Аң-құстың обалына қалмайық

Өңірлерге барып, жергілікті тұрғындармен кездесу барысында жабайы жануарларды, аң-құстарды заңды және заңсыз аулау­дың көбейіп кеткендігі себеп­ті олардың кейбір түр­лері­нің мүлде азайып бара жатқан­дығы туралы деректерді естідік. Бүгінгі күні Қазақстанда ба­лық­тың 104 түрі, құстың 488 түрі және сүтқоректілердің 175 түрі өмір сүреді. Олардың арасын­да сүт қоректілердің 34-і, құс түр­лері­нің 59-ы аңшылықтың негіз­гі нысанасына айналып отыр екен. Алайда, осы жабайы жан-жан­у­ар­ларды қорғау мәсе­лес­­інің жүйе­лі реттелмеуінің және адам­дар­дың қоршаған ортаға келтіріп отыр­ған зиянкес әрекеттерінің сал­дарынан олардың саны азайып, жо­йы­лып бара жатқандығы алаң­датады. Үкімет тарапынан жабайы жануарларды қорғау, олар­дың өсімін қамтамасыз ету жұмыс­тары­ның әлі де жеткіліксіз екен­дігін айтуымыз керек. Ауыл ша­руа­шылығы министрлігінің тек көк­тем кезінде құстар мен жан-жан­уар­ларды атуға уақытша тыйым салу туралы бұйрығы бұл мә­се­лені толыққанды шешпейді. Ресми деректерге сүйенсек, қазір Қазақстанның кейбір қо­рық­­тарында қасқырлар жоқ­тың қасы деуге болады. Кезінде жабайы аң-құсқа аса бай болған Сыр бойында осы күндері қоян, арқар, тауешкі, қырғауыл, жабайы шошқа жойылып кетудің алдында тұр. Жануарлар әлеміне негізгі қауіп-қатерлер адамдар тарапынан жасалып жүрген аңшылық пен браконьерліктің әсерінен болып отыр. Қазіргі таңда, Ішкі істер министр­лігінің деректері бо­йынша, елімізде есепке алын­ған, тіркеліп, пайдаланылып жүрген 247 мың аңшылық қару бар көрінеді. Әлі де болса тіркел­мей, қолда жүрген қарудың бар екен­дігі де жасырын емес. Көп­теген жабайы жануарлар осы фак­тор­лардың зардабынан ауып кетіп жатыр. Сандары да жыл өткен сайын азая түсуде. Хайуанаттар – табиғаттың қайта­лан­бас, генети­ка­лық біре­гей туынд­ысы, олардың әрбіреуін толық­тай құртып алу дегеніміз – табиғаттың баға жетпес сыйы­нан айырылумен барабар. Ластанған су мен ауаны да тазартуға, қал­пына келтіруге болады, ал жойы­лып кеткен биологиялық түрді қайта тудыру, дүниеге қайта кел­тіру мүмкін емес! Сондықтан осы аса маңызды мәселеге ел Үкіметінен бас­тап, қал­ған барлық тиісті мекемелер баса назар ауда­ратын кез келді деп есептейміз. Өйткені, ел экология­сында үлкен рөл ат­қа­ратын жабайы жануарлар мен аң-құстардың санын тиімді реттеу мұқтаждығы пайда болып отыр. Оларды қорғау мақсатында кейбір түрлерін атуға, аулауға кемінде бес жылға дейін мораторий жарияланса, нұр үстіне нұр болмақ. Мұрат БАҚТИЯРҰЛЫ, Сенат депутаты