Алда-жалда жанкүйер ағайындардың жарыссөзіне қатыса қалсаңыз, ескікөз ағаларымыздың аузынан ертерек уақыттарда жасыл алаңда жұлдыздай жарқыраған Сегізбаев, Степанов, Квочкин, Рожков, Долматов секілді жампоздар жайында ертегідей естеліктерді естисіз. Кімнің неше гол соққанын жатқа айтқанда компьютеріңіз садаға кетсін.
Ал енді аяғымыз Алматыға жетіп, аңсарымыз ауған футболыңызды стадионнан талай тамашалаған біздің тұсымызда қай ойыншының айы оңынан туып еді? Иә, сексенінші жылдардың серкелерін еске түсіріп көрелікші. Егер ұмытпасаңыздар, ол кезде де сайыпқыран оғландар саны аз болмайтын. Мәселен, Стукашев, Волгин, Сәлімов, Бердыев болып кете беретін. Әріден қозғаған әңгімеміздің дәл осы жеріне келгенде әй-шайға қарамай, «Кешіріңіз, сіз Пехлеванидиді қалдырып кеттіңіз» деуіңіз әбден мүмкін, құрметті оқырман. Оныңыз орынды. Сабыр сақтаңыз, біз Қазақстан футболы тарихындағы айрықша тұлғаға арнайы тоқталмақпыз.
Алматының «Қайратына» Шымкенттің «Мелиораторынан» ауысқан Евстафий Пехлеваниди бірден көпшіліктің көзайымына айналды. Жақсыны жатсынбайтын жанкүйерлер оны еркелетіп «Пеха» дейтін. Футболшыдан гөрі балуандарға немесе зілтеміршілерге көбірек келіңкірейтін (Марадона сияқты) дембелше денесіне қарамай шапшаң қозғалып, шалт қимылдайтын шабуылшыны қарсыластардың қозғаушылары жан-жағынан қаумалап, адымын аштырмауға тырысатын. Көз жазып қалса бітті, қақпаларына қауіп төндіреді. Әлдекімдердей бап тілеп әуреге түспейді. Әмбебап. Алаңның кез келген қанатынан атойлайды. Оң-солы бірдей бұған. Екі аяғын бірдей жұмсайды. Баспен де, паспен де жақсы ойнайтын. Аспандағы допқа қарай қабыландай атылғанда орташа ғана бойынан олқылық көрмей, ұзынтұра жігіттерді қапы қалдыратынын қайтерсің. Содан соң бар ғой, «жау шауып» жатса да арт жаққа қайтуды білмейтін. Мұнысы Блохинге тартқан. Аяғына доп тисе аттай шабады. Кесе-көлденеңдеп алдынан шыққандарды ары-бері «алдағандағы» жылдамдығын айтсаңшы. Теңбіл допты зеңбіректің оғындай зымыратқанда қақпашыдан қайыр болмай, «тоғыздыққа» топ еткізуші еді-ау топжарғаным. Соның арқасында жетпіс үш гол салып, «Қайраттың» арғы-бергі тарихындағы ең мерген футболшы атанды.
Айтпақшы, Евстафий Пехлеваниди 1983 жылғы КСРО чемпионатының қорытындысы бойынша елдегі ең үздік 33 ойыншының тізіміне кірді. Бұл үлкен оқиға болатын. Бұрын-соңды мұндай жетістікке қайраттықтардан тек Вадим Степанов қана жеткен еді. Содан интервью алмақ оймен Стастың соңына түсейін. Қаңтардың қақаған аязында «Медеу» мұз айдынында оқу-жаттығу жиынында жүрген жерінен таптым-ау ақыры. Мейманхананың бір бөлмесінде әріптесі Петр Нейштеттер екеуі «Романтик» радиолласын қосып қойып, музыка тыңдап жатыр екен. Сол күні біраз сырға қанықтым. Екі сағаттай емін-еркін әңгіме шерттік. Айтуына қарағанда, Грузиядан Қазақстанға қоныс аударған грек отбасында туып-өсіпті. Әкесі Алькивиад та әжептәуір футболшы болыпты. Соғыстан кейінгі уақыттарда Тбилисидің «Динамосында» Борис Пайчадзе, Николай Дзяпшипа секілді дүлдүлдермен бірге ойнапты. Сол жолы Одақ футболының ой-қырын да біраз түгендедік білем. Әсіресе, Блохин мен Чивадзенің ұлттық құрамаға шақырылмағанына қатты ренжігені есімде қалыпты. Жатақханаға келе сала түнімен отырып «Лениншіл жасқа» мақала жаздым. Жаңылмасам Дүрәлі Дүйсебаев ағам оған тамаша тақырып қойды. «Әкеден мирас бұл футбол» деген. Өкінішке қарай, онымыз Сейдахмет Бердіқұлов секілді реформатор редактордың талғамына татымай, газетке шықпай қалды. Сұхбаттың шекесіне сол қолымен сойдақтата «Мұндай жаттанды дүниелерді салудың қажеті жоқ» деп бұрыштама соғыпты. Өкпем тарқап, өзіме-өзім келген соң «Спорт» апталығында жарияладым... Солай...
Өткенді көксеп өзеуреу онша дұрыс еместігін сезем. Бірақ, бәрібір қызықтың көбі артта қалғандай көріне беретіні қалай екен, осы?..
...Пах, шіркін, Пеха!!! «Қайраттың» қайта тумас қара нары екен ғой...
Талғат БАТЫРХАН,
«Егемен Қазақстан»
