Көңіл айту – қайғыны жеңілдетеді
Екі күнде бірнеше шаруа қожалығын, өндіріс ошақтарын, әлеуметтік нысандарды аралаған облыс әкімі аудан әкімдігінің мәжіліс залында өткен актив жиынына қатысты. Алқалы жиында аудан әкімі Халел Мақсұтовтың өңірдің әлеуметтік-экономикалық даму көрсеткіштері мен болашақ жоспарлары бойынша есебі тыңдалып, аудан тұрғындарының ұсыныс-тілегіне, өтініш-назына назар аударылды.
Сенімге селкеу түспейді
Активте Х.Мақсұтов 2017 жылдың 4 айының қорытындысы бойынша жалпы экономиканың көлемі 9,5 миллиард теңгені құрағандығын мәлімдеді. Аудандық бюджет қаржысы 99,8 пайызға игерілді. Алдағы уақытта ұзақ мерзімді жалға берілген жерлерде демалыс үйлері салынады деп жоспарлануда.
Аймақ басшысы аудан әкіміне бұл мәселені қатаң бақылауды тапсырып, алдағы жұмыстарына зор сенім артты.
− Кейбір адамдар жер учаскелерін алады да, оны игермейді. Өздері қалада тұрады, ал жер сол күйі еш қараусыз бос қалады. Сол секілді жайттарды қадағалаңыздар. Ол жер телімдерін қолынан іс келетін адамдарға беріңіздер. Заңда барлығы жазылған. Қараусыз, игерілмеген жерлерді қайтып алып, басқа азаматтарға берген жөн, – деді облыс әкімі.
Сонымен қатар, аудан басшысы мал шаруашылығы мен шағын және орта бизнестің дамуы туралы есеп берді.
Биылғы жылы аудан бойынша жоспарға сәйкес 54,8 мың гектар жерге дәнді дақылдар себу жоспарлануда екен. Егістік алқаптарының дер кезінде кеппеуіне байланысты себу жұмыстары кешеуілдеп жатқан көрінеді. Бүгінгі күні аудан бойынша 3300 гектарға тұқым себілген.
Жолдың жыры
Жиналыс барысында ауданның ең өзекті проблемаларының бірі – жолдарды жөндеу мәселесі талқыланды. Қарқаралы ауданы бойынша 1108 шақырым автомобиль жолдары бар, оның ішінде 165 шақырым – республикалық, 311 шақырым – облыстық және 632 шақырым аудандық маңызы бар жолдар. Биылғы жылы Қарағанды – Қарқаралы бағытындағы жолдың 94 шақырымы жөнделеді, оның 51 шақырымы «Қарағанды – Аягөз – Бұғаз» республикалық маңызы бар автожолдың бөлігі. Айта кету керек, бұл тас жол 1957-1964 жылдары салынған екен. Қарап отырсақ, елу жылда жол түгілі, ел жаңарып жатады. Сол уақыттан бері бірде-бір рет жөндеуден өтпеген. Жоспарланған жөндеу жұмыстары 2017 жылдың тамыз айына дейін аяқталуы тиіс. Сонымен қатар, жаңа басшының тапсырмасымен қолға алынған жаңа жоба бойынша бағыттаушы дамбаның құрылысы қарастырылып отыр. Дамбаның биіктігі – 1,5 метр, ал ұзындығы – 2,6 шақырым. Жоба құны 466,5 млн теңге болмақ.
Жаңа жобаның жай-жапсары мен мүмкіндіктері туралы «ҚазАвтоЖол» ҰК» АҚ Қарағанды филиалының директоры Қанат Шаймин баяндады.
Санаторий – қосымша жұмыс орындары
Ауданның денсаулық сақтау саласы да назардан тыс қалмады. Өңір басшыларының мәлімдеулерінен ұққанымыздай, Қарағайлы кентінде жалпы ауданы 700 текше метрді құрайтын, бір ауысымда 25 емделушіні қабылдай алатын, күндізгі стационары бар жаңа отбасылық-дәрігерлік амбулатория салынбақ. Құрылыс жұмыстары 2018 жылы аяқталуы тиіс. Сонымен қатар, биылғы жылы Тәттімбет, Томар, Егіндібұлақ елді мекендеріндегі медициналық мекемелер үшін жалпы құны 14,9 млн теңгені құрайтын 3 санитарлық көлік сатып алынады. Сондай-ақ, аудан орталығында ескі туберкулез диспансерінің орнында санаторий ашу жоспарда бар екен.
– Айта кететін жайт, соңғы жылдары туберкулез дертіне шалдыққандар саны төмендеді, – деп әкім алдында облыстық денсаулық сақтау басқармасының басшысы Ержан Нұрлыбаев есеп берді. – Баршаңызға белгілі, Қарқаралыдан шығаберісте туберкулез дертін емдейтін диспансер болатын. Біз оны емделушілер саны күрт төмендегендіктен, жауып тастадық. Биылғы жылы сол жерде санаторий ашу мүмкіндігін қарастырып жатырмыз. Ол сауығу мекемесінде жергілікті халық емделу мүмкіндігіне ие болады. Сонымен қатар, қосымша жұмыс орындары ашылады.
Соңғы жылдары ауданда ана өлімі тіркелмеген, ал нәрестелердің шетінеу көрсеткіші орташа облыстық көрсеткіштен төмен.
Мамандар тапшы
Ауданда күрмеулі мәселелер де бар. Солардың бастысы – жұмысшы кадрлар тапшылығы. Қазіргі таңда жас мамандарды ауданға тарту бойынша кешенді шаралар ұйымдастырылып жатыр. Сонымен қатар, жиналыс барысында облыс әкімі Ерлан Қошанов аудан орталығында дене шынықтыру-сауықтыру кешенін салу мәселесін қарастыруды тапсырды. Бүгінгі күні жергілікті бюджеттен бөлінген 4 миллион теңгеге жобалау-сметалық құжаттар дайындалған.
− Айта кету керек, жоба бойынша алғашында нысанның орналасуы батпақ жерде болатын, – дейді облыстық дене шынықтыру және спорт басқармасының басшысы Наталья Сухорукова. – Болашақ нысанның орналасатын жерін ауыстырсақ жөн болар еді. Мектептің маңына салсақ, оқушылар дене шынықтыру сабағында сол кешенге барып тұрса ыңғайлы болады деп ойлаймыз. Қазіргі жобалау құжаттары бойынша діңгектік алаң жасау керек. Ол өз кезегінде жобаны 100 млн теңгеге қымбаттатып тұр.
– Бұл дене шынықтыру-сауықтыру кешенінің құрылысына қаражат табу керек, – деді аймақ басшысы. – Егер біз келесі жылдың наурыз айында құрылысын бастасақ, желтоқсан айына дейін бітіреміз деп ойлаймын. Осы секілді әлеуметтік маңызы бар нысандар тұрғындар үшін қажет.
Жел генераторлары – ел игілігіне
Қарқаралының мақтанып айтар мардымды істерінің бірі – құны 44 миллиард теңгені құрайтын жел генераторларының жаңа ауқымды жобасы болмақ.
Ол жайлы облыс әкімі Ерлан Қошановқа аудан активі жиынында «Шаңырақ» компаниясының жетекшісі Мұрат Доштаев мәлімдеді. Кәсіпкер алдағы уақытта жел генераторларын орнатуды жоспарлап отыр. Қазақстанда ондай қуат өндіретін құрылғылардың баламасы әзірге жоқ екен.
– Біздің жобамыздың құны 128 млн еуроны құрайды. Жел генераторларын орнату арқылы біз еліміздің жасыл экономикасын дамытуға үлесімізді қоспақпыз,– деді «Шаңырақ» компаниясының директоры М.Доштаев. – Қазіргі таңда жобалау құжаттары мемлекеттік сараптамаға жіберілді. Нысанның құрылысын осы жылдың маусым айында бастап, 2018 жылы аяқтауды жоспарлап отырмыз. Жоба қуаттылығы 60 МВт құрайды. Мамандарды Германияда оқытатын боламыз.
Жел генераторының құрылысы 220 жаңа жұмыс орнын ашып, жоба аясында жұмыскерлерге арналған коттедж қалашығы салынбақ. Сонымен қатар, кәсіпкер 70 орындық балабақша салуды көздеп отыр.
Аталмыш жоба облыс әкімінің көңілінен шықты. Ол осы секілді нысандар Елбасының «Туған жер» бағдарламасын жүзеге асыруда үлкен септігін тигізетінін атап айтты.
− Осындай кәсіпкерлер басқаларға үлгі болуы керек, – деді облыс әкімі. – Бұл адамдар тек өздерінің пайдасын ойлап қана қоймай, бірінші кезекте елі үшін, жері үшін жаны ашиды. Осы секілді жерлестеріміз көп болса нұр үстіне нұр болар еді. Ал жергілікті билік мұндай кәсіпкерлерді барынша қолдап отыруы тиіс.
Облыс әкімі өзінің жұмыс сапары барысында жергілікті кәсіпкерлердің де іс-әрекеттерімен танысып қайтты.
«Айсаның» артықшылығы неде?
Қазіргі таңда ауданда екі мыңға жуық шағын бизнес субъектілері бар екен. Оларда үш мыңнан астам жергілікті халық жұмыспен қамтылған. Жыл басынан бері 47 адам жеке кәсіпкер ретінде тіркелген. Сонымен қатар, биылдың өзінде 4 жаңа шаруа қожалығы ашылыпты. Бұрыннан жұмыс атқарып келе жатқан кәсіпкерлер өз кезегінде кәсіптерін кеңейтіп, жаңа салаларды меңгеруді жөн көріп отыр.
Мысалы, ірі қара мал өсірумен айналысатын «Айса» шаруа қожалығының басшысы биылғы жылы қымызбен емдеу қызметі бар қонақ үй ашуды көздеп отыр. Бұл демалыс орнында жайлы демалып қана қоймай, сонымен бірге сауықтыру қызметтері де көрсетілетін болады. Қожалық иесі Қайдар Ахметшин айтқандай, мемлекет тарапынан көрсетіліп отырған қолдаудың игілігін көріп отырмыз. Елбасының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласында қамтылған «Туған жер» бағдарламасы жаңа бастамаларға түрткі болып отыр. Шаруашылық аясында кешенді демалыс орталығын ашуды қолға алдық. Өзім Теміртау қаласында тұрғаныммен, осы Қарқаралының тумасымын. Еліме пайдам тисін, еңбегімнің игілігін өз отбасым ғана емес, туған елім де көрсін деген ниетпен осындай жобаларды іске асыруға кірісіп кеттік, дейді кәсіпкер.
Ондай кәсіпкердің тағы бірі – Айдын Мезгілбаев. Қарқаралы ауданына қарасты Бақты өңірінің тумасы аудан орталығынан 400 адамдық жаңа мешіт құрылысын бастап кетіпті. Болашақта ол нысан «Мәди мешіті» деген атаумен жамағатқа қызмет көрсетпек.
Қарқаралы – туризмге таптырмайтын мекен
Бүгінгі таңда Қарқаралы ауданында туристердің демалуына арналған 26 нысан жұмыс істейді. Маусым басталғанда олардың 2500 демалушыға дейін қабылдау мүмкіндіктері бар.
– Астанада өтетін ЭКСПО-2017 көрмесі аясында туристерді тарту үшін туроператорлармен ұлттық табиғи парк арасында бірлескен қызмет туралы келісімшарт жасалып, маршрут бекітілді, – деп мәлімдеді аудан әкімі Халел Мақсұтов. – Мемлекеттік ұлттық табиғи парк жанынан Визит-центр ашылды.
Сондай-ақ, сапалы әрі табиғи өнімдерді бағалайтындар үшін Қарқаралыда «Балқантау» жартылай дайын өнімдер шығаратын цех жұмыс атқаратынын білдік. Кәсіпорын күніне шамамен 600 келіге жуық 15 түрлі өнім шығарады. Шикізатты жергілікті шаруалардан алады. Кәсіпорында өздерінің қасапханасы мен ветеринарлық зертханасы жұмыс істейді. «Балқантау» өнімдерін жақын арада Қарағанды қаласының әлеуметтік павильондарынан көруге болады.
Жалпы, Қарқаралы ауданындағы шағын бизнес субъектілері өндіретін өнімдер көлемі 2017 жылдың 4 айында 7 миллиард теңгеге бағаланды.
Осынша игілікті істі өз көзімен көрген облыс әкімі Ерлан Қошанов аудан әкіміне кәсіпкерлерге қолдау көрсетуді ұдайы назарда ұстау жөнінде тапсырма жүктеді.
Екінші күн – Егіндібұлақта
Облыс әкімінің аудан орталығынан кейінгі сапары Қарағайлы байыту фабрикасы, «Алтай-Полиметалл» ЖШС секілді өндіріс ошақтарында және Егіндібұлақ ауылында жалғасты.
Жыл басынан бері аймақтағы өнеркәсіп орындары 3 млрд теңгені құрайтын өнім өндірген, былтырғы жылғы осындай уақыт мерзімімен салыстырғанда өсім 261 пайызға жеткен. Ол жайында да Қарқаралы ауданының әкімі Халел Мақсұтов мәлімдеді. Мұндай жетістіктерге жетуге облыс орталығынан 350 шақырым қашықтықта орналасқан Теректі кентінің маңында салынған «Алтай-Полиметалл» ЖШС ірі кәсіпорнының іске қосылуы себепкер болып отыр.
Облыс әкімі Ерлан Қошанов жұмыскерлердің жұмыс шарттарымен және күнделікті өмірімен танысу мақсатында кәсіпорынды және тұрмыстық нысандарды аралап шықты. Естеріңізге сала кетейік, аталмыш кәсіпорында 500-ден астам адам жұмыс істейді. Жұмыскерлердің басым бөлігі жергілікті тұрғындар.
Өндіріс ошағы 2016 жылдың желтоқсанында іске қосылған болатын. Көктасжал руднигінде ашық тәсілмен құрамында мыс бар руда шығарылады. Және осы жерде байыту комбинатында мыс концентраты өндіріледі. Кәсіпорынның бір ерекшелігі – технологиялық процес-
терде іштен жану қозғалтқышынан толықтай бас тартуында. 2017 жылдың қаңтар – сәуір айлары аралығында жалпы сомасы 500 млн теңгені құраған 1200 тонна концентрат өндірілген.
Қарағайлының қарқыны қалай?
Аймақ басшысының келесі ат басын тіреген жері Қарағайлы кенті болды. Мұнда Балқаш мыс балқыту зауыты үшін мыс концентраты өндіріледі. Кенттің 5 мың тұрғынының 700-ден астамы Қарағайлы кен байыту комбинатында жұмыс істейді. Үстіміздегі жылы өндіріс көлемін ұлғайтуға және жұмысты автоматтандыруға мүмкіндік беретін қайта жаңғырту шаралары өткізіледі.
– Осы жылдың 4 ай қорытындысы бойынша жалпы экономика көлемі 9,5 млрд теңгені құрады, – деп Халел Мақсұтов облыс басшысының алдында есеп берді. – Егер өткен жылдың осындай мерзімімен салыстырар болсақ, жоспар 103 пайыз орындалды. Негізгі капиталға салынған инвестиция көлемі 2 млрд теңге. Ауданнан мемлекеттік бюджетке 365 млн теңге түсті.
Баба тойына барымызды саламыз
Алайда ауыл тұрғындары ауыз су мәселесін, жол қиындығын, ұялы байланыс кедергілерін де айта кетті. Түйткілді мәселелердің түйінін шешуге өңір басшылары кепіл болатынын айтып, шалғайдағы жұртшылықтың көңілі демделді.
Сапар қорытындысы бойынша жергілікті халықтың ортаға салған проблемалық мәселелері қарастырылатын болады.
Егіндібұлақ ауылында Қаздауысты Қазыбек бабамыздың ескерткішіне тағзым етіп, бабаның 350 жылдың мерейтойын ауыл ақсақалдарымен ақылдасып, жоғары деңгейде атап өту мәселесі талқыланды.
Сонымен, екі күндік сапар барысында Қарқаралының қарымын мейлінше аңғардық. Туризмге тұғыр, инвестицияға игілікті орын екен. Мүмкіндік мол, талап оң.
Мирас АСАН,
«Егемен Қазақстан»
Қарағанды облысы
Суреттерді түсірген
Дмитрий КУЗМИЧЕВ
