АРҚАЛЫҚТЫҢ ӨНЕР ОРДАСЫ

Торғай өңіріндегі өнерлі отбасында дүние есігін ашқалы бері өмірім ән-күймен әлдиленіп келе жатқан секілді. Әрине, менің мұндай рухани әлемнің сара жолына түсуіме, біріншіден, өздері де халық арасынан шыққан өнерпаздар – әке-шешемнің құлағыма бесік жырымен сіңірген өнеге-тәрбиесі болса, екіншіден, Жангелдин орта мектебінің ән-күй пәнінің мұғалімі Тайшық Сыздықов ағаның ықпалы зор болды деп есептеймін. Кешегісіз бүгін жоқ. Есіме ізденіс жолдарым ерік­сіз түседі. Республикалық эстрада-цирк студиясынан кейін Мәскеу гуманитарлық университетін тәмамдап, елімізде тұңғыш құрылған “Шертер” фольклорлық- этногафиялық ансамблінде әнші болып он екі мем­лекетте өнер көрсетіппін. Өмірдегі, өнердегі жол­дасым Сайлаубек Ордабаевпен бірге өткізген қызық­ты да мағыналы өмірімді еске қалай алмаспын. Ол – мінезге бай керемет адам еді, маң­маң­гер әнші болатын. Отыз бір жыл қызықты ғұмыр кештік, халқымызға бойымыздағы талант-қарымымызды қалтқысыз арнай білік. Еңбектің еленгеніне не жетсін? Мәс­кеу қаласында өткен Жастар мен студент­тердің бүкілдүниежүзілік ХІІ фестиваліне қатысып, лауреат атандым. Содан бергі үздіксіз толғаныс пен ізденіске толы шығар­машылық кезең соны биіктерге бастай беруімен тағылымды екен. Міне, Арқалық қазақ жасөспірімдер театрының директоры болғаныма да сегіз жылдың жүзі толыпты. Театр – бұл менің баға жетпес барым да, өмірімдегі теңдессіз бағым да, ол менің әсерлендіргіш махаббатым да. Мен үшін осы театрдың түрленгені, гүлденгені бақыт әрі мерей. Мұнда негізінен дарынды жастар топтасқан. Торғай өңіріндегі біз үшінші кенже театрмыз. Бұлай дейтінім, облысымыздың екі рет жабылуына бай­ланысты екі театрдың екі облысқа көшірілгені мәлім. 1972 жылы Торғайда шаңырақ көтерген С. Қожам­құлов атындағы сазды драма театр бүгінде Жезқаз­ғанда. Ал 1992 жылы ашылған сол кездегі А. Байтұр­сынов атындағы театр қазір Қостанайдағы І. Омаров атындағы театрға қосылып, көрермендерін өнермен сусындатуда. Сонымен, Арқалықта қайтадан өсіп, өркендеп тамыр жайған біздің қалалық театр енді ел сеніміне ие болып, бүгіндері облыстық деңгейде халыққа қызмет етуде. Бұған да тәубе дейміз. Қазір еліміз театрларында режиссерлер жеткілік­сіздігі байқалады. Біз мұндай қиындықтан шығуға бейімделіп алдық. Мәселен, жас та болса бас бола білген Әлия Садықова тосын шешімді бірнеше қойы­лымдарымен ерекшеленген еді. Қазір ол қалалық мәдениет сарайының директоры болып істейді. Жыл сайын үлкен театрлардан режиссерлер шақы­рып, тұшымды спектакльдер қою мүмкіндігін пайдаланудамыз. Мәселен, “Тарлан” сыйлығының лауреты, Қазақстанның еңбек сіңірген мәдениет қызметкері Жанат Хажиев қойған Ғ. Мүсіреповтің “Қыз-Жібегі”, Қазақстанның халық әртісі Досжан Жанботаевтың “Таланған тағдыры”, Ғ. Арыновтың қойған М. Әуезовтің “Бәйбіше, тоқалы”, Қазақ­станның еңбек сіңірген әртістері Т. Рақишева мен С.Қарабалин қойған Т. Нұрмағанбетовтің “Бес бой­даққа бір тойы”, Т. Теменов пен С.Сматаевтың “Көгілдір такси”, С. Қасымбектің “Аялашы мені... аялашы” қойылымдары жалпақ жұртқа театр әртістерінің кең мүмкіндіктерін ашып беруге ықпал еткен еді. Шыңдалу, шынығусыз көрермендер талғамынан шығу әсте мүмкін емес. Бұл ретте талай республи­калық, облыстық деңгейдегі театрлар фестиваліне қатысып, бірнеше рет олжа алып қайтқанымыз көңілге медет. Петропавлдық, қостанайлық, астана­лық, көкшетаулық көрермендердің талқысына салынған қойылымдарымыз жоғары бағаланғанын әрдайым мақтан етеміз. Өйткені, осы өңірлік театр фестивальдеріне кілең ығай мен сығайлар қатысып, күш сынасқан болатын. Мұндайда тұтас театр намысы қорғалуы өз алдына, жекелеген актерлер де оза шауып бәйгелерге іліккен болатын. Мысалы, Орынбасар Қойбағаров, Бөлтірік Молдашев, Нұр­ғали Оразбек секілді тар­лан­дарымыз ерекше көз­ге түсті. Бұл да болса жалпы өсуіміздің ныша­ны болса керек. Театр тірегі – әртіс­тер десек, Р.Байкөбен, К.Ах­метова, Б.Ордабаева, Г.Қой­шығұлова, Е.Барақов, Қ.Әб­­­­­­ді­беков, О.Нұр­­­­­ғали, О.Қой­ба­ға­ров, Ә.Манетов, Б.Мол­дашев сияқты көрер­мен­дер ықы­ласына бөленіп жүр­ген­дер­ден әлі де мол үміт күте­міз. Алматының Т.Жүр­генов атындағы өнер инс­титутын бітірген Талған Бектің аяқ алысы да қуан­тады. Ал арнайы шақырту­мен келіп, театр ұжымына дәріс оқитын елі­міздің бел­гілі актер­лерінен үйре­ніп-біліп, тәжірибе жинақтау үрдісі одан әрі жалғасын табуда. Қостанай облысының әкімі С.В.Кулагин мен об­лыс­тық мәдениет бас­қар­ма­сы­ның бастығы С.Б.Бөрі­­баева­ның театрға деген қамқорлығын әр­дайым сезініп келеміз. Ұжым­ға ар­найы автобус бөліп, ғи­ма­рат­ты жеңіл жөндеуден өткізді. Облыс орталығына барып өнер көрсетуге мүм­кін­дік туғызды. Ал олардың күрделі жөндеуге көмектесеміз деген уәдесі де бізді бір серпілтіп тастады. Қанат­танып жүрміз қазір. Биылғы жылы Астана, Алматы қалаларының өнер оқу орындарын бітірген бірнеше жастарды театрға шақырып отырмыз. Қала әкімі Теміржан Төлеубаев біздің бұл бастамамызды қолдап, қуаттап отыр. Үй-жайдан көмектескісі бар. Ол кісінің әкімдік аппара­тын ертіп келіп, әрбір жаңа премьераны тамашалауға уақыт тауып жүргені бізді тың ізденістерге ынта­ландыра түсуде. Осындай абзал қасиет ұлтымыздың дара тұлғасы Өзбекәлі Жәнібеков ағамызға тән болатын. Биыл театрымыздың он жылдығын атап өтпек­піз. Осы мерейлі датаға орай Қазақстанның біраз қалаларын аралап, өнерімізді паш етсек деген ойы­мыз бар. Сондай-ақ, біздің ұжымның елімізге белгілі торғайлық ақын-жазушылардың шығар­ма­шылығын арқау еткен театрландырылған көріністер жасауы да талғампаз көрермендердің ықыласын оятты. Мәселен, Т.Әбдік, Қ.Сәрсекеев, С.Доса­нов, С.Тұр­ғын­беков, Н. Мұқатов, Қ. Әбіл шығар­ма­шылығы әр қырынан насихатталды. Келешекте де авторлары қатыс­тыры­латын мұндай кездесулерді жүйелі түрде өткізбекпіз. ­ Қазір театрдың бас режиссері Айгүл Баяділова үлкен шығармашылық ізденіс үстінде. Оның өнер әлемін өзіндік көруі мен түйсінуі, жаңаша трак­товкасы, этнографиялық пайымдауы өзі қойған қойылымдардан айқын сезіледі. Жастық жалынмен әрбір қойылымға жапырыла кірісіп кететін ұжым­ның зор талғамға сай биіктен көріне беретініне сенім мол. Отаркүл МҰҚАТОВА, Арқалық қазақ жасөспірімдер театрының директоры, ҚР мәдениет қайраткеріҚостанай облысы.