Адамзат тарихында ең бірінші автомобиль ұрлау фактісі 1886 жылы Париж қаласында тіркелген екен. Содан бергі 130 жылда бұл проблема жылдан жылға өрістеп келеді. Автомобиль ұрлаушылардың қылмыстық бизнесінен түскен табысы есірткі сату табысынан кейін екінші орын алады. Олардың жылдық табысы 20 млрд доллардан асқан. Дүниежүзінде әрбір 10 секунд сайын бір автомобиль қолды болады екен. Соның ішінде АҚШ мемлекетінде жыл сайын ұрланған автокөліктен келген зиян 7 млрд долларға шығып, мыңдаған адамдар шығынға ұшырайды. Ұлыбританияда тіркелген барлық қылмыстың 35-тен 45 пайызына дейін автокөлік ұрлаушылар алып отыр. Ресей Федерациясының аумағында тек 2016 жылы ғана 36 мың автомобиль ұрланып, соның тек жартысы ғана табылған.
Қазақстандағы жағдай да мәз емес, 1993 жылдан бері біздің елімізде 60 мыңнан артық автокөлік қолды болған. Соның 43 мыңы ғана ұсталып, иелеріне қайтарылған. Бұл барлық ұрлықтың 70 пайызы ғана. Бүгінгі таңда 17 мың 448 автомобиль ұрлығы ашылмай, иелерін сан соқтырып отыр.
Соңғы жылдарға ғана тоқталатын болсақ, кейінгі үш жылда ғана Қазақстанда автокөлік ұрлығына қатысты 11832 қылмыс тіркелген. Айта кететін жайт, соңғы 12 жылда біздің елімізде ТМД елдерінің аумағынан ұрланған 200-дей автомобиль шыққан. Соның 66-сы иелеріне қайтарылыпты.
Еуразиялық экономикалық одақтың құрылуымен автокөлік құралдарын ұрлауға қарсы күрес саласындағы ынтымақтастық бұрынғыдан да өзекті болып отыр. Өйткені, біртекті Кеден кодексінің енгізілуі ұрланған көліктерді одақ аумағындағы бір елден екінші елге бөгетсіз алып кетуге жол ашты. Бұл қылмыстық топтарға қолайлы жағдай туғызғанымен қоймай, ұрлық мүлкін оңай легализациялауға да мүмкіндік тудырып отыр.
Міне, сондықтан да ТМД-ға қатысушы-мемлекеттер арасындағы автокөлік құралдарын ұрлауға қарсы күрес пен оларды қайтару жөніндегі ынтымақтастық туралы келісімді ратификациялайтын заңды қабылдау бүгінгі күні өте өзекті мәселе болып отыр. Өйткені бұл заң тараптардың осы іс бойынша өз міндеттерін уақтылы орындауына және ұрланған автокөліктерді қайтару тетіктерін реттеуді тиянақты әзірлеуге мүмкіндік береді. Жалпы айтқанда, барлық саладағы ұрлықты тыю – ел дамуының алғышарты ғой. Сондықтан барлық тәсілдерді, соның ішінде барлық көрші елдер мен экономикалық әріптестердің көмегін пайдаланып осы індетке тосқауыл қоюымыз керек.
Дайындаған
Жақсыбай САМРАТ,
«Егемен Қазақстан»
