Бүгін статистика күні

Еліміздегі атаулы датаның тарихы 1920 жылғы 8 қарашадан бас­талады. Қазақ АКСР үкіме­ті Қазақстандағы бі­рыңғай ор­та­лық­танған статис­тика жүйесінің бастауы болған «ҚазАКСР-дегі мемс­татис­тика туралы ережені» қабыл­­да­ғандықтан, осы күн еліміз­д­ің ста­тистика саласы үшін тари­хи дата ретінде белгіленіп, кә­сіби мерекелердің қатарына енген. 

Жалпы алғанда, статистика Үкімет үшін ғана емес, қоғам үшін де маңызды. Себебі кез келген аймақтық, ұлттық және әлемдік деңгейдегі статистика сая­си жә­не бизнес шешім қабылдауда ма­ңызды рөл атқарады. Соны­мен қатар мемлекеттің әлеумет­тік-экономикалық даму стратегиясын бел­гілеуде де аталған саланың рөлі зор. Әсіресе мемлекеттік басқару органдарының, халықаралық ұйымдардың, қоғамдық және ғылыми ұйымдардың, халық­ты еңбекпен қамту және жұмыс­сыздық, кедейшілік, баға, халық­тың әл-ауқаты, инвестиция, төлем балансы, сыртқы экономика және тағы басқалар жөнінде сапалы және жедел статистикалық ақ­па­раттардың мем­лекеттік статистика жүйесінде өзіндік орны бар. 

Мемлекет статистикалық мәлімет­тер бойынша түрлі салалар мен ведомство­лардың жұ­мысын бақылап отыру­ға мүмкін­дік алады. Сол арқылы бюд­жет бөлінісін де реттейді. Мем­лекеттен басқа статистика­лық қызмет жұмысына халық­аралық ұйымдар мен бизнес-құрылымдар жүгінеді. Сон­дықтан да статистердің жұ­мы­сы нақтылықты, талдаудың дұ­рыстығын талап етеді. 

Статистика қажетті мәлімет­термен қамтамасыз етеді. Де­ген­мен ол белгілі бір көрсет­кіш­­тер­дің айнасы болып қана қоймай, шешім шығару үшін де ма­ңызды рөл атқарады. Сондық­тан статис­тика ғылымы әлеуметтік-эко­номикалық құ­бы­­лыстарды талдауды өзін­дік әдіс-тәсілдер, ережелер жиынтығы ар­қылы жасайды. Тіпті оны басқа да ғы­лым­дар өз зерттеулерінде, тәжі­ри­бе­сінде қолданатынын ескер­­сек, статистиканың біздің өмі­ріміз­де алар орны зор екенін бай­қай­мыз.

Жүз жылға жуық уақыт ішінде Қа­зақ­станның статистика жүйесі халықаралық талаптарға сай өзгерді. Бүгінгі таңда еліміздің бұл саласында заң жүйесі, на­рықтық экономика елдеріне сай статистика салалары, статистикалық әдістемелері бар. Сонымен қатар статистика жасау үшін қажетті заманауи технологияларды енгізу жұмыстары да сәтті жүзеге асырылып жатыр. 

Мемлекеттік статистика – статис­тикалық ақпаратты жинау мен өңдеудің орталықтандырған жүйесі. Қазақстанның қазіргі статистика жүйесінде Статистика жөніндегі агенттік осы сала­дағы мемлекеттік саясатты қа­лып­тастырып, іске асырушы өкі­лет­ті орган саналады және елдегі бүкіл статистикалық қыз­метті ұйым­дастырып, үйлестіріп, ба­ғыт­тап отырады. 

Қазақстанда мемлекеттік статистика органдарының жұмысын «Мемлекеттік статистика тура­лы» заң реттейді. Бүгінгі таңда ста­­тистикалық қызметтің дамуы Ұлт­тық экономика министр­лігінің стра­тегиялық жоспарына сай жү­зеге асырылады. Бұл жос­парды жү­зеге асыру үшін жыл сайын әрбір мемлекеттік орган нақ­ты әре­кеттер белгілеп, опера­циялық жос­пар құрады. 

Республикамыздың статисти­ка ор­гандары экономика, әлеу­меттік және демографиялық инди­катор, ауыл шаруа­шылығы мен халық тұрмысы секілді түрлі са­ла­лар бойынша халықаралық талап­тарға сай объективті және толық мәлімет бере алады. 

Бір айта кетерлігі, 2003 жы­лы Еу­ро­стат Қазақстанның статис­тикалық жүйесіне алғаш рет жан-жақты талдау жасап, баға берді. Халықаралық ұйымның ұсынысы Қазақстандағы статистика жү­йесін дамыту және жетілдіруге ар­налған бағдарламаларды жасау барысында да ескеріліп отырды.

Гүлнұр ҚУАНЫШБЕКҚЫЗЫ,
«Егемен Қазақстан»