Жарыстың салтанатты жабылу рәсімінде сөз алған «Назарбаев Университеті» дербес білім беру мекемесінің президенті Шигео Катсу аталған жарыстың студенттер мен оқытушыларға арналған бірегей зияткерлік орта құруда маңызы зор екенін айтты. Әсіресе, оқу орнында болашағынан үміт күттіретін ең дарынды студенттерді іріктеуге септігін тигізетін меритократия қағидаты бойынша жұмыс істеудің тыңғылықты нәтижесі екендігін атап өткен ол, еліміздің түкпір-түкпірінен жиналған өнертапқыш жас дарындардың болашағына сәттілік тіледі.
Биыл үшінші рет ұйымдастырылған ұлттық робототехника сайысына еліміздің барлық қалалары мен облыстарынан 150 команда қатысты. Ғылым, математика, жаңа технологиялар және инженерия сияқты басты академиялық салалардың құлағында ойнайтын жастардың еңбегін көріп, әлемдік экономикадағы бәсекеге қабілеттілікке ықпал ететін STEM (science, technology, engineering and mathematics) сауаттылықтың жаңа деңгейге көтерілгеніне куә болдық.
Былтыр Үндістанның Нью-Дели қаласында өткен робототехника олимпиадасында Талдықорған қаласы Назарбаев зияткерлік мектебінің оқушылары Талғат Бек пен Анатолий Алексеев жасаған «Ғарыш қалдықтарын жоюға арналған «роботтандырылған орбиталық станса» жобасы WRO-ның «Creativity Award» жүлдесін жеңіп алған еді. Бес жүлделі орынның төртеуінде жеңіске жеткен Орал қаласы физика-математика бағытындағы Назарбаев зияткерлік мектебі оқушыларының биылғы қарқыны да осал болмай тұр. Олар жасаған құрылғы су ағынының магниттік өзгерісін пайдалану арқылы 2,5 вольт қуат өндіре алады. Қоршаған орта мен табиғи ресурстар тепе-теңдігін сақтай отырып жұмыс істейтін тегершікті генератордың көмегімен мобилді құрылғыларды қуаттауға болады. Аталған жоба Коста-Рикада өтетін WRO-2017 әлемдік роботты техника олимпиадасына жіберілмек. Ғалымдар олар жасаған робот прототипіндегі микро ГЭС алдағы жылдары индустрияландырудың басты нысанына айналуы әбден мүмкін екенін айтады. Яғни, Қазақстанның кей аумақтарындағы электр энергиясының тапшылығын ретке келтіруде, сонымен бірге отын-энергетикалық кешенін дамытуда маңызы зор болмақ.
Балалар құрастырған көрме аумағын аралай жүріп, табиғи қорларға зиян келтірместен ауыл шаруашылығын «көгалдандыру» негізінде жұмыс істейтін жобаларды көзіміз шалды. Мысалы, Қызылорда қаласындағы Назарбаев зияткерлік мектебінің 9-сынып оқушысы Арайлым Русланқызы ұсынған жобаның ерекшелігі автоматтандырылған роботтар арқылы топырақты құнарландыруға болады. «Робот өздігімен жер жыртып, егін егіп, тыңайтқыштарды мөлшермен себеді. Болашақта осы жобаларды өндіріске енгізгіміз келеді», дейді жас ғалымның өзі. Бұдан бөлек, Астана қаласындағы Назарбаев зияткерлік мектебінің оқушылары жыраққа сапарлап кеткенде үйдегі балықтарды телефон арқылы тамақтандыруға мүмкіндік беретін жаңа жүйені ойлап тапқан. Ал жол-көлік апатын азайтуға мүмкіндік беретін ақылды көше жобасының жұмыс істеу функциясы тіптен қарапайым. Яғни, жолдан өткен жаяу жүргіншіге көліктің жақындап келе жатқанын білдіріп, дабыл қағылады. Бұл жаңалыққа Алматы қаласындағы «Нұр Отан» партиясының филиалы қызығушылық танытып отырғанын айта кету керек. Осындай креативті жоба үшін Алматы қаласы физика-математика бағытындағы зияткерлік мектебінің оқушылары Анель Кәрімғали мен Дінмұхамад Бекжан, яғни «Fluffy Puppies» тобы Lego Education компаниясынан Деннис Де Трейдің қолынан сыйлық алды. Чемпионат серіктесі «Казинтерсервис» компаниясының жетекшісі Төлебай Төленов арнайы сыйлық тапсырды.
Байқаудың нәтижесінде «Негізгі», «Шығармашылық» және «Роботтар футболы» санаттары бойынша жеңімпаздар анықталды. Жеңімпаздар жас ерекшеліктеріне қарай үш топқа бөлінді. Бұдан әрі әр санат бойынша бірінші орын алған командалар оқу-жаттығу жұмысына шақырылатын болады. Оқу қорытындысы бойынша Коста-Рикада өтетін WRO-2017 дүниежүзілік роботтар олимпиадасына баратын команда анықталады.
Цифрлық әлемнің ғаламдық проблемаларын шешуді және мектеп оқушыларының ойлау жасампаздығын қалыптастыруды мақсат тұтқан «World Robot Olympiad» – әлемдік роботтар олимпиадасы 2004 жылдан бері өткізіліп келеді. Бүгінде WRO клубына 50-ден астам мемлекет, 20 мыңнан астам оқушы мүшелікке енген. «Назарбаев зияткерлік мектептері» дербес білім беру ұйымы 2014 жылдан бері Әлемдік роботтар олимпиадасының Қазақстандағы роботты техникадан ұлттық үйлестірушісі болып келеді.
Ая ӨМІРТАЙ,
«Егемен Қазақстан»
