Таза су – тән саулығының кепілі. Елімізде ерекше маңыз беріліп отырған осы мәселе Батыс Қазақстан облысы үшін өте өзекті. Өйткені, өңірдегі 443 елді мекеннің 164-і немесе 37 пайызы ғана таза ауыз сумен қамтылған. 275 елді мекен орталықтандырылған су жүйесіне қосылмаған. Төрт ауыл ауыз суды сырттан тасымалдайды. Республика бойынша халықтың таза сумен қамтылу орташа көрсеткіші 52% екендігін ескерсек, батысқазақстандықтардың жағдайы алаңдатарлық күйде. Міне, сондықтан да өңірдегі 55 ауылға биыл су тартылып жатыр.
– Он екі ауданды түгел аралап, жағдаймен танысып шықтық. Барлық жерде елді мекендерді жол, су, газбен қамту мақсатында жұмыс жүріп жатыр. «Нұрлы жол» бағдарламасы бойынша Ақжайық, Сырым аудандары газ және сумен толық қамтылды. Әлі де шешімін табар жұмыс көп. Биыл облыстағы 55 елді мекенге су тартылады. Нәтижесінде өңірдегі елді сумен қамту 43 пайызды құрайтын болады. Жол жөндеу үшін де бюджеттен 37 млрд теңге бөлінген. Жөнделуі тиіс 480 шақырым жолдың 200-інің республикалық маңызы бар. Әр ауданның өз ерекшелігі бар, оны да ескеріп отырамыз. Демек, мақсатымыз айқын, түйінделген мәселелерді шешу жолында келешекте де еңбектене береміз, – деді Алтай Көлгінов аудандарға сапарын қорытындылаған соң журналистерге.
Биыл облыста «Өңірлерді дамыту-2020» жəне «Нұрлы жол» бағдарламасы ауқымында 5 млрд 637 млн теңгеге 33 жоба жүзеге асырылады.
– Облыс орталығымен іргелес жатқан Теректі ауданына қарасты Новопавлов ауылында ауыз су құбыры жаңғыртылып жатыр. «Ақбұлақ» бағдарламасы аясында жүргізілген құрылыс аяқталған соң ауылдағы 190 үй таза су ішетін болады. Ал Аңқаты ауылдық округінде тартылып жатқан су құбыры толықтай аяқталған соң 1200-дей адам, 250-дей аула ауыз сумен қамтылады. «Өткен жылдары ауылда мектеп, мәдениет үйі жөндеуден өтіп, көгілдір отын тартылды. Облыс орталығына қатынайтын жолымыз жөнделді. Көп кешікпей таза ауыз суға қол жеткіземіз. Ауылымызда барлық жағдай жасалуда, – дейді ауыл ақсақалы Кеңес Сақбаев.
Биыл жазда Сырым ауданының Тоғанас, Аңқаты, Қарағанды, Жаңаөңір, Құспанкөл, Сасықкөл ауылдарына газ құбыры келеді екен. Бұл үшін жергілікті бюджеттен 240 миллион теңгеден астам қаржы бөлінген. Ұзындығы 103 шақырымдық құбыр құрылысын қазан айына дейін аяқтау жоспарда тұр, бұйырса, аталған елді мекендердегі 1800-ден астам тұрғын от жағып, күл шығару бейнетінен біржола құтылады. Осылайша, Сырым ауданы аумағындағы елді мекендер 100 пайыз газбен қамтылады.
Аудан орталығы – Жымпиты ауылында көше жолдары жөнделіп жатыр. Аралтөбе, Қоңыр, Тамды ауылдарына ауыз су құбыры тартылуда. 876 тұрғыны бар Аралтөбе ауылын таза ауыз сумен қамтуға жергілікті бюджет есебінен 275 миллион теңге қаражат қарастырылған. Құрылыс биыл аяқталмақ. Жалпы, биыл таза су жеткізілетін үш ауылда 2 мыңдай халық тұрады.
– Сырым – әлеуеті мол, келешегі зор ауданның бірі. Биыл бұл ауданда «Нұрлы жер» бағдарламасы бойынша 24 тұрғын үй салынады. Бұл игі істер де ауданның әлеуметтік-экономикалық жағдайына оң әсер етпек, – дейді облыс әкімі Алтай Көлгінов.
Батыс Қазақстан облысының қиыр батысында жатқан Жәнібек ауылына «Ақбұлақ» бағдарламасы бойынша таза су, Тау ауылдық окугінің И.Жұмаев, Талов ауылының Майтүбек елді мекендеріне табиғи газ тартылып жатыр.
– Бізде құрылыс қарқынды. Сырт көз сыншы ғой. Көршілес Ресейден келетін қонақтар ауданымыздың дамып, көркейіп келе жатқанын жиі айтады, – дейді Жәнібек аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы Амангелді Уәлиев.
Айтса айтқандай, облыс орталығынан шалғай, 500-600 шақырым жерде жатқан Жәнібек ауданына биыл 3 млрд теңге қаржы қаралып, Жәнібек, Қамысты ауылдық округтеріне таза ауыз су тарту, екі елді мекенге көгілдір отын кіргізу, 104 пәтерлік 48 үйдің құрылысы, республикалық мәртебеге ие жолды күрделі жөндеу жұмыстары жүріп жатыр.
Ал Қазталов ауданында биыл 4,5 млрд теңгенің жұмысы атқарылмақ. «Ақбұлақ» бағдарламасы бойынша ауданның Талдыапан, Сарықұдық, Қайшақұдық, Қособа ауылдарына жалпы ұзындығы 100 шақырымнан астам су құбыры тартылып, 1383 тұрғын таза судың игілігін көреді. Ал, Жалпақтал мен Қараөзен ауылдық округіне республикалық және жергілікті бюджеттен «Ақбұлақ» бағдарламасы бойынша 361,126 млн теңге көлемінде қаражат бөлініп отыр. Аудан орталығы Қазталов ауылына республикалық бюджеттен 244 млн 606,2 мың және Бостандық ауылына 336 млн 470 мың теңге бөлінген.
– Ауданда әлі де жасалатын жоспарлы жұмыс көп. Облыс орталығынан тартылып жатқан күре жол да аудан орталығына таяп қалды. Орталықтағы 100 орындық жатақхана құрылысы биыл аяқталады. «Нұрлы жол» бағдарламасы бойынша Қазталовта – 22, Жалпақталда 12 тұрғын үй салынбақ. Қазталов ауданы бойынша биыл 12 елді мекенге таза су берілетін болады, – деді Алтай Көлгінов ауданға сапар кезінде жұртшылықпен жүздескенде.
Бөкей ордасы ауданында жеті ауылдық округ, 22 елді мекен бар. Елді мекеннің 10-ы орталықтандырылған таза ауыз сумен қамтылған, ал екі елді мекенге су тасымалданады. Аудан орталығы Сайқында су құбырын жаңғырту жұмысы жүруде. Жоба құны – 369 млрд 425 млн теңге. Жаңғырту аяқталған соң 3514 адам таза су игілігін көреді.
Бөкей ордасы ауданы бойынша тоғыз елді мекенге газ тартылса, 1975 аулаға көгілдір отын кірген. Алдағы екі жылда жоспар бойынша 11 елді мекенге газ жүргізіледі. Ал «Ақбұлақ» бағдарламасы бойынша Көктерек, Жамбыл, Бөрлі елді мекендеріне таза ауыз су тартылатын болады.
– Ауданда қазірдің өзінде «Нұрлы жер» бағдарламасы бойынша 16 тұрғын үй пайдалануға берілді, жыл соңына дейін тағы 10 үй салынды, – дейді өңір басшысы Алтай Көлгінов.
Таза судың тауқыметін тартып отырған өңірдің бірі – Жаңақала. Биыл аудандағы төрт елді мекенге «Ақбұлақ» бағдарламасы бойынша таза ауыз су кірсе, төрт ауылдық округке көгілдір отын тартылады. Құлшық жер асты су қорынан 10 елді мекенге таза ауыз су тартылатын болады.
Ал көгілдір отын мәселесіне келер болсақ, аудандағы 27 елді мекеннің 12-сі газдандырылған. Аудан бойынша барлығы 23287 адам болса, соның 20121-і табиғи газбен қамтамасыз етілген.
Таратылған Тайпақ пен Чапаев қосылған Ақжайық ауданы – өңірдегі ең ірі аудан. Ауданның бірнеше ауылын аралап шыққан облыс әкімі «Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес ауданның 11 елді мекеніне газ құбыры тартылады. Екі жылдық жоба бойынша осы ауылдарды газбен қамтитын болсақ, Ақжайық 100 пайыз газбен қамтылады. Жеті елді мекенге ауыз су құбыры тартылады. «Нұрлы жер» бағдарламасы бойынша 18 үй салынады. Әлеуметтік нысандардан үш мәдениет үйі жөнделуде. Есенсай ауылының мектебі күрделі жөнделеді. Шабдаржап елді мекенінде жаңа мектеп салынады. Аудан орталығында алты, Тайпақ ауылында екі көшеге асфальт төселеді, жаяу жүргіншілер жолы салынады. Чапаевтан Жаңақала бағытындағы республикалық жолдың 36 шақырымы жөнделеді. Биыл Ақжайық ауданын дамытуға 4,5 млрд теңгеден астам қаражат бөлінді», – деді журналистерге берген сұхбатында.
Ресей Федерациясымен шекарада жатқан Тасқала ауданында қыруар жұмыс жүріп жатыр. Мерей ауылдық округінің әкімі Қазихан Тәшімовтің сөзінше, ауыз су құбырын қайта жөндеу жұмысына 153 млн теңге бөлінген. Жөнделетін су құбырының жалпы ұзындығы 24 шақырым. Сондай-ақ, «Орал – Тасқала – Ресей шекарасы» бағытындағы автокөлік жолын қайта жаңғырту жұмысы 2015 жылы «Нұрлы жол» бағдарламасы бойынша қолға алынған. Жаңғыртылатын жолдың ұзындығы – 104 шақырым.
Зеленов ауданында биыл 15 көше күрделі жөндеуден өтпек. Бес елді мекенге таза ауыз су беріледі және бірқатар әлеуметтік нысан салынады. Оның бірі – 160 орындық спорт кешені. Сондай-ақ, Дариян ауылында жаңа мектеп бой көтермек.
Шыңғырлау ауданында сегіз ауылдық округ, 25 елді мекен бар. Тасмола және Лубен ауылында су құбырын жаңартып-жаңғырту жұмысы жүргізілуде. Шыңғырлау ауылының өзінде бір пәтерлі 30 тұрғын үй құрылысы басталған. «БатысКотло Монтаж» ЖШС-нің мердігерлігімен салынып жатқан бұл жобаның құны – 285 436,0 мың теңге. Аудан орталығында ауылішілік жолдарды күрделі жөндеу жұмыстары жүргізілуде. 2017-2018 жылдарға есептелген жол жөндеу жұмыстарына жергілікті бюджеттен 254, 094 млн теңге бөлінген.
Өндірісті өңір – Бөрлі ауданында 14 ауылдық округ, 31 ауылдық елді мекен, аудандық маңызы бар бір қала бар. Аудандағы өнеркәсіп өндірісінің көлемі 408,2 млрд теңге, ауыл шаруашылығынан түскен жалпы өнімінің көлемі 846,2 млн теңгені құрады. Ақсай қаласындағы 153 пәтерлі екі тұрғын үйдің құрылыс жұмысы аяқталуға жақын. Ақсай қаласының №10 шағын аудандағы 320 орындық балабақша маусым айында пайдалануға берілмек. Осындағы «ҚПО б.в.» компаниясының қаржыландыруымен жүріп жатқан дене шынықтыру-сауықтыру кешенінің құрылысы да шілде айында аяқталуы тиіс. Экологиясы нашар Березов пен Бестау ауылдары тұрғындарына Аралталда жер теліміне салынып жатқан 100 үйдің құрылысы да бітуге жақын. Аралталда 300 оқушыға арналған мектеп те «ҚПО б.в.» қаржыландыруымен салынып жатыр. Жоба құны – 850 млн теңге. Ал Кеңтүбек ауылдық округінде 50 балаға арнап балабақша салынуда. Ол биылғы қыркүйекте пайдалануға берілмек.
Негізінен мал шаруашылығымен айналысатын Қаратөбе ауданында биыл 22 үй салынып, 87 адамға жер телімі берілетінін аудан әкімі Асхат Шахаров айтып отыр. Ауданда «Ақбұлақ» бағдарламасы бойынша жалпы ұзындығы 54 шақырымды құрайтын жоба негізінде Шөптікөл, Үшағаш, Соналы, Сулыкөл, Үшана ауылдарына құбыр арқылы таза су жеткізілуі тиіс.
– «Нұрлы жол» бағдарламасы бойынша сегіз ауданда 240 пәтер салынады. Облыс орталығында көп қабатты 11 тұрғын үй тұрғызылмақ. Облыс орталығындағы және Ақсай қаласындағы көп қабатты тұрғын үйлердің құрылысына 11 млрд теңге бөлініп отыр. Бұл үйлер баспанаға аса мұқтаж адамдарға беріледі. Сондай-ақ, аудандарда тұрғын үй құрылысын жүргізу үшін кезекте тұрған адамдарға 3252 жер телімі беріледі. Осының бәрі Елбасымыздың «Нұрлы жер» бағдарламасына сәйкес, ел Үкіметінің қолдауымен жүзеге асуда, – деді өңір басшысы облыстың барлық ауданын аралап шыққан іссапар жұмысын қорытындылаған сөзінде.
Қазбек ҚҰТТЫМҰРАТ,
«Егемен Қазақстан»
Батыс Қазақстан облысы
Суретті түсірген
Айбатыр НҰРАШ
