Америка құрлығына табаны тұңғыш тимегеніне, әлбетте, қазақ кінәлі емес. Сондықтан «қазақтың Колумбы» жоқ. Ешқашан болмайды да. Оның есесіне, бізде «қазақтың...» деп басталатын бөгде «аналогиялар» жетіп жатыр: «қазақтың Гомері» – Жамбыл Жабаев, «қазақтың Гагарині» – Тоқтар Әубәкіров, «қазақтың Гастеллосы» – Нұркен Әбдіров, «қазақтың Ломоносовы» – Елдес Омарұлы, «қазақтың Чеховы» – Зейін Шашкин... Кезінде ақын Зейнолла Шүкіровті «Қазақтың Островскийі» дейтін, қазір оның жанына ғалым, жазушы Немат Келімбетовті қосатын болды. «Қазақтың Ибн Синасы» да екеу: «Шипагерлік баянды» жазды дейтін Өтейбойдақ Тілеуқабылұлы мен Алаш ардақтысы, ғалым, дәрігер Халел Досмұхамедұлы. «Қазақтың Есенині» үшеуге жетіпті, олар: Бернияз Күлеев, Өтежан Нұрғалиев және Мұқағали Мақатаев... Сөйтіп, «қазақтың пәленшесі», «қазақтың түгеншесі» деген бодан түсініктің аясында қалыптасқан «дәстүрді» жалғастырып қана қоймай, қызды-қыздымен тұлғалар арасындағы бәсекеге айналдыра бастағандаймыз ба, қалай? Теңеудің, шендестірудің, салыстырудың жөні, жобасы, жүйесі болса керек-ті. Жоқ, біз өзіміздегі елеулі тарихи яки тұлғалық құбылыстың бастауын шеттен іздейміз де, бір сәйкестік көргендей болсақ, жерден жеті қоян тапқандай қуанамыз. Көбіне мән-мағынасына үңіліп те жатпаймыз. Мысалы, Аңырақай шайқасын «қазақтың Бородиносы», Кенесарыны «қазақтың Шәмілі» деген сияқты. Бергі уақытта мұндай дағды жалпы ұлттық ауқымды қойғанда, аймақтар мен ауылдарға дейін таралып бара жатыр. Облыстық басылым беттерінен «Көзі тірісінде-ақ қазақтың Горькийі атанған Адамбек Ықыласов...», «Ол қатысушыларға кезінде қазақтың Маяковскийі атанған, Қайнар ауылының тумасы, өзінің саяси-әлеуметтік өлеңдерімен қалың оқырманды баурай білген ақын, драматург Қашаф Айтжанұлы...» деген жолдарды ұшырастырғанда, кәдімгідей ойланып қалдық. Әрине, бұл мақалаларда есімдері аталған кісілердің қаламгерлігіне бірде-бір дүниесін оқымай тұра баға беруден аулақпыз. Таланттары танылмай келген жандар болса, білместігімізге кешірім сұраймыз. Бірақ Горький мен Маяковский секілді әдебиет классиктері қолына қалам ұстаған кез келген адамның қанжығасына байлай салатын жазушылар еместігі анық қой. Естеріңізде болса, 2015 жылы Витебскідегі «Славян базары» әншілер сайысында топ жарған тұста біршама жұрт Димаш Құдайбергеновті «қазақтың Витасы» деп атай бастаған. Биыл Қытайда өтіп жатқан I am a Singer музыкалық бәйгесінде әлгі салыстыру қайта жаңғырды. Бәлкім, бұған Димаштың екінші турда Аспанасты елінде жанкүйері көп Витастың репертуарындағы «Опера №2» атты күрделі композицияны кемеліне келтіре шырқағаны түрткі болған шығар. Әлде, үзіліп кетердей үздіктіріп, ұшар көкке созыла самғайтын сирек даусынан әлдебір ұқсастық іздегені ме? Бірақ БАҚ-қа берген сұхбатында біздің өнерпазымыз: «Менің «екінші Витас» емес екенімді музыканың қыр-сырын білетін мамандар түсінеді», деп, бұл пікірмен мүлде келіспейтіндігін айтты. Расында да, музыка білгірлерінің бірауызды байламынша, Витас төменгі және ортаңғы нотада әнді тақпақтап, тақылдап қана айта алады екен, Димаштың әуезді әуелетуіндегі құбыла құйқылжыған көркем пластиканы табиғат оған тарту етпепті. Жә, бұл төңіректегі таласты мамандар құзырына қалдырайық. Маңыздысы – Димаштың Витасқа ұқсайтыны не ұқсамайтыны емес. Бізді талантты жас әншіміздің ешкімнің көшірмесі болғысы келмейтіндігі қуантты. Өйткені, озық үлгіні басқа ұлттың ішінен тауып, сосын өз ортасына әкеліп, теңдесерлік балама қарастыру – кемшін сана көрінісі. Өзге халықтың құндылықтарын малданып, «бізде де, шіркін-ай, сол сипаттас мынау бар» деп жаңалық ашу – жарасымды әдет емес. Көп ретте мұнымыз ақын Есенғали Раушановтың «Үстінде тұрып алтынның, басқаның күмісіне таң қалдық» деген қапалы күйіндей болып шығады. Қазір әлемде ақпараттық майдан өршіп тұрған заман. Адамдардың таным-түсінігінде символдардың, кодтардың, таңбалардың текетіресі жүріп жатыр. Әр ұлт, әр ел онда өз ұпайының түгел, мерейінің үстем болғанын қалайды. Осы тұрғыдан алғанда, әнші Димаштың жоғарыдағы жауабы сахна ғана емес, сана сайысында да дұрыс жолда екенін аңғартты. Айтпақшы, соңғы ақпаратқа сүйенсек, Витастың продюсері өз «жұлдызының» әнін Димаштың орында-уынан қызғанғаны сонша, қытайларға «қалам алып, хат жазып», қиғылық салып жатқан көрінеді. Біле білсеңіз, бұл да – біздің жеңісіміз. Димаштың әншілігінің басым түсіп, тыңдарман жүрегін көбірек жаулап алғандығының айғағы. Иә, Димаш – қазақтың Димашы!
Талғат Батырхан,
«Егемен Қазақстан»
