Тарих шежіресінде Екінші дүние- жүзілік соғыс, ал бұрынғы Кеңес Одағының халқы үшін Ұлы Отан соғысы атанған сол бір сұрапыл жылдардың жылнамасында талай-талай қазақ жауынгерлерінің ерлік өнегесі көмескіленіп жатыр десеңізші. Солардың бірі – Ұлы Отан соғысының отты жылдарындағы барлық қиындықтарды бастан-аяқ кешкен Ақмола облысы, Қорғалжын ауданының тумасы Қасен Әбілдиновтің майдан жолы.
Көзі тірісінде ағамыз соғыс туралы әңгіме басталса болды, бұл тақырыптан үнемі жалтарып кететін. Тіпті теледидардан соғыс туралы киноларды да қарамайтын. «Соғыс жылдарының сұмдығын сендер естімей-ақ қойыңдар, қиындығын көрмей-ақ қойыңдар», деп азар да безер болатын. Бір киер костюмінің кеудесі ордендер мен медальдарға толы ағамыздың соғыс туралы естелік айтудан неге қашқақтайтынын түсінбеуші едік. Сөйтсек адам төзбес ауыртпалықтарды басынан өткерген соғыс солдаты сол жылдардың сұмдығын қайталап еске алуға да жүрексінеді екен ғой.
Ата-анасынан жастай айырылған Қасен Әбілдинов жастық шағын жер-жерлерде Кеңес өкіметі құрған жетім балалар үйінде өткізіпті. Бұғанасы бекіп, өз қолы өз аузына жете бастаған кезде оны балалар үйінің әкімшілігі ФЗО-ға (фабрично-заводское обучение) жібереді. Осы оқу орнын бітіргеннен кейін елге оралып, Ақмола депосында машинистің көмекшісі болып еңбекке араласады. Бірақ еңбек жолын бастағанына жылға толмай жатып, соғыс басталып майданға аттанады. Бір топ қазақ жастары бір-екі ай соғыс өнерін үйреніп, Батыс Украина майданының қанды қырғынына қосылады. Өмір мен өлімнің арасында арпалыса жүріп ол әскери өмірдің қиындығына да төселеді. 1942 жылы ауыр шайқас кезінде бір қолынан жараланып, далалық госпитальда емделеді.
Госпитальдан емделіп шыққан Қасен Әбилдиновті оқ пен оттың дәмін татқан тәжірибелі жауынгер ретінде сержант атағын беріп, қайтадан қырғын шайқастарға салады. 1943 жылы ол үлкен әскери парадқа қатысып, дивизия командирінің алғыс хатын алады. Сөйтіп шыбын жанын шүберекке түйген қазақ жауынгері КСРО шекарасын азат етіп, Еуропа топырағына табан тірейді.
1944 жылдың күз айларында жеңіс жолдарымен жау ордасына екпіндей жылжыған Кеңес әскері фашистердің қатты қарсылығына тап болады. Сол жылдың қараша айында бірнеше тәулікке созылған шайқаста талай жауынгер опат болады. Міне, осындай бір сұрапыл шайқас кезінде дәл жанынан жарылған снаряд Қасен Әбилдиновтің бір аяғын тізеден жоғары жұлып түседі. Кенингсберг әскери госпиталінде жатып Қасен ағамыз Ұлы Жеңісті қарсы алады.
Соғыстан кейін жалғыз аяқпен елге оралған жауынгер күйреген шаруашылықты қалпына келтіру ісіне белсене араласады. Құдай қосқан қосағы Сағат Тоқпанова екеуі 7 қыз, 3 ұл тәрбиелеп өсіреді. Сұрапыл соғыстың сынынан сүрінбей өткен жауынгердің ұрпақтары бүгінде оның өшпес ерлігін үлгі тұтады.
Мұратбек ОСПАНОВ
АСТАНА
