Аталған жобаны жүзеге асыру мақсатында Қазақстан Республикасы Президентінің Архиві шет елдердегі жетекші архивтер, кітапханалар және ғылыми орталықтармен тығыз байланыс орнатып, серіктестік пен ынтымақтастықты дамытуда. Қазақстан Президенті Архивінің қорларына деген жылдан жылға артып келе жатқан шетелдік зерттеушілердің қызығушылығы және архив істерін заманауи дәрежеде ұйымдастыруға деген ынта-жігер негізгі себепке айналып отыр.
Жыл сайын Архивтің оқу залында АҚШ, Ұлыбритания, Канада, Германия, Жапония, Франция, Италия, Польша, Ресей, Түркия, Украина, Өзбекстан және басқа да елдерден зерттеушілер келіп, жұмыс істеуде.
Өткен жылы АҚШ-тың Солтүстік Каролина штаты университетінің профессоры, кеңес дәуірінің белгілі зерттеушісі Дональд Рейли, өзінің Кеңес Одағының басшылары туралы дайындап жатқан еңбегіне пайдалану үшін Леонид Брежневтің Қазақстандағы қызметі туралы құжаттармен айналысты. АҚШ-тың Мэриленд штаты университетінен келген зерттеуші Сара Кэмерон Қазақстандағы ХХ ғасырдың 30-жылдарындағы ашаршылық туралы монографиясын жазуда Архив қорларындағы деректерді кеңінен пайдаланды. Францияның Ұлттық ғылыми зерттеулер орталығының зерттеушілері Натали Лоран және Валери Познер қазақ кинематографиясының тарихи деректерін архивтік құжаттардан іздеді және т. б.
Шетелдік зерттеушілермен ұжым қызметкерлерінің шығармашылық кездесулер өткізіп тұруы дәстүрге айналған. Сырттан келген ғалымдар өз зерттеулері, қазақстандық және шетелдік архивтердегі жұмыс ерекшеліктері туралы баяндап, архив саласына енгізіліп жатқан жаңалықтар жайында әңгіме қозғайды, талап-тілектерімен, ұсыныстарымен бөліседі. Мұндай кездесулер өзара байланыс орнатуға зерттеушілерді қызықтыратын тақырыптарды білуге, оқу залының жұмысын жетілдіруге көмектеседі.
Соңғы жылдардың өзінде Архив Корея Республикасының Ұлттық архивімен ынтымақтастық туралы меморандумға, Ресей мемлекеттік гуманитарлық университетімен әлеуметтік серіктестік туралы келісімге, Холокост мемориалдық музейімен (АҚШ), Бремен университетінің Шығыс Еуропаны зерттеу орталығымен (ГФР) ынтымақтастық туралы келісімдерге қол қойды.
Биылғы жылы Архив қызметкерлері АҚШ-қа жұмыс сапарымен барды. Сапарды ұйымдастырушы – АҚШ Мемлекеттік департаменті қазақстандық архивистердің қалауларын ескеріп, америкалық әріптестердің тәжірибесімен танысуға жағдай жасады. АҚШ Ұлттық архивінің әкімшілігіндегі (NARA), Джон Ф. Кеннеди Президенттік кітапханасында, АҚШ Конгресс кітапханасындағы болған кездесулер архив ісін жетілдіру және электронды архив құру мәселелері жөнінде көптеген пайдалы мәліметтер алуға мүмкіндік берді. АҚШ президенттері қолжазбаларының түпнұсқалары сақтаулы АҚШ Конгресс кітапханасының қоймаларын аралап, танысу ерекше әсер қалдырды.
АҚШ Конгресс кітапханасы – әлемнің ең ірі кітапханаларының бірі, онда көптеген тілдерде кітаптар, газет-журналдар, тарихи карталар сақтаулы. Кітапхана 1800 жылдан бастап ең басты ұлттық кітап сақтаушысы, АҚШ Конгресінің негізгі ғылыми орталығы және елдің ең ірі ақпараттық мекемесі болып табылады. Кітапхана мемлекеттік органдарға ғана емес, сонымен қатар зерттеу мекемелеріне, жеке компанияларға, мектептен университеттерге дейін оқу орындарына қызмет етеді. Мұнда көптеген іс-шаралар: мектеп сабақтары, кітап көрмелері, белгілі орындаушылардың концерттері, сурет вернисаждары өткізіледі. Кітапханаға күніне дүниенің түкпір-түкпірінен шамамен 12 000 басылым түседі.
Қазақстандық мамандар мекеме қызметін ұйымдастыру, кітапхана ісін сандық форматқа көшіру және қағаз беттеріндегі кітаптарды сканерлеу процестерімен танысты. Кітапхананың сақтау бірліктерінің 10 %-ға жуығы сандық форматқа ауыстырылған екен, оның ішінде қазақстандық басылымдар да бар. Әсіресе, ХХ ғасырдың басында түсірілген Әулиеата қаласы, Қоянды және Шымкент жәрмеңкелерінің фотосуреттері біздерге ерекше әсер қалдырды. Өз кезегінде қазақстандық архивистер Конгресс кітапханасына қазақ, орыс, ағылшын тілдеріндегі отандық басылымдарды сыйға тартты. Оның ішінде Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаев туралы кітаптар бар.
Борис ЖАПАРОВ,
Қазақстан Республикасы Президенті Архивінің директоры,
техника ғылымдарының докторы, профессор
