Талжан Раимбердиев: Руханияттың шарықтауы

Тіпті, қазақтың кейбір ру, тай­­­паларының атаулары «қазақ» этно­нимінен талай ғасыр бұрын белгілі болған дей келе, Елбасы тарихымыздың айтылып жүрген кезеңнен әлдеқайда тереңде жат­қандығына тоқталған, яғни та­рихымыздың көкжиегі 550 жылдан әлдеқайда терең екендігін ай­ғақтап отыр. 
Кез келген қоғамдағы ғылым мен технологиялардың дамуының қозғаушы күші қарулы күштер, әс­кер саласы екендігі бүгінгі таң­да да заңдылығын жоғалтқан жоқ. Міне, осы орайдағы ата-ба­бамыздың «Бес қаруын асынған салт атты сарбаз айбарлы көш­пенділер империялары тарих сах­насына шыққан дәуірдің символына айналды», дейді Елбасы. Осының бәрі бабаларымыз сонау «Ботай» кезеңінде жылқыны қолға үйретіп, металл өңдеп, қару-жарақ, саймандар шығару технологияларын меңгеріп, сол кезеңдердегі ғылым-білімнің Ұлы даламызда өз деңгейінде да­мығандығының айғағы. 
Міне, осы технологиялар мен мәдениетіміз Ұлы дала топы­ра­ғынан әлемнің Шығысы мен Ба­тысына да, Теріскейі мен Күн­гейіне де таралғандығының өзі ежел­гі халықтың ұрпағы екен­дігімізге айғақ, бұған қалай мар­қай­­­масқа!

Әрине, тектілік, ұлттық код – ол біздің генетикалық ерекше­лігіміздің сақталуы, ол да ата-ба­ба­ларымыздың қан тазалығына мән беруі айтарлықтай дүние, сол заманда медицинаның да рөлі ерекше болғандығының белгісі. Оның дәлелі белгілі Қытай дерек­терінен табылған емші Өтей Бойдақтың еңбектері, әл-Фараби ба­бамыздың математикадағы, ас­трономиядағы, философиядағы, музыкадағы мұралары бүгінгі таң­да да көкейкестілігін жоғалт­қан жоқ деуге болады.

Металдарды балқыту және өң­деу технологияларының сол замандағы сырларының бір­қатары бүгінгі ұрпақ үшін бел­гісіз болып тұрғандығы белгілі. Мы­салы, көмір, газ жоқ за­манда метал­ды балқыту сияқты тех­ноло­гиялардың сырлары біз үшін бел­гісіз. 

Мақалада Ұлы даланың ұлы есімдерін дәріптеуге, болашақ ұрпақ үшін өте қажет дүние, әсі­ресе музей, галереяларға ерекше мән берілуі аса құптарлық жағ­дай. 

Сонымен қатар тарихтың ашыл­­­­­маған сырларын архивтік, археологиялық зерттеулерді да­мыту арқылы қолға алу да жос­пар­ға енгізіліп отырғандығы «Ру­­­­­­­­х­ани жаңғыру» бағытындағы ру­ха­нияттың, инновацияның кө­рі­ністеріне жол ашып шарық­та­туы сөзсіз. 

Бұл мақала қазақ халқының ғана емес, түбіміз бір түркі ха­лық­тарының мәртебесінің үс­темдігіне де, болашағына да мәр­тебе берерлік туынды екендігі ор­тақ мүддемізді асқақтататыны анық. 

Талжан Пердешұлы РАИМБЕРДИЕВ,

М.Әуезов атындағы ОҚМУ проректоры, техника ғылымдарыныңдокторы, профессор
 
ШЫМКЕНТ