Аталмыш шарамен орайлас қаламгердің Қазақстанның Түркиядағы елшілігінің қолдауымен түрік тілінде жарық көрген «Ақбоз үй» («Arasat Meydan») романы мен үлкен жазушы Әбіш Кекілбаевтың философиялық-психологиялық астары терең кесек туындысы «Аңыздың ақыры» кітабының да («End of the legend») ағылшын тілінде аударылған нұсқасының тұсаукесер рәсімі қатар ұйымдастырылды.
Мерей жасқа толып отырған қаламгер Смағұл Елубай 1947 жылы Түрікменстан жерінде дүниеге келген. 1961 жылы әулетімен бірге атажұртына қоныс аударып, Алматыдағы №12 орта мектепте оқыған. 1971 жылы ҚазМУ-дің журналистика факультетін бітіріп, шығармашылық жолға түскен. Жазушының шығармасының басты ерекшелігі – ұзақ жылға созылған отаршылық бұғауға деген қарсылық, сонымен қатар қазақтың көне танымын бойына терең сіңірген адам ретінде шығармаларының рухани-ұлттық бояуы қанық, жазу стилі қоспасыз қазақы.
Қаламгерді қазақ әдебиеті атты шалқарға әкеліп қосқан төлқұжаты сияқты туындысы, әрине «Ақбоз үй» романы. Бұл туындыда негізінен қуғын-сүргін, ашаршылық жылдары қазақ ауылдарының бастан кешірген қиын тағдыр-талайы сөз болады. – Осы дүниені жазуға 30 жыл дайындалдым, – дейді жазушы. Оқиғалар сорабы көкейде әбден пісіп, толысқан шақта бір шопанның киіз үйінде жатып алып жазып шыққан.
Кеш үстінде шығармашылық тұлға жайлы ақжарма тілек айтқан қоғам қайраткері Мырзатай Жолдасбеков, «Смағұл өте ойшыл, баппен сөйлейтін және көптің көкейіндегі дүниені тауып айтатын сұңғыла адам» десе, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты жазушы Әнес Сарай, жазушының шығармасын оқығанда ондағы оқиғалар көзге елестеп отырады, бұл екінің бірінде кездесе бермейтін шеберлік, оның кинематографияға тез бой ұруы осы қабілетінен екенін ерекшелеп айтты.
Академик Ғарифолла Есім жалпы қазақ әдебиетінің ұлттық-идеологиялық маңызы жайлы ой қозғап, «Қазақ совет әдебиеті» және «Қазақ әдебиеті» атты екі ұғымның аражігін анықтайтын уақыт жеткенін атап өтті. Басқосуды түйіндеу үшін мінбеге көтерілген филология ғылымдарының докторы Тұрсын Сыдықов мырза кеш иесінің жазушылық шеберлігі мен оның шығармаларындағы – келелі ойлар, түйінді толғамдар, салт-дәстүр, ұлттық құндылықтарға бай сипаты қаламгердің адами бұлжымас діңгегі екенін, әсіресе, қазақ кино өнері кинодраматургияда атқарған еңбектері ел мен халық тарабынан лайықты бағасын алуы тиіс дегенге тоқталды.
Бекен Қайратұлы,
«Егемен Қазақстан»
