Moldanazardyń pikiri eń asyl dúnıemizdi jerge uryp, aıamaı taptap, keshegi Úkili Ybyraı, Birjan sal, Ámire, Júsipbek, Manarbekterdi mansuqtap jatqandaı kóringeni ras. «Jerden jik shyqty, eki qulaǵy tik shyqty» demekshi, bul qaıdan shyqqan dókeı dedik.
Sabamyzǵa túsken soń álgi suhbatty tolyq oqyp kórsek dep oılaǵanbyz. Sóıtsek... Sóıtsek, Moldanazardyń aıtqany, dushpandyq emes, «dos jylatyp aıtady» degenge saıady eken. «Qazir dástúrli ánshiler estradashylarǵa kóp renjıdi. Olardyń pikirinshe, dástúrli án umytylyp bara jatyr. Biraq buǵan estrada ánshileri emes, ózderi kináli. Sebebi ózderine salaq qaraıdy. Qaryndary shyǵyp ketken, betteri tabaqtaı. Baıaǵy kıimmen, bir orynda turyp án aıtady. Ár óner pıardy talap etedi. Oǵan dástúrli ánshi aqsha shyǵarǵysy kelmeıdi. Qazir tehnıka damyǵan zaman. Mýzykany sapaly beınebaıanmen durystap jetkizip, sol arqyly tyńdarman júregine jol tabý kerek. Sonda ǵana jastar bolsyn, basqalar bolsyn, dástúrli ándi tyńdaıdy», deıdi ánshi.
Árıne, Moldanazar qattyraq aıtqan. Alaıda qazaqtyń klassıkalyq ónerin aldaǵy zamandarǵa alyp barýdy oılasa, dástúrli mura ókilderi muny janashyrlyq dep qabyldaýy kerek sııaqty. О́ıtkeni búgingi ýaqyttyń shyndyǵy osy. Jahandaný, sıfrlandyrý, tórtinshi ónerkásiptik revolıýsııa deıtuǵyn qubylystardy bastan ótkerip jatqan dáýirde dástúrli ánniń bási tómendep turǵanyn jasyrýdyń jóni joq. Qaırat Baıbosynovtaı has talantty qazir mektep oqýshysy bylaı tursyn, orta jastaǵy azamattardyń kópshiligi tanı bermeıtin jaǵdaıǵa jettik. «Naıntı ýan», Saılaýbek, «zyń-zyńdardyń» uly dúrmeginiń arasynan dombyra men qobyzdyń úni qumyǵyp estiledi, sahna men telearnadan jylystap bara jatyr. Álemge saýyn aıtqan toı-dýmandarymyzda ulttyq boıaýly án sheteldik hám ózimizdiń juldyzdar dýynyń tasasynda qalyp jatady. Keı-keıde dástúrli ánshilerge oryn berile qalsa, onyń ózinde onshaqtysyn toptap, ár ánniń basyn bir qaıyrtyp qoıady.
Osy tusta joǵarydaǵy pikirmen kelisýge týra keledi. О́nerdi óltirmeımin dese dástúrli óner ókilderi jańǵyrýdyń jolyn izdeýi kerek-aý. Bálkim ándi qazirgi tyńdarman talǵamyna saı árlep, qubyltýǵa týra keler. Bálkim oryndaýshynyń ózi ózgerýi kerek. Bul jerde «Dástúrli án ózgermeýge tıis» degen birbetkeı qaǵıda ulttyq mura joqshylaryna esh upaı bermesi anyq.
Jaqynda talantty jazýshymyz Oralhan Bókeıdiń óz zamanynda osy máselege qatysty aıtyp ketken oıyn tyńdadyq.
«Halyq ánderin biz sandyqqa salyp, qulyptap tastamaýymyz kerek. Zaman ózgergen, sıvılızasııa damyǵan saıyn onyń tyńdaýshysy da ózgere beredi. Mine osyǵan oraı bizdiń burynǵy baılyqtarymyzdy túbirli ózgertip tastamaı, sonshalyqty saqtyqpen qarap, búgingi qural-jabdyqtar arqyly, búgingi oryndaýshylyq sheberlik arqyly búgingi tyńdaýshyǵa formasyn ózgertip jetkizip otyrsaq (mazmun qalady ǵoı ádette), onda bizdiń halyqtyq muramyz máńgi jasaıdy. Ony máńgi jasatýdyń joly osy ǵana. Halyq ánderiniń estradadan ekinshi ómirin tabýyn men quptaımyn», deıdi jazýshy.
Taptaýryn soqpaqtan shyǵyp, ýaqyttyń yńǵaıyna qaraı ıkemdelýdiń, únem izdeniste bolýdyń nátıjeli jol ekenin dástúrli án ónerindegi qadaý-qadaý ónerpazdarymyzdyń áreketinen de kórip kelemiz.
Máselen, onshaqty jyl buryn Ramazan Stamǵazıev dástúrli ándi estrada sarynymen zamanaýı formatta oryndaı bastady. Osynyń arqasynda aǵa býynnyń ǵana emes, jastardyń arasynda da «hıt» boldy.
Sol sııaqty estradamen án aıtý Aıgúl Qosanovanyń da tanymaldyǵyn arttyra tústi. Qazir ol osy eki baǵytty qustyń qos qanatyndaı qatar alyp kele jatyr. Budan zııan shekken joq, úlken de kishi de súısinip tyńdaıdy. Muny da dástúrli án ónerine paıdaly bastama dep aıtýǵa bolady.
Mýzykamyzdyń tarıhyn mýltfılm etý qajet degen pikirler aıtylyp júr. Bul da ónerdi ilgeriletýge jasalǵan ıgi qadam bolar edi.
Ándi jetkizý tásili ǵana emes, ánshiniń de ózgerýine, jan-jaqty bolýyna týra keledi. Qaırat Baıbosynov kezinde sahnaǵa shyqqandaǵy sán-saltanatyna da asa talǵammen qaraıtyn. Halyq onyń ánine ǵana emes, kelbetine de súısinetin. Jánibek Kármenov ánshilikti ǵana murat tutpaı, zerteý isine, jazýshylyqqa da den qoıdy. Sol sııaqty, estradanyń dáýreni júrip turǵan búgingi zamanda dástúrli ónerdi saqtap qalyp, keler zamandarǵa jetkizemiz dese, ánshi-kúıshilerimizge básekege qabilettiliktiń san túrli tásilin izdeýden basqa jol joq sııaqty.
Qambar AHMET,
«Egemen Qazaqstan»
