«Шаттық сыйлар шипалы су» – мемлекеттік маңызды қанатқақты жоба

«Көкшетауминералдысулары» АҚ биыл өзінің 20 жылдығын атап өтеді. Қазақстан Тәуелсіздігінің төл құрдасы әрі солтүстік өңірдегі сусын индустриясының қарлығашы саналатын заманауи кәсіпорын қазіргі таңда Көкшетау қаласы бойынша салық түсімінің 40 пайызын, республикамыздағы алкогольді өндіріс салығының 35 пайызын қамтамасыз етуде. Әлеуметтік бағдар ұстанатын серіктестік 1500 адамға тұрақты нәпақа көзін ашумен қатар, қуатты да саламатты қоғам орнату, адамдардың өмір cапасын жақсарту міндетін абыройлы парыз санайды. Бұл орайда талай бәйгенің төрінен көрінген өнегелі істерден таратып көп әңгіме айтуға болатын еді. Бірақ, біз «Балаларға шаттық сыйлар шипалы су» аталатын қанатқақты жоба жайлы ой қозғауды жөн көрдік. Акционерлік қоғам 2009 жылдан бастап «Балаларға шат­тық сыйлар шипалы су» атала­тын әлеуметтік маңызды қанат­қақты жоба шеңберінде Астана қаласының мектептері мен балалар бақшаларына биогенді «Тұран» ауыз суын жеткізуде. Өзінің физиологиялық толық­қан­дылығымен ерекшеленетін «жан­ды су» адам денсаулығына оң ықпал ететіндіктен, жобаның оқу орындарымен байланыс­ты­рылуы мемлекеттік маңызды мәселе болып саналады. Бұл Елбасы Н.Назарбаевтың «Бола­шақтың іргесін бірге қалай­мыз!» Жолдауындағы «Ұлт сау­лығына» қатысты басымдық­тар­дың бірі. – Көкшетауда отырып жұ­мысты Астанадан бастауы­мыз­дың негізгі себебі, Елорда - жа­сампаздық пен жақсы істердің жаршысы. Ұмтылыстарымыз бен ізденістеріміз де бас қала­мыз­дан өрбіп, өңірлерімізді қоз­ға­лысқа түсіруде. Мұны ком­мер­циялық мүддемен шектеуге болмайды, – дейді ҚР Минерал­ды ресурстар академиясының кор­респондент-мүшесі, «Көкше­тау­минералдысулары» АҚ ғылыми жұмыстар жөнін­дегі вице-президенті Евгений Пятов. Сондай-ақ, біз ұжымды тол­ға­нысқа түсірген мына бір мысалдың көкейдегі ойды жеделдетіп жібергенін де білеміз. Осыдан екі жыл бұрын Астана қаласындағы ауруханалардың бірінде бір жастағы сәбидің өмі­рін сақтап қалу үшін хирур­гиялық ота жасау қажет болады. Бірақ, оның қанындағы гемогло­биннің тапшылығынан дәрігер­лер бұған кірісе алмаған. Дәрі-дәрмек пен медициналық құрал­дар эритроцит құрамын­дағы ты­ныстық пигментті шұғыл кө­теруге мүмкіндік бермеді. Дағ­дарыс сәтінде консилиум мүше­лері, баспасөзде жазылғанын­дай, тіршілік пен табиғаттың тұтас жүйесін біріктіретін, яғни, адам ағзасындағы гемоглобинді тұрақтандыратын «Тұран» биогенді суын пайдалануды ұйғара­ды. Ақырында операция сәтті аяқталып, сәбидің ата-анасы­нан, дәрігерлерден Көкшетауға алғыс хаттар келді. Кәсіпорын «Жанды су», ғы­лыми тілмен айтқанда, физио­ло­гиялық толыққанды су «Тұран­ды» Зеренді ауданындағы Кең­өт­кел жерасты су қорынан ала­ды. Бұл термин құтыға құйыла­тын су өндірісіндегі мемлекеттік нормативті құжаттарда заң­ды түрде бекітілген. «Ауыз су қауіпсіз және санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сай болумен қатар, оның құра­мында адам ағзасының қалыпты жұмысын қамтамасыз ететін бірқатар биологиялық белсенді микроэлементтер болуы қажет,-дейді Евгений Александрович. Біздің өніміміз, әсіресе, жас организмнің дамуына септік жа­сайтын табиғи қоспаларға бай. Қазақстан, Ресей, Украина ма­ман­дарының зерттеулері «Тұ­ран» суын тұрақты пайдаланған жағдайда адамның көңіл-күйін, ұйқысын, тәбетін жақсартып, қан қысымын, асқазан-ішек жо­лы қызметін қалыптастыруға болатынын көрсетті. Бұған қо­сым­ша, бүйректе жиналған тұз­ды ерітіп шығаруға, қандағы гемоглобин құрамын тұрақтан­ды­руға және ағзаны темір тап­шы­лығынан қорғауға септік жа­сайды». Айтылғандардың соңғысы «Ба­лаларға шаттық сыйлар ши­палы су» қанатқақты жобасын түзіп, оны жүзеге асыруда ма­ңызды тұтқа болған көрінеді. Медицина, республиканы тұтас­тай алғанда, балалардың микронутриент (тағам құрамындағы қоректік заттар) тапшылығынан зардап шегетінін анықтап отыр. Оны толыққанды тамақтанумен қатар, сапалы табиғи суды пайдалану арқылы толықтыруға болады. Ал, «Тұран» суының кеселдің алдын-алу, қанның аздығын жою мәселе­сіндегі орны айрықша. Жалпы, жо­баның басты мақсаты – өске­лең ұрпақ денсаулығын нығай­ту­ға, ұлт саулығын қалыптастыруға сапалы судың тигізетін әсерін қо­ғам назарына ұсыну. – Біздің жобаның ҚР Ден­саулық сақтау министрлігі, ҚР Білім және ғылым министрлігі, Қазақ тағамтану академиясы, ҚР Балалардың құқығын қорғау комитеті, Астана қаласының білім басқармасы тарапынан қолдау тап­қанына қуаныштымыз, – дейді Е.Пятов. Жобаның бірінші ке­зе­ңіндегі  (2009-2010 жылдар) бар­лық жұмысымыз ақпараттық-ағар­ту қызметін қамтыды. Астанадағы 77 мектеп пен 36 бала бақшада ата-аналардың қатысуымен биогенді судың шипалы қасиеттері туралы лекциялар оқылса, валеология және биология пәндерінің мұғалімдерінің күшімен «Су әлемі» электронды оқулығы да­йын­далды. Мұғалімдер мен мектеп басшылары, мектеп дәрігер­лері, экологтар, мемлекеттік стандарттар мен денсаулық сақтау органдарының өкілдері сапалы су проблемасын талқылаған сабақ­тар мен «дөңгелек үстел» сұх­баттарын өткізді.Балалар арасын­да ұйымдастырылған таза және шипалы су тақырыбындағы  шы­ғар­машылық байқаулар үлкен әсер қалдырды. 2010 жылдың көктемінде, Бүкілдүниежүзілік су күніне орайластырылып, Астана қаласының барлық мектептерінде бірыңғай тақырыптағы сабақтар өткізілді. Алғашқы кезең қорытын­дысындағы «Қазіргі заман мектептері оқушыларының санасын­да дұрыс тамақтану және сапалы суды пайдалану дағдысын қалып­тас­тыру мәселесі» атты жалпы­мектептік конференцияның та­быс­ты­лығын атап өткен жөн. Маңызды басқосудың нұсқаулық­тары балалар мен жасөспірімдер тамақтану қауіпсіздігі және ауыз суды пайдалану жөніндегі қолда­ныс­тағы ұлттық техникалық регламентке енгізілсе, тамақ инсти­туты мектептер мен мектеп жасы­на дейінгі мекемелер басшы­лары­на арнап әдістемелік нұсқау­лық­тар әзірледі. Мұны қоғамның болашақ ұрпақ тәрбиесіндегі са­па­лы ауыз суға қатысты ұжымдық шешім қабылдағаны деп тү­сінуге де болады. Демек, жоба­ның бірінші кезеңі өз мәресіне айтар­лықтай  табыспен жетті деуіміз керек. Жобаның екінші кезеңі биыл­ғы оқу жылында басталып, ғылы­ми ізденістерді мақсат етуде. Оның барысында толық­қанды ауыз судың баланың өмір сапа­сына әсері жан-жақты зерттеледі. Жұмыстар өмір сапасын зерттеу жөніндегі халықаралық қоғамның арнайы бағдарламасы негізінде жүргізілуде. Бұл негізінен Астананың төрт мектебіндегі төменгі сыныптың 800 оқу­шы­сын қамтиды. Оған «Көкше­тау­минералдысулары» АҚ ма­ман­­дарымен бірге тәжірибелі ұстаз­дар, әйгілі ғалымдар мен мамандар, ата-аналар тартыл­ған. Мектептер 19 және 10 литрлік ыдыстағы «Тұран» суымен, кулерлермен қамтамасыз етілді. Арнайы кітапшаға баланың мектепте және үйде белгіленген мерзімде суды пайдаланған­дығы жөніндегі жазбалар, оның денсаулығы мен мінез-құлқын­дағы өзгерістер мұқият тіркеледі. Бұл орайда, «Тұранды» ішетін екі мектеп пен ішпейтін екі мектеп оқушылары арасында салыстырмалы зерттеу жүргізі­летінін еске салғымыз келеді. Евгений Пятовтың жұмыс бөлмесінде мұқият қатталған қораптар бірден көзге түседі. Мұнда балалар мен олардың ата-аналары, мұғалімдер қатыс­қан сұрау салу деректері жинақ­талған. Жеке папкаларды парақ­тағанымызда сұрақтардың кең ауқымдылығын байқадық. Мә­селен, балалар мен олардың әке-шешесіне қойылған «Оқу­шы екі автобус аялдамасы аралығын еркін жүріп өте ала ма?» сұрақ­ты алайық. Үлкендердің барлы­ғы дерлік «иә» десе, балалар­дың басым бөлігі «жоқ» деп жауап қайтарған. Медициналық тексеріс бала ағзасындағы темір тапшылығы мен анемиияны анық­тап отыр. Сондай-ақ, осы­нау үш жылға жуық уақыттағы «Тұраннан» кейінгі түрлену деректері ай-күніне дейін тіркеліп, ондағы оң өзгерістер қуантады. Еліміздегі ерекше жоба биылғы оқу жылының соңында аяқталады. Оның қорытындысы жұртшылық көңілінен шығып, мемлекет назарына ілінеді деген ойдамыз. Жобаны жүзеге асыр­ған білім ошақтары мен ға­лым­­дарға, мамандарға, әрине, «Көк­шетауминералдысулары» АҚ бас­­шылығына көпшіліктің ризашы­лығы шексіз. Бизнестің әлеу­мет­тік жауапкершілігін әрда­йым биік ұстайтын АҚ директорлар ке­ңесінің төрағасы, өңір­ге белгілі азамат Асқар Әлиев, фирма президенті Александр Самой­л­ов­тың қолдауынсыз серіктес­тік­тің ғылым бөлімі маңызды жобаны қолға алып, нәтижелі жұмыс жасай алмас еді. Мұн­дай игі іске 40 мың доллардан астам инвестиция салынға­нымен дә­ле­ле­деуге болады. Тағы бір ай­тарымыз, дәл Астананың өзінде кәдімгі су жүйесін пайдаланып-ақ, сау­да­ны сапырып жатқан оннан астам фирма жұрт­шылық на­зарындағы қанат­қақты жобадан үлгі алса дейміз. Бақберген  АМАЛБЕК. Көкшетау.