Ауыл Кеше

Біздің ауылдың бір күні

22 рет
көрсетілді

Таңертең көкемнің «тұр да-тұрымен» оянып ал­сақ та жылы көрпеден шыққымыз жоқ.

– Қой, тұр-тұрдан хабар келсе, ұйқыдан маза кетер, – деп Ғалым ағам алдымен тұрып, мал­­дың кезегін өткізіп келудің қам-қаракетіне кіріскелі кетті. Сырт­қа шыққанымызда күндегі «әдетімен» қойны-қонышымыз­ды тіміскілейтін көктемнің қара суығы бір жаққа ауып кеткендей жым-жылас. Құстардың әсем үні, өріске шықпай қорада қалған қозылы қойдың маңырағаны, бір-бірімен арқа-жарқа амандасып, саулық сұрасқан ауылдас ағайындардың жарқын дауыс­тары мүлгіген табиғатқа рең берген­дей. Еңсені басқан алты ай қыстың ауыр демі, көктемнің лүп ет­кен жылы самалымен әлдеқайда ұшып кеткендей. Күн сәулесі са­йын даланың төбесінен сорға­лай құйылып, тіршілік біткенге жан бітірердей қыздырып барады. Қара шаңырақтың түбінде төл иесі болар інімнің үйіндегі келін, қыс бойы үлкен-кіші қымтанып шыққан көрпелер мен көсіле төселетін көрпешелерді де күн көзіне шығарып жайып, мақтасы мен жүнін бір қопсытып алмаққа әрекеттеніп жатыр. Көкем күз басында орып алған шағыр жусанынан екі-үш сыпырғылықты буып қораның түкпіріне іліп қойған болатын. Бүгін сол сыпырғылар үй төңірегін тазалау үшін әжетке жарағалы тұр. Алдында ұйқыдан тұрып, таңертеңгі асты ішіп шыққан біздің ұйқымыз келіп, жұмысқа самарқаулық танытып тұрғанбыз. Көктем күнінің нұрынан өн бойымызға қуат құйылды ма? Әйтеуір түс әлетінде жұмысқа деген ынтамыз арта түсті. Тіпті түскі тамаққа шақырса да барғымыз жоқ.

– Қазір аз ғана қалды. Алаң­сыз бітіріп тастайық, – деген бә­туалы шешімге сүйене ініміз екеу­­міз тазалық жұмысымызды жал­ғастыра түстік. Қора-қопсы­ның іші-сырты тазаланып, бау-бақша іші жапырақтар мен түрлі қо­қыстардан аршыла түскен са­йын аула ішінің реңі кіре түсті.

Көрші Мұратжан бұл уақытта әлі ұйқыны соғып жатқан еді. Біз көкемнің көзқарасы мен ы­мын айтқызбай ұғып үйді айнала қоршаған шарбақтың лақ, қозы, ит-мысық кіретін жерлерін жамап-жасқап жатқанда Мұрат­жан да далаға шықты.

– Ассалаумағалейкум аға! – деп алдымен көкеме арнайы амандасып барып:

– Еңбектеріңіз рәтті болсын! – деген көршілік парызы мен игі тілегін айтуды да ұмыт­пады. Күн қыс бойы тіршілік біткенге көрсетпеген нұрлы дидарын теріскей өлкесіне түгел көр­сеткен сәтте аядай ауылдың әр жерінен аспанға шұбалаңдай көтерілген көк түтін көк пен жерді жалғаған арқандай өрілді. Есіктің алдындағы атамның күн шуағы­на шомылып, ер-тұрман, жүген, ноқтасын реттестіріп отыратын арқалы ағаш орындығы да көк сырмен сырланғаннан кейін әрі кіріп жылдағы отыратын тұрақты иесін күткендей жалтырай түсті. Араға екі-үш күн салып түгелдей ауыл іші жаңарып, жасарған жаңа реңге енді. Көктемгі жылылықпен қоса екі апталық демалыс алған осы үйдің оқушы балалары да күн жылынғалы ауырлық тартқан сөмкелерін уақытша жиысты­рып ойын-күлкілерімен аула ішінің ажарын кіргізе шапқылады. Әне-міне дегенше жарықтық наурыз көженің танауды қытықтар, ағза біткенді алаңдатқан дәруменді дәмін сезгізген исі алыс атырапқа жайылды. «Бұл күнге жеткен де бар, жетпеген де бар» деп біс­сімілләсін батаға жалғаған қа­риялар биылдыққа әзірленген нау­рыз көженің алғаш дәмін кө­ріп, бас шайқай, байыппен тос­тақ­тарын қолдарына алды. Қыр ас­тындағы топыраққа қымтанған зират маңайы да тазаланып қал­ды. Артында қалған ұрпақтары­ның ұмытпай рухтарына құран бағыштағанын сезгендей үнсіз мүлгіді. Осы күні ақ кимешекті әже­леріміз білезігі сыңғырлай, бір қолымен иегіне ілінген кимеше­гін түзей жүріп «аруақтардың мұрнына барсын! Жатқан жер­лері жайлы, топырақтары торқа болсын» деп ошақтағы отқа май салуды да ұмытпады. Елдің, қара­ша халықтың ыстық ілтипаты мен мамыражай ақ пейілі арқылы өзін сағынғанын сезген әз-Наурыз да күнгейден теріскейге күлім­дей жетті. Ұлысымның ұлы күні, ұрпағына нұрын шаша сәні мен салтанатын, берекесі мен несібесін алып келгенде, қырдағы шопан да, беткейдегі диқан да әз-Наурыздан мол молшылық күте білегін түре еңбек көрігін қыздыра түсті...

 

Мақсат ҚАРҒАБАЙ 

Түркістан облысы,

Созақ ауданы