Аймақтар • 13 Сәуір, 2018

Бірқазандар неге ерте келді?

1049 рет
көрсетілді
3 мин
оқу үшін

Науырзым қорығына көктем келді. Түгел табиғат оянып жатыр. Жыл құстары жетті. Биыл Науырзымға наурыз айының аяғында, көл бетінің сеңі енді бұзылып жатқанда ең алдымен сұр үйрек пен аққулар қоныпты. Қорықтағы ғана емес, жалпы Тобыл –Торғай өңіріндегі көктемнің алғашқы хабаршысы – суырлар. Олар ақпан айында-ақ қар астындағы інінен шыға бастайды. 

Бірқазандар неге ерте келді?

– Қыс жылы болды ғой, сон­дық­тан аңдар мен қыстап қа­­ла­­тын құстар да көктемге қо­ңы­мен шықты. Олардың шы­ғы­ны жоқ, – дейді Науырзым қо­­рығы директорының ғылыми жұ­­мыстар жөніндегі орынбасары Қанат Батырханұлы. 

Табиғат тылсымы көп қой. Оны қорықтың инспекторлық қызметі де аз байқамайды. Биыл туған жерге сасық көкектер мен бір­­қазандар тым ерте келді. Бү­­гінге дейін қорық мамандары 150-ден астам бірқазанды сана­ған. Олар негізі сәуір айы­ның аяғында, тіпті мамырдың бас кезінде келуі тиіс болатын. Олар­дың жылдағы ыстық мекені Ақсуат көлі әлі мұздан арыла алмай жатқандықтан, бірқазандар жы­лыстап, суы арнасын теуіп жат­қан өзендерге кетіпті. 

– Бірқазандар балықпен қо­ректенеді ғой, сондықтан биыл өзен­ге қонды, қазір оның су жай­ыл­ған жағалауы да құс база­рына айналған, – дейді Қанат Ба­тыр­ханұлы. – Көктем созылып шық­ты да, сасық көкектердің қорегі шыбын-шіркей де әлі ұша қойған жоқ, сондықтан олар өсімдіктердің дәнін, ағаш ба­сын­да­ғы былтырғы кепкен жид­ек­терді жей тұрады.

«Қанатына көктемді ілес­ті­ріп» аман жеткен жыл құстарына ту­ған жер көк торғын жібегін жай­ып, жасыл желегін төсейді. Олар­ға қорықтан қорек те, қам­қор­лық та табылады. Қазір аққу­дың соңын ала тырналар, ша­ға­лалар, жабайы қаз-үйректер, аққұ­тандар көріне бастады, орман құстары да «оркестрін» құ­рап жатыр. 

– Қорықтағы өзендер әр 12-15 жыл сайын құрғап қалып, қай­та­д­ан суға толып тұрады. Қа­зір өзен­дерде су мол. Жыл құс­тары да биыл сонда қонып жатыр. Өт­кен жылы біздің қорықтан бұрын бай­қалмайтын қоқиқаздың бір жұбы да өзенге келді, – дейді Қанат Батырханұлы. – Алайда биыл бірқазандардың неге ерте келгенін дөп басып айта алмаймын. Мүмкін өзендердің суға толуы ма, әлде олар қыстайтын Солтүстік Африка, Иран жағы құстарға қолайсыз болды ма, кім білсін... 

Мүмкін, бірқазандарды туған жердің тартылыс күші тартты ма екен?...

Нәзира ЖӘРІМБЕТ,
«Егемен Қазақстан»

Қостанай облысы, 
Науырзым ауданы