Осы жылдың наурыз айы болатын. Ресеймен шекаралас Ұзынкөл ауданындағы «Обаған» шекара бекетінен күндіз-түні автокөліктер, жолаушылар автобусы ағылып жатады. Олардың барлығын тексеріп шығу шекарашыларға оңай шаруа емес. Әсіресе, кинолог Қайрат Нұғыманов түнгі автобустарға қырағы болу керектігін біледі. Бекетке «Рудный – Түмен» бағытындағы үлкен жолаушылар автобусы келіп тоқтады.
Ол жолаушылардан босатқаннан кейін автобус салонына иісшіл иті Мандаринканы жіберді. Иттің әр қимылын қадағалап қарап тұр. Мандаринка салонның орта тұсындағы бір орындыққа қайталап соға берді. Бір-екі рет иіскелегеннен кейін «осы орын құр емес» дегендей, иесіне қарады. Қ.Нұғыманов дереу автобус жүргізушісіне ескертіп, есікті жапқызды да, шекара бекетінің жолаушылар тіркеліп жатқан залына келді. Итті тағы жіберді. Мандаринка зырғып отырып, ер кісінің қасына жетіп барды. Ол адамдарды алаңдатпай, ескерусіз ғана итті алып кетті. Өз ісіне сұңғыла болған жігіт жолсоқты болып, шаршап келе жатқан жолаушылар байқамаған көріністі көріпкел жандай біліп тұр. Күдіктінің беті сазарып, ештеңе білдірмеген болса да, Қайрат оның көзінен ішінің қалтырай бастағанын сезді.
Жолаушылар тіркеліп болған соң, олардың автобус салонына түгел отыруы қадағаланды. Мандаринка «көрсеткен» әлгі орынға Қайрат күдіктеніп тұрған 55 жастағы ер адам келіп отырды. Оны арнайы орынға апарып, тексергенде киімінің қалталарынан 1,5 килограмм есірткінің марихуана мен наша деген екі түрі шықты. Түменге есірткі тасымақ болған рудныйлық азаматтың таяу арада соты болады.
Ол иісшіл иттің тілін біледі десе болар. Мандаринканы жұмысқа қосқанда Қайрат оның әр қимылын «оқып» тұратын секілді. Заңсыз есірткі айналымынан пайда тапқысы келетін қауіпті жандардың қылмыстық әрекеттерін құрықтағанда итінің де, өзінің де атқан оғы нысанаға дөп тигендей көңілі жайланары бар. 2005 және 2009 жылдарғы жыл бойы жұмыс қорытындысы бойынша Қ.Нұғыманов «Жылдың үздік кинологы» атанды. 2014-2016 жылдар аралығында шекаралық бекеттен 14 килограмм есірткі заттарын ұстады. Оның ішінде 8,5 килограмы өте қауіпті героин болатын. 2006 жылы 17 килограмм контрабандалық әшекей заттары, 2009 жылы 3 миллион Ресей рублі Қайраттың қырағылығы арқасында шекара аса алмады.
Прапорщик Қ.Нұғымановтың қырағылығы тек бұл емес. Өзге шекара бекеттерінде жүргенде талай рет контрабандалық заттарды, әсіресе, қаруларды Қайраттың кезекшілігіне тап келген күдіктілер алып өте алған емес. 2012 жылы Аят шекара бекетінде қызметте жүргенде Қ.Нұғыманов Қазақстанға заңсыз қару алып өтпек болғандардың жолын кесті. Қазақстан мен Ресей арасындағы шекараның бұл шалғайынан негізінен жолаушылар көлігі Мәскеу жақтан ағылады. Сол жылы жазда жеңіл автокөліктен 600 патроны мен бір шағын калибрлі винтовканы алып шықты. Күдікті машина салонына қалай жасырса да қулығын Қайраттан асыра алмады. Сол жылы «Макаров» тапаншасының 50 дана патроны, 1 дана «тегіс оқпанды» мылтық алып бара жатқан жолаушыны қолға түсірді. Ал қыс айында «Фольксваген» маркалы машинаға басқан жүктің арасынан «Дягтеров-27» пулеметін алып шыққан да Қ.Нұғыманов болатын.
– Тұрқы 1,5 метр болатын пулеметті қағазға орап, жымын білдірмей жүктің арасына тыққан екен. Оны Мәскеу қаласынан Қостанай облысындағы Лисаков қаласына апара жатқаны белгілі болды, – дейді Қ.Нұғыманов. Мандаринкасының қаруды табуда «көмегі» жоқ, әрине. Ол мұндайда психологиялық кәсіби әдістемелерге, өзінің ізденімпаздығына сүйенеді. Өткен жылы «Обаған» шекара бекетіне ауысар алдында Аят шекара бекетінен Италияда шығарылған «General» маркалы тапанша да көздеген жеріне жете алмай, қырағы шекарашының қолына түсті.
Ол Қостанайдағы З.Алдамжар атындағы әлеуметтік-техникалық университеттің заң факультетін тәмамдаған соң, 1999 жылдан Ұлттық қауіпсіздік комитетінің шекара қызметінде, қазір 2031 әскери бөлімшесінде қызмет істейді.
– Шекарадан кім өтпейді дейсіз? Жолаушылармен бірге ел тыныштығы үшін қауіпті заттар немесе мемлекеттік маңызы бар немесе мемлекет мүддесіне қайшы келетін, экономикалық контрабандалық заттардың ары-бері өтпеуі өзіңе байланысты екенін түсінгенде өзімді қамшылайтыным рас. Жауапкершілік бір минут та қалғуға, өзіңді бос ұстауға мұрша бермейді, – дейді Қайрат Әлиғаппарұлы.
Ол бүгінде шекарадан үш шақырым жердегі Обаған ауылында жарымен, ұлымен тұрып жатыр. Күндіз демалып, ұйқысын қандырған шекарашы қайтадан Мандаринкасымен түнгі ауысымға шықты. Шекара бекетінен түрлі автокөліктер әрі-бері өтіп жатыр. Түрлі автокөліктер ішінде өздері де, ниеттері де түрлі-түрлі жолаушы бар... Оның қырағылынан күдікті құтылмайды.
Нәзира ЖӘРІМБЕТОВА,
«Егемен Қазақстан»
Қостанай облысы,
№2031 әскери бөлімшесі