай өнімдеріне өсіп келе жатқан сұранысын қанағаттандыру үшін өңдеу қуаттылығын кеңейтуге бағытталған ауқымды бастама болып табылады. «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ жүзеге асырған жоба 2,3 триллион теңге көлеміндегі қомақты инвестицияны көздейді және 2030 жылы жүзеге асырылады.
Зауыттың екінші кезегінің жобалық қуаттылығы жылына 12 миллион тоннаға дейін мұнай өңдеп, Еуро-5 және одан жоғары экологиялық стандарттарға сәйкес келетін жоғары сапалы мұнай өнімдерін шығару. Сондай-ақ тағы бір мақсат - ESG күн тәртібі және «жасыл экономикаға» көшу шеңберінде ішкі нарықты мотор отынымен және басқа да мұнай өнімдерімен қанықтыру. Мұнай өңдеу бойынша Нельсон индексін 10+ деңгейіне дейін ұлғайту жоспарлануда, бұл өндірістік мүмкіндіктерді жақсартуға және мұнай-химия өнеркәсібі үшін шикізат базасын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Мұнай өнімдерінің жекелеген түрлерінің тапшылығын ескерсек, бұл жобаның экономикалық тиімділігі өте жоғары. Атап айтсақ, 285 мың тонна автобензин, 400 мың тонна авиациялық отын, 500 мың тонна дизель отыны және 300 мың тонна битум жетіспейді, бұл импорт қажеттілігіне алып келеді. Жобаны жүзеге асыру мұнай өңдеу көлемін жылына 18 миллион тоннадан 24 миллион тоннаға дейін арттыруға мүмкіндік береді. Ашық мұнай өнімдерін өндіру жылына 10,9-дан 15 млн тоннаға дейін өседі.
Жобаны қаржыландыру меншікті және қарыз қаражаты есебінен жүзеге асырылатын болады. Жобаны дайындау шеңберінде 2035 жылға дейін мұнай өнімдері нарығын дамыту бойынша маркетингтік зерттеулерді қамтитын алдын ала техникалық-экономикалық негіздеме әзірленді.
Химия және тыңайтқыштар өнеркәсібі
Маңғыстау облысы, «ҚазАзот Прайм» ЖШС аммиак және карбамид өндіру зауыты
Маңғыстау облысындағы «ҚазАзот Прайм» ЖШС аммиак-карбамид кешенін салу жобасы Қазақстанның химия және газ-химия өнеркәсібін дамыту үшін стратегиялық маңызды инвестициялық жоба. Кешен жылына 660 мың тонна аммиак, 577,5 мың тонна карбамид, 500 мың тонна аммиак селитрасы және 395 мың тонна азот қышқылын өндіретін болады. Жобаны жүзеге асыру 585 триллион теңге көлемінде қомақты инвестицияны қажет етеді, сондай-ақ 700-ге жуық жұмыс орнын құруға мүмкіндік береді. Кешенді іске қосу 2028 жылға жоспарланған.
Жобаға дайындық аясында 2023 жылғы 2 шілдеде Қазақстан-Қытай Іскерлік кеңесі барысында «ҚазАзот Прайм» ЖШС мен CNCEC еншілес компаниясы қытайлық Wuhuan Engineering Co., Ltd. компаниясы арасында ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойылды, ол Қытай тарапынан техникалық және инженерлік қолдау жобасы.
Жоба еліміздегі тыңайтқыш тапшылығы мәселесін шешіп, аммиак пен аммиак селитрасын экспорттауды қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, Қазақстан үшін карбамидтің жаңа ассортиментін өндіру арқылы өндірісті әртараптандыру жоспарланып отыр.
Батыс Қазақстан облысы. «Qazaq Kalium Ltd» ЖШС калий тұздарын өндіру бойынша байыту-өндірістік кешені
Калий тыңайтқыштары импортын алмастыру және экспортқа жол ашу. Мұндай экономикалық тиімділік Батыс Қазақстан облысындағы калий тұздарын өндіру бойынша байыту-өндірістік кешеннің өндірістік қуатына қол жеткізген кезде күтілуде. «Сатимола» кен орны базасында калий тұздарын өндіру бойынша байыту-өндірістік кешен құрылысы жобасын «QazaqKalium Ltd» жүзеге асыруда. Ол калий тыңайтқыштарын өндіру қуаттылығын 2027 жылы 1 миллион тоннадан бастап, 2035 жылға дейін 6 миллион тоннаға арттыруды көздейді. Инвестициялардың жалпы көлемі 1,6 триллион теңгені құраса, кешен құрылысы мен пайдаланудың барлық кезеңдерінде 5 мың жұмыс орнын құру жоспарланып отыр.
Жоба Қазақстанның Бірыңғай индустрияландыру картасына енгізілген. Технологиялық процесті индустриялық-инновациялық деп тану туралы ведомствоаралық комиссияның оң шешімі бар. Қоршаған ортаға әсер етуге рұқсат қағаздары, сондай-ақ «Сатимола» кен орнында қатты пайдалы қазбаларды өндіруге лицензия берілді.
Қазіргі уақытта жобалау алдындағы зерттеулер мен техникалық-экономикалық негіздемесін әзірлеу бойынша жұмыстар белсенді жүргізілуде. «Қазақмыс Барлау» ЖШС-мен бірлесіп құны 3,1 млрд теңге болатын 15 геологиялық ұңғымада бұрғылау жұмыстары басталды. Бұл жұмыстар халықаралық JORC стандарттары бойынша қорларды растауға бағытталған. Байыту-өндірістік кешенін салу үшін Ақжайық ауданы Базаршолан ауылдық округінен көлемі 298 гектар жер телімі тіркелді.
Осы жылдың 16 қыркүйегінде Қазақстан Президенті мен Германия Федералдық канцлерінің қатысуымен «Qazaq Kalium Ltd» АҚ, KfW Bankengruppe неміс банкі және Euler Hermes Group арасында өзара ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойылды.
Автокөлік құрастыру кластері
Өңірлік деңгейде кластерлерді құруды ынталандыру мақсатында инвесторлармен салықтық және кедендік жеңілдіктер бере отырып, құрамдас бөліктерді өнеркәсіптік құрастыру туралы келісімдер жасалады. Алматы мен Қостанайда Hyundai Trans Kazakhstan және Allur зауыттарының төңірегінде, сондай-ақ Семейде шағын кәсіпорындар SemAZ және DaewooBusKazakhstan сияқты жергілікті зауыттарды қолдайтын жүк көліктерінің қондырмаларын шығаратын кластерлер әзірленуде.
Қостанай облысы, KIA автокөлік зауыты
Қостанай облысында KIA автокөліктерін өндіретін зауыттың құрылысы жүргізіліп жатыр.
Зауытты 2025 жылы іске қосу жоспарланып отыр. Жобаның жалпы инвестиция көлемі - 90 миллиард теңге, ал зауыттың өндірістік қуаты жылына 70 мың автокөлік болады. Мұнда KIA-ның 3 моделі (Sportage, Sorento, Cerato) CKD әдісімен, ал 10 моделі ірі тораптық жинау әдісімен өндіріледі. Жоба аясында 1,5 мың жаңа жұмыс орны құрылып, импортты алмастыруға мүмкіндік береді. Жобаның толық циклінде бюджетке 81 миллиард теңгеден астам салық түседі. Сонымен қатар, жергілікті мамандардың біліктілігін арттыру жоспарланған.
Бүгінде құрылыс алаңында металл конструкцияларды монтаждау жұмыстары жүріп жатыр, оның шамамен 70%-ы орнатылған. Сондай-ақ шатырды орнату басталды. Қостанай облысының әкімдігі зауыттың инфрақұрылымын қамтамасыз ету бойынша жобалық-сметалық құжаттаманы әзірлеп жатыр. Оның ішінде сыртқы инженерлік желілер, теміржол кірме жолдары мен автожол қарастырылған. Бұл жұмыстар резервтік қор есебінен қаржыландырылып, қажетті құжаттарға оң сараптама қорытындысы алынған.
Аймақтағы бүкіл кәсіпорындар ірі тораптық жинаудан шағын тораптық жинауға көшті. Бұл әдіс шанағы мен кабинасын дәнекерлеу және бояу операцияларын қамтиды. 2027 жылға дейін осы кәсіпорындардағы шағын тораптық жинаудың үлесі 20%-дан 50%-ға дейін артады.
«Astana Motors Manufacturing Kazakhstan» мультибрендті автокөлік зауыты
Алматы қаласының Индустриялық аймағында орналасатын «Astana Motors Manufacturing Kazakhstan» ЖШС-ның мультибрендті автокөлік зауыты жылына 90 мың автокөлік өндіруге қауқарлы болмақ. Жобаның құны – 182 миллиард теңге. Зауыт іске қосылған соң екі ауысымда 3,6 мың жұмыс орны, ал бір ауысымда 2,4 мың жұмыс орны ашылады. Өндірісті 2025 жылдың алғашқы тоқсанында іске қосу жоспарланған.
Зауыттың құрылысы 2022 жылдың қараша айында Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың бастауымен басталды. Бұл жерде Great Wall Motor (HAVAL және TANK), Chery және Changan маркалы жеңіл көліктері шағын тораптық технологиямен (еск- дәнекерлеу мен бояу үдерістерін қоса) өндіріледі. Жоба арқылы өндіріс шығындарын технологиялық операцияларды жергіліктендіру арқылы азайту, жоғары білікті жұмыс орындарын құру және қазақстандық мазмұн үлесін арттыра отырып компоненттік базаны дамыту көзделген. Өндірілген өнімнің 60%-дан астамын ТМД елдеріне экспорттау жоспарланып отыр.
Зауыт салынатын аумақтың жалпы ауданы - 30,8 гектар. Қазіргі таңда негізгі құрылыс жұмыстары аяқталды: металл конструкциялардың 100%-ы, шатыр мен сэндвич-панельдердің 95%-ы, желдету жүйелері мен электр желілерінің 90%-ы орнатылған. Жылумен, сумен, кәріз жүйелерімен және газбен жабдықтау жұмыстары жүргізіліп жатыр. Әкімшілік-тұрмыстық кешеннің (14,5 мың м²) ішкі әрлеу жұмыстары аяқталуға жақын.
Инфрақұрылым бойынша, құрылыс алаңына электр желілері тартылған, электр энергиясы, газбен жабдықтау, сумен жабдықтау және кәріз жүйелеріне техникалық шарттар алынған. Жоба белгіленген кестеге сәйкес жүзеге асырылып жатыр. Зауытты 2025 жылдың алғашқы тоқсанында іске қосу жоспарланған. Сонымен қатар, қосалқы өндірістер – компоненттер мен қосалқы бөлшектер өндірісін дамыту күтілуде.
Астана. «Астана Туризм» көпфункционалды туристік ауданы
«Астана Туризм» ЖШС жүзеге асырып жатқан «Астана туристік ауданы» – жалпы ауданы 382 мың шаршы метрге жететін ірі туристік орталық. Бұл кешен әртүрлі ойын-сауық нысандарын қамтиды. Оның ішінде көпзалдық кинотеатр, 150 мың шаршы метрлік аквапаркі мен аттракциондары және сауда-ойын-сауық орталығы, бизнес-орталық және басқа да инфрақұрылымдық нысандар бар. Жоба Ұлы Дала мен Айтматов көшелерінің қиылысында, Кіші Талдыкөл көлінің маңында орналасатын болады.
«Астана туристік ауданы» тек елорда үшін емес, қаланың агломерациясы үшін де маңызды туристік орталыққа айналуға әлеуеті бар. Бұл аймақтың іскерлік және инвестициялық белсенділігін ынталандыруға ықпал етеді. Туристік орталық жаңа туристерді тартуға, кәсіпкерлікке жаңа мүмкіндіктер ашуға және қосымша жұмыс орындарын ұсынуға жағдай жасайды. Жоба аяқталған соң 2 мыңға жуық адам жұмыспен қамтылады деп күтіліп отыр. Құрылыс аяқталып, жобалық қуаттылыққа жеткеннен кейін, туристік аудан жыл сайын шамамен 10 миллиард теңге салықтық түсім әкеледі. Бұл сома оның аумағында жұмыс істейтін компаниялар қызметінің арқасында қамтамасыз етіледі.
Жобаның жалпы құны - 194 миллиард теңге, ал құрылысты 2026 жылы аяқтау жоспарланған.
Маңғыстау облысы, Ақтау. «Жылы жағажай» кешенді дамыту жобасы.
«Жылы жағажай» жобасы – Ақтау қаласының аумағында бірнеше өзара байланысты бастамаларды қамтитын ауқымды кешенді игеру жобасы. Жоба қала инфрақұрылымын дамытуға, жаңа туристік және тұрғын нысандарды салуға бағытталған. Аумағында жүзеге асырылатын негізгі жобалар қатарында «Fairmont» курорттық кешені, 300 орындық гольф-қонақ үйі, виллалар кешені және 2 мыңнан астам төсек-орын сыйымдылығы бар басқа да нысандар бар.
«Aktau Riviera» жобасы 540 төсек-орынға арналған виллалар мен апартаменттер кешенін салуды көздейді. Ал «Aqualina Resort» жобасы аквапаркі мен ойын-сауық орталығы бар 600 төсек-орындық балалар сауықтыру лагерін құруға бағытталған. Бұдан бөлек, жалпы ауданы 30 мың шаршы метрге жететін заманауи бутиктерді, қоғамдық тамақтану орындары мен кеңсе ғимараттарын қамтитын «Town Centre» сауда қатарларын салу жоспарланып отыр. Бұл қаладағы коммерциялық және іскерлік инфрақұрылымды дамытуға ықпал етеді.
Жобаның жалпы құны – 137,4 миллиард теңге. Бүкіл бастамаларды 2024-2026 жылдар аралығында іске асыру жоспарланған. Бұл өңірдің туристік тартымдылығын айтарлықтай арттырып, 5 мың жаңа жұмыс орнын құруға мүмкіндік береді.
Қазіргі уақытта «Town Centre» сауда қатарларының құрылысы аяқталды. Ал «Aktau Riviera» жобасы бойынша екінші кезеңнің аяқталуы күтілуде. «Fairmont» және «Aqualina Resort» жобаларын жүзеге асыру үшін қаржы тарту жұмыстары жүргізілуде.
Аталған инвестициялық жобаларды іске асыру туризмнің кластерлік дамуына қолайлы жағдай жасап, экономикаға байланысты сауда, көлік және қызмет көрсету сияқты салалардың өркендеуіне ықпал етеді. Бұл өз кезегінде өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуына серпін беріп, оның тартымдылығы мен бәсекеге қабілеттілігін арттырады.
Астана қаласы, Бидай мен бұршақты терең өңдейтін интеграцияланған агроөнеркәсіп кешені.
Tiryaki Agro (Түркия), Hassad Food (Катар) және «Adotex» ЖШС (Қазақстан) компаниялары жүзеге асырып жатқан бидай мен бұршақты терең өңдеуге арналған интеграцияланған агроөнеркәсіп кешенін салу – Қазақстандағы ауқымды инвестициялық жоба. Жобаны 2023-2026 жылдар аралығында екі кезеңмен жүзеге асыру жоспарланған. Бірінші кезеңге $220 млн, ал екінші кезеңге $180 млн инвестиция жұмсалады.
Жобаның негізгі мақсаты – бидай мен бұршақты өңдеп, жоғары қосылған құны бар өнімдер шығару: крахмал, глютен, глюкоза-фруктоза шәрбаты және құрама жемдер. Өндірісті іске қосу Қазақстандағы қант тапшылығын азайтуға көмектеседі. Жергілікті фермерлер бидай мен бұршақты өткізуге тұрақты оффтейк-келісімшарттармен қамтамасыз етіледі.
Жобаның аясында 400 жаңа жұмыс орны ашылады. Өнімдер Қазақстан, Солтүстік Америка, Еуропалық Одақ және Азия-Тынық мұхит аймағы нарықтарына бағытталады. Бірінші кезеңде бидай өңдеуден 22 мың тонна бидай глютені, 65 мың тонна крахмал, 45 мың тонна глюкоза және 103 мың тонна жануарларға арналған жем өндірілмек. Бұршақты өңдеу кезеңінде 14 мың тонна бұршақ протеині, 34 мың тонна бұршақ крахмалы және 48 мың тонна бұршақ талшығы өндірілетін болады.
Жоба бойынша бизнес-жоспар әзірленіп, соңғы инвестициялық шешім қабылданды. Жобаның жобалау-сметалық құжаттамасы бейімделуде.
2024 жылдың тамыз айында компания инвесторларға ұсынылған жер теліміне теміржол желісін жүргізу туралы өтініш білдірді. Үш нұсқа әзірленіп, олар «Қазақстан Темір Жолы», қала әкімдігі, Astana Invest және инвесторлармен бірлесіп талқылануда.
Қостанай облысында дән мен бидайды терең өңдейтін зауыт
Қостанай қаласында бидайды терең өңдейтін зауыт салу жобасы – жылына 415 мың тонна бидай өңдеуге бағытталған ауқымды кәсіпорын. Жобаның операторы – «Qostanai Grain Industry» ЖШС. Жобаны іске асыру 2027 жылы аяқталады, ал жалпы инвестиция көлемі 70 млрд теңгені құрайды. Зауыт бірнеше өнім түрін өндіретін болады: жылына 40 мың тонна лизин, 35,3 мың тонна глютен, 60 мың тонна биоэтанол, 56 мың тонна көмірқышқыл газы, 99 мың тонна мал азығы және 28 мың тонна кебек. Зауыт құрылысы аяқталғаннан кейін және жобалық қуатқа шыққан кезде 650 тұрақты жұмыс орны ашылады.
Жобаның тұжырымдамасы әзірленіп, технология мен жабдық жеткізушілері анықталды. Қазіргі таңда келіссөздер жүргізілуде. Негізгі жобаларды жобалау мен интеграциялау Австрияның Vogelbusch компаниясының қатысуымен жүзеге асырылмақ. Сондай-ақ, жергілікті және халықаралық жабдық жеткізушілерімен бірлесе отырып, технологиялық инжиниринг процесі белсенді түрде іске асырылуда.
Осы жылдың 3 шілдесінде Kaz Food Products компаниялар тобы, Қытайдың Myande Group компаниясы және Қостанай облысы әкімдігі арасында ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойылды. Бұл серіктестік жобаның халықаралық байланыстарын нығайтып, зауыт құрылысы мен оны пайдалану барысында озық технологияларды қолдануға мүмкіндік береді.
Қазақ астығы құрамындағы жоғары мөлшердегі клейковина таза күйінде әлемдік нарықта үлкен сұранысқа ие. Өнімдерді экспорттау Еуропа мен Америка елдеріне бағытталған. Бидайды терең өңдеу арқылы клейковинадан бөлек, глюкоза-фруктоза шәрбаты, бидай крахмалы, модификацияланған крахмал және кебек өндіріледі. Бұл – дерлік қалдықсыз өндіріс.
Жалпы қорытынды
Аталған жобалар Қазақстан экономикасын әртараптандыруға және оның халықаралық аренадағы бәсекеге қабілеттілігін арттыруға жасалған маңызды қадамдар. Металлургия, химия, мұнай-химия және туризм сияқты негізгі салалардағы ірі инвестициялық бастамаларды жүзеге асыру өндірістік қуатты арттырып, экспорттық әлеуетті жақсартады, мыңдаған жаңа жұмыс орындарын ашады. Бұл өз кезегінде ел экономикасына оң әсерін тигізеді.
Үкімет жоғарыда аталған жобалардың іске асырылуын ерекше бақылауға алып, мемлекеттік қолдаудың барлық қажетті шараларын көрсетуде. Қандай да бір қиындықтар туындаған жағдайда оларды шешу мәселелері Инвестициялық штабтың отырысында жедел қаралатын болады.