Республикада астық жинау науқаны Оңтүстіктен бастау алады. Шілде түсісімен оңтүстікқазақстандық диқандар орақ салып, қазір бұл науқан аудандарда қызу жүріп жатыр. Ауа райының қолайсыз болғанына қарамастан шаруалар биыл мол өнім аламыз деп отыр.
Иә, рас былтырғы күздің жауын-шашынды болуы, ал әдетте наурыздың басында шығып кететін көктемнің кешігуі шаруаға үлкен қолбайлау болды. Сол себепті өңірде астық жинау 10 күнге кеш басталды. Ауыл шаруашылығы басқармасының берген мәліметі бойынша биыл облыста 218 мың гектар жерге бидай мен арпа егілген. Есеп бойынша одан 401 мың тонна астық жиналады, ал, биологиялық түсімі 18,5 центнер болады деген болжам бар.
Астықтың биылғы түсімі Сайрам ауданында жоғары болып тұр. Мәселен, аудандағы ірі астық өндіруші шаруашылық «Қайнар-Астық» серіктестігінде гектарына 30 центнерден келіп отыр. Серіктестік биыл 1600 гектарға бидайдың «Красноводопадская-210» сұрпын еккен. Шаруашылық басшыларының айтуынша, астық жинау науқаны енді бірер күннен кейін аяқталады. Серіктестікке қарасты «Нұркөл» өндірістік кооперативінде бидай «Фергуссон», «Енисей» комбайндарымен жиналуда. Диқандарға арнап егістік басына дала қосы тігілген. Орақшыларға күніне екі мезгіл ыстық тамақ, бұдан бөлек салқындатылған сусындар беріледі, тіпті мұнда жылжымалы монша да қызмет етеді екен. Қалыптасқан тәжірибеге сәйкес астық орылып біткен жер қатпай тұрып жыртылады. Бұл қызметті шаруашылықтың меншігіндегі «Джон Дир» тракторлары атқарады.
Биыл оңтүстікте арпа көп егілді. Бұған бидай егушілерге берілетін субсидияның тоқтатылуы себеп болып отыр. Жалпы, облыс бойынша ақ егіс егуден бәйдібектіктер озып тұр. Мұнда биыл 40 мың гектарға дән себілген. Бұдан кейінгі орында – 38 мың гектар жерге бидай еккен қазығұрттық шаруалар.
Еліміздің Қостанай, Ақмола, Солтүстік Қазақстан секілді астықты облыстарында әлі егіске орақ түсіру үшін біраз уақыт бар. Қазақстан астығының биыл қандай деңгейде болатындығын осы өңірлерден алынған өнім көлемі шешетіндігі белгілі. Алдын ала болжамдарға қарағанда, биыл 17-18 миллион тонна көлемінде астық алынуы тиіс. Бұл, әрине, былтырғы мол астыққа (20,6 миллион тонна) қарағанда біраз төмен көрсеткіш. Дегенмен, соның өзінде 8,5 миллион тоннаға дейін астықты экспортқа шығаруға болады екен. Қалғаны елдің ішкі қажеттілігіне жұмсалмақ.
Ендігі диқандарды толғандыратын ең үлкен мәселенің бірі – астық бағасының қалай болатындығы. Сарапшылардың мәліметінше, өткен маусым айында Англия мен Францияда бидай бағасы көтеріле түссе, АҚШ-та күрт шарықтап кеткен. Мәселен, 26 мамыр – 30 маусым аралығында 1 тонна бидайдың бағасы биржалар бойынша Лондонда 102,4 пайызды, Парижде 106,9 пайызды құрағанда, Чикагода 120 пайыз деңгейінде қалыптасқан. Бұл, әрине, астық экспортына белсене қатысатын Қазақстан үшін қуанарлық мәлімет. Дегенмен, әлемдік астық нарығының сарапшылары баға мәселесінде биылғы жылы тұрақсыздық етек алып кетуі мүмкін екендігін де ескертіп отыр.
Сұңғат ӘЛІПБАЙ,
Ғалымжан ЕЛШІБАЙ,
«Егемен Қазақстан»
