Осы жылдың қаңтары мен ақпанында “Нұр Отан” ХДП Партиялық бақылау комитетінің мүшелері және комитет хатшылығының қызметкерлері партияның мәслихаттардағы депутаттық фракцияларының қызметін толық зерттеу мақсатында еліміздің барлық аймақтарында сапармен барып қайтқан еді. Бұл шараларға, сондай-ақ партияның аймақтық филиалдарына жетекшілік ететін қызметкерлер де қатысқан болатын. Бұған қоса, “Нұр Отан” партиясына мүше мәслихат депутаттарының арасында сауалдама да жүргізілген-ді. Сонымен, тексеруге қатысты жасалған талдау нені көрсетті?
Бүгінде елімізде “Нұр Отан” партиясының 213 депутаттық фракциясы жұмыс істейді. Олардың 16-сы облыстық, 37-сі қалалық, 160-ы аудандық мәслихаттарда құрылған. Қазіргі кезде жұмыс істеп жатқан депутаттық корпустағы фракциялардың құрамына “Нұр Отанға” мүше 3158 депутат кіреді. Ал мәслихат депутаттарының арасындағы партиялық жіктелу 95,4 пайызды құрайды. Яғни, мәслихаттарға сайланған депутаттардың 95,4 пайызы “Нұр Отан” партиясының мүшелері болып табылады. Әр деңгейдегі депутаттық фракциялардың партия жарғысы мен бағдарламасы, сондай-ақ фракциялар туралы ереже аясындағы қызметін партияның аймақтық филиалдары үйлестіріп отырады. Олар депутаттық фракциялар қызметін құқықтық, талдамалық, ұйымдастырушылық және құжаттамалық негізде қамтамасыз етеді.
Тексеріс барысы көрсеткендей, “Нұр Отан” партиясына мүше мәслихат депутаттары тұрақты комиссиялар жұмысына қатысуымен қатар, партиялық бағыттар бойынша да тапсырмаларды орындап келеді. Олардың көпшілігі партияның аймақтық сайланбалы органдарына мүше. Сонымен қатар, олар “Жол картасы”, “100 мектеп, 100 аурухана” және “Ауыз су” әлеуметтік аса маңызды бағдарламаларды жүзеге асыру, медицина мекемелеріне бірыңғай денсаулық сақтау жүйесін енгізу аясында партиялық бақылау бекеттерінің, жемқорлықпен күрес жөніндегі аймақтық қоғамдық кеңестер мен партиялық бақылау комиссияларының жұмысына үнемі қатысып отырады.
Нақты мәліметтер келтіретін болсақ, Солтүстік Қазақстан облысындағы “Нұр Отан” ХДП-ға мүше 209 депутаттың 101-і, яғни 48 пайызы партияның сайланбалы органдарының жұмысына тұрақты қатысады екен. Ақмола облысындағы Жарқайың аудандық мәслихатының нұротандық депутаттары өздерінің көпшілік акцияларын партия филиалының партиялық бақылау комиссиясымен бірлесіп өткізеді. Олар сондай-ақ құрылысы жүріп жатқан нысандарда партиялық бақылаудың қосымша бекеттерін ашу жөнінде бастама көтеріп, рейдтер ұйымдастырған.
Тексеріс кезінде белгілі болғанындай, партия қатарындағы депутаттар өз сайлау округтеріндегі сайлаушылар жиындарына, еңбек ұжымдары мен мекемелердегі басқосуларға қатысуымен қатар, партия филиалдарындағы қоғамдық қабылдау бөлмелерінде азаматтарды жеке қабылдаулар ұйымдастырып, әлеуметтік-экономикалық сипаттағы аймақтық проблемаларды шешуге атсалысады. Мәселен, Шығыс Қазақстан облысының депутаттары 2008-2009 жылдары сайлаушылармен, мемлекеттік органдар қызметкерлерімен, басқа да мекемелер басшыларының қатысуымен екі мыңнан астам кездесу өткізген.
Депутаттар “Қазақстан Республикасында жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы” Заңның негізінде өз қызметтерін депутаттық сауалдар мен жергілікті және орталық мемлекеттік органдарға жүгіну арқылы жүзеге асырады. Ал депутаттық сауалдар мен өтініштер арасында әлеуметтік-экономикалық, құқықтық және экологиялық, мәдениет және коммуналдық қызмет көрсету салаларына қатысты мәселелердің үлесі басым. Бір мысал келтірейік, өткен жылы Қарағанды облысының депутаттары мемлекеттік органдарға 80 сауал жолдаған екен. Олардың басым бөлігі шешімін тауыпты, қалғаны тиісті органдардың бақылауында тұр.
Партияның аймақтық филиалдары соңғы жылдары мәслихаттар депутаттарымен бірлесе отырып, семинарлар мен конференциялар, фракцияның көшпелі отырыстарын өткізіп, партия саясатын насихаттауды белсенді жүргізе бастады. Айталық, Батыс Қазақстан облысында партияның мәслихаттардағы жиырма фракциясының отырыстарында “Нұр Отан” ХДП кезектен тыс ХІІ съезінің қорытындысы жеке мәселе ретінде қаралған болса, Алматы облысында депутаттардың төрт семинар-кеңесі өткен. Ал Оңтүстік Қазақстан облысында 2008-2009 жылдары партия саясатын халыққа насихаттау мен түсіндіру бойынша БАҚ-тарда 1217 материал жарияланған және эфирден таратылған.
Дегенмен, депутаттық фракциялар жұмысын ұйымдастыру барысында бірқатар кемшіліктердің орын алып отырғанын да жасыруға болмайды, дейді осы орайда Партиялық бақылау комитеті төрағасының орынбасары О.Сәпиев. Таратып айтар болсақ, барлық деңгейдегі мәслихаттарда қоғамдық-саяси тұрғыда депутаттардың белсенді және енжар топтары бар екені айқындалып отыр. Мысалы, Павлодар облыстық мәслихатындағы депутаттық фракцияның 30 мүшесінің 16-сы ғана белсенділік танытып келеді. Мұны партия филиалының қоғамдық қабылдау бөлмесіндегі азаматтарды қабылдау кестесі растайды. Сондай-ақ Ақмола, Атырау және Қызылорда облыстарындағы кейбір аудандық мәслихаттардағы депутаттық фракциялардың қызметінде іс жүргізу мен жұмысты жоспарлау тиісті деңгейге қойылмаған. Тексеріс барысында Астана қаласы депутаттық фракциясының жұмыс жоспары тек жоба түрінде ғана болғаны анықталды.
Алматы қаласының депутаттық фракциясы қызметінде де елеулі кемшіліктер бар, деп жалғады сөзін О.Сәпиев. Тексеру көрсеткеніндей, бұл фракцияда 2008 және 2010 жылдарға арналған жұмыс жоспары жасалмаған, ал 2009 жылғы жұмыс жоспары болғанымен, ол бекітілмеген. Бұдан бөлек, аталған депутаттық фракцияда қаралған мәселелер фракцияның жұмыс жоспарына сәйкес келмейді. Өйткені, жұмыс жоспарында партияға мүше депутаттардың жұмысы туралы есептерді тыңдау қарастырылмаған, әлеуметтік-экономикалық маңызды мемлекеттік бағдарламаларды осы аумақта іске асыруға қатысты мәселелер де жоспарда көрініс таппаған.
Партия филиалдарының қоғамдық қабылдау бөлмелерінде мәслихат депутаттарының азаматтарды қабылдауды ұйымдастыру жұмыстарында да олқылықтар орын алып отыр. Нақты мәліметтер келтірейік, Қостанай облысындағы Қамысты және Науырзым аудандық филиалдарының қоғамдық қабылдау бөлмелерінде депутаттық корпустың азаматтарды қабылдауды ұйымдастыруы тиісті деңгейде жүргізілмейді. Бұл мәселе Павлодар облысындағы Лебяжье және Май аудандық партия филиалдарына, сондай-ақ Қызылорда облысындағы Жаңақорған және Қазалы аудандық мәслихаттарына да тән.
Партия филиалдарына тұрғындар атынан депутаттардың заңсыз әрекеттері туралы жазған шағымдары да кездеседі екен. Мысалы, Алматы қалалық филиалына “Тұлпар” автотұрағы тұтынушылары кооперативінің зейнеткерлері қалалық мәслихаттың депутаты, партия мүшесі А.Саматдиннің заңсыз іс-әрекеттерінен қорғауды өтініп шағым түсірген болса, “Спорткешен” кооперативінің төрағасы Б.Колмогоров мәслихат депутаты, партия мүшесі Х.Берғаріповтің қызмет бабын пайдаланып, “Спорткешен” кооперативінің иелігіндегі жер телімін жекеменшігіне сатып алғаны жөнінде шағымданған. Сонымен қатар, К.Байділдаева деген азаматша “Алтын диірмен” корпорациясы” АҚ-тың бірнеше жылдан бері дивидент бермегенін, аталған акционерлік қоғамның басшылығы өз жұмысшылары мен қызметкерлерінің зейнетақы қорларына тиесілі ақшаларын аудармағанын білдірген. Осы тұста атап өтейік, “Алтын диірмен” корпорациясының президенті А.Маралов “Нұр Отан” партиясының мүшесі, Алматы қалалық мәслихатының депутаты.
– Талаптың жеткіліксіздігі, сондай-ақ депутаттық фракция мүшелерінің өздері қабылдаған шешімдердің орындалуына тиісті бақылаудың жоқтығы тәртіптің бұзылуына әкеліп соқтыратыны рас. Жекелеген аймақтарда осындай олқылықтарға жол берілгендігін жасыра алмаймыз. Айталық, осы депутаттық шақырылымда “Нұр Отан” ХДП Жарғысының талаптарын бұзғаны үшін 18 адам партия қатарынан шығарылған. Олардың ішінде үш елдің – Қазақстан, Ресей және Германияның азаматтығын алған Павлодар қалалық мәслихатының депутаты Руфф, бұзақылығы үшін сотталған Тупицын және Ертіс аудандық мәслихатының бұрынғы депутаты Кенжетаев бар. Сонымен қатар, Қостанай облысында Арқалық қалалық мәслихатының депутаты Ислямиевтің, Қамысты аудандық мәслихатында Төлегеновтің, Ұзынкөл мәслихатында Байділдиннің депутаттық өкілеттігі тоқтатылып, партия қатарынан шығарылды. Мұндай фактілер Ақтөбе, Жамбыл, Солтүстік Қазақстан, Қызылорда облыстарында да кездеседі, – дейді О.Сәпиев.
Ақмола облысының Есіл аудандық мәслихатында төтенше жағдай қалыптасқандығын осы жолғы тексеру анықтап беріпті. Төтенше жағдай деп отырғанымыз, кейбір депутаттар сайлаушылар алдында есеп беруді ұмыт қалдырған, қоғамдық қабылдау бөлмелерінде азаматтарды қабылдауға қатыспаған. Ал фракция жетекшісі Т.Осипова осы кемшіліктерді жойып, аудандық партия филиалымен өзара тығыз байланыс орнатудың орнына, аудандағы депутаттық корпустың жік-жікке бөлінуін ұйымдастырушылардың бірі болған. Тіпті, партия филиалы саяси кеңес бюросының келісімінсіз емделіп жатқан мәслихат хатшысын ауыстырып та жіберген. Орын алған осы олқылықтарға партияның Орталық аппараты араласқаннан кейін кемшіліктер түзетіліпті.
Жұмыс істей бастағанына онша көп уақыт бола қоймаған Партиялық бақылау комитеті мүшелерінің өңірлерге сапарының нәтижесі, міне, осындай. Партияның депутаттық фракцияларының қызметі аясындағы жүзеге асырылған жұмыстар мен кемшіліктер аталды. Бұл партиялық бақылаудың пәрменділігін көрсетсе керек.
Әлисұлтан ҚҰЛАНБАЙ.
ХАЛЫҚТЫҚ ТҰҒЫРНАМА: МЕЖЕЛЕНГЕН МАҚСАТТАРДЫҢ ОРЫНДАЛУЫ ҚАЛАЙ?
Масат БЕРІК, “Нұр Отан” ХДП Жамбыл облыстық филиалы төрағасының бірінші орынбасары.
“Нұр Отан” ХДП 2009-2012 жылдарға арналған іс-әрекеттер стратегиясында көрсетілген, партия дамуының жаңа кезеңіне аяқ басқан жылдан бері облыстық, қалалық, аудандық филиалдарында ішкі партиялық жұмыстар жаңа арнаға қойылып, бастауыш партия ұйымдарының құрылымдары елді мекендерде ықпалды күшке айналатындай етіп кайта ұйымдастырылуда.
Өткен жылдан бастап 11 аудандық және Тараз қалалық филиалындағы 414 бастауыш партия ұйымын оңтайландыру арқылы 394 бастауыш ұйымы құрылып, партия жарғысына сәйкес бастауыш партия ұйымдары ішінен – партиялық топтар ашылды. Бұл қадам арқылы бастауыш партия ұйымының жұмысындағы жалпыламалықты жойып, партия мүшелерімен жұмысты жандандыруға және оларды елге жақындатуға қол жеткізілді.
Ішкі партиялық менеджменттің жаңа қағидаттарын енгізу мақсатында облыстық партия ұйымдарында “2010 жыл – бастауыш партия ұйымы жылы” болып жарияланды. Облыстық филиалдың саяси кеңесінің кеңейтілген отырысында “Нұр Отан” ХДП Халықтық тұғырнамасының, “Жол картасы” мен “100 мектеп, 100 аурухана” бағдарламаларының 2008-2009 жылдары облыста орындалу барысы және оларды іске асыруға байланысты алда тұрған міндеттер туралы мәселе қаралды.
Партия дамуының жаңа кезеңінде фракция жұмысының ауқымы кеңіп, жауапкершілігі артуына байланысты “Қазақстанның өсіп-өркендеуі мен қазақстандықтардың игілігі үшін: біз елдің әрбір азаматының өмірін қалай жақсартамыз?” атты партияның Халықтық тұғырнамасы негізгі бағыт болып айқындалған.
Халықтық тұғырнамадағы адам денсаулығы басты басымдыққа ие болуына байланысты медициналық қызмет көрсетуді әлемдік стандарттар деңгейіне көтеру және олардың халыққа қолжетімді болуы фракцияның тұрақты бақылауына алынды. Ауыл тұрғындарына медициналық қызмет көрсету сапасын арттыруда соңғы екі жылда айтарлықтай жұмыстар атқарылды. Мысалы, “100 мектеп, 100 аурухана” бағдарламасы бойынша Жамбыл ауданында күніне 250 келушіге арналған емхана мен Шу ауданында 150 орындық аурухана салына бастады. Облыстық бюджет есебінен бұрнағы жылы 27 дәрігерлік амбулатория құрылысы басталып, оның 14-і пайдалануға берілді. Өткен жылы оның қалған 12-сі пайдалануға беріліп, 6 амбулатория мен медициналық қосындардың құрылысы басталды. Бұған қоса “Жол картасы” бойынша жөндеуге тиесілі 19 денсаулық сақтау нысанына 557,4 млн.теңге қаралып, бүгінге 10 нысанның жұмысы аяқталды. Ауылға жас дәрігерлерді тұрақтандыру мақсатында облысқа келген 104 жас маманның 57-і ауылдағы ауруханаларға жұмысқа орналастырылып, 35 маманға жәрдемақы берілді.
Білім беруді дамыған елдердің стандарттарына жақындату мен қолжетімді ету партия назарынан тыс қалған емес. Білім беру сапасын көтеру мен соңғы үлгідегі ақпараттық технологияларды оқыту жүйесіне енгізу жұмыстары бойынша облыстағы барлық мектеп компьютермен қамтамасыз етіліп, оның 92,8 пайызы интернетке қосылған. Облыста білім беру саласын қаржыландыру жыл сайын артып келеді. Мектептердің инфрақұрылымдық жүйесін нығайтуда “100 мектеп, 100 аурухана” бағдарламасының орны ерекше. Бұрнағы жылы облыста 10 мектеп құрылысы жүргізіліп, оның 9-ы жергілікті бюджет қаржысына салынды. Бүгінгі таңда 10 мектептің 4-і пайдалануға берілді. Осыған орай Үкіметіміздің әлемдік қаржы дағдарысынан шығуға арналған іс- қимыл жоспарының бірі – “Жол картасы” облысымызда білім саласында қордаланып қалған жөндеу жұмыстарының шешімін табуына көп ықпал етті. Атап айтсақ, “Жол картасына” байланысты облыс бойынша 113 білім беру нысанын жөндеуге 2026,6 млн. теңге қарастырылса, оның төрттен бірі жергілікті бюджеттің есебінен атқарылды. Биыл “Жол картасына” мемлекет тарапынан (199 жобаға) 5 млрд. 224 млн. теңге және облыстық бюджеттен 3 млрд 374 млн. теңге қаралып, 8489 жұмыс орны ашылады.
Елбасы Саяси кеңес бюросында: “Халықпен тікелей эфир кезінде 40 мыңнан астам сұрақ келіп түскенін еске алайық. Халық маған неліктен мұншалықты көп сауал жолдады? Сіздер осыны ойладыңыздар ма? Халықтың арыз-шағымдарымен партия мен оның әрбір мүшелері айналысуы керек” деп, “Нұр Отан” ХДП үлкен жауапкершілік артқаны белгілі. Осы орайда партияның облыстық филиалына қарасты 12 қоғамдық қабылдау бөлімі ашылып, елмен етене жұмыс істеп жатыр. Олар Елбасы тапсырмалары мен аймақтық және аумақтық мемлекеттік бағдарламалардың орындалуына қоғамдық қадағалау жүргізу арқылы халықтың әлеуметтік мәселелерін зерделеп, оларды шешу жолдарына ықпал етеуде.
Алғашқы жылдарға қарағанда партияның қоғамдық қабылдауына келетін адамдар саны көбейе түсті. Мысалы, 2006 жылы – 785, 2007 жылы – 2236 , 2008 жылы – 2890, 2009 жылы 4038 өтініш қаралды. Қоғамдық қабылдау бөлімдеріне келіп түскен өтініштерді зерделеу кезінде зейнетақы мен әлеуметтік төлемдерге, тұрғын үй алуға, лауазымды адамдардың заңсыз әрекеттері мен сот шешімдерінің орындалмауына байланысты өтініштердің көбейгені белгілі болды. Сондай-ақ, кәсіпкерлер тарапынан қарамағындағы жұмысшыларының жалақыларын уақтылы төлемеу фактілері де орын алғандығы анықталды. Мысалы, аталған мазмұнда 48 өтініш түсті.
Облыс басшыларының елмен кездесулерінде және облыстық, аудандық мәслихат депутаттарының атқарушы орган басшыларымен бірлесіп өткізген қоғамдық қабылдаулар барысында елден түскен өзекті мәселелер банкісі құрылып, 139 маңызды мәселеге байланысты арнайы іс-шаралар жасалынды. Негізгі мәселелер қатарына ауыз сумен қамтамасыз ету, жол жөндеу, әлеуметтік нысан құрылыстарын жүргізу, телекоммуникация торабының жұмысы және балабақша ашу сияқты мәселелер енген.
Президент Н. Назарбаевтың “Жаңа онжылдық – жаңа экономикалық өрлеу – Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері” атты Қазақстан халқына Жолдауын іске асыруды ақпараттық-насихаттық тұрғыдан қамтамасыз етуді ұйымдастыру да нәтижелі жүргізілуде. Бекітілген кестеге сәйкес барлық деңгейдегі 82 ақпараттық-насихаттық топ мүшелері аудандар мен Тараз қаласында 353 кездесу мен тұрғындар жиындарын өткізіп, оған 38 мыңнан аса адам қатысты. Кездесу барысында тұрғындар Елбасының үстіміздегі жылғы Жолдауын толығымен қуаттап, әртүрлі бағыттағы ұсыныстар мен пікірлер білдірді. “Жас Отан” жастар қанаты ұйымдастырған “Өрле, ауылым!” атты жастар автокеруені Жамбыл, Талас, Байзақ, Меркі және Шу аудандарында 25 кездесу өткізіп, оған 2750 ауыл жастары қатысты. “Нұр Отан” ХДП-ның өңірлерде өткізіп жатқан акциясы облыстағы Шу қаласында партия Төрағасының бірінші орынбасары Н. Нығматулиннің қатысуымен жалғасын тапты.
Облыста Жеңістің 65 жылдығына арналған игілікті іс-шаралар да басталып кетті. Өңірдегі 851 соғыс ардагері мен мүгедегін әлеуметтік жағынан қолдау арнайы жоспар бойынша жүргізілуде. Аты аңызға айналған Бауыржан Момышұлының 100 жылдық мерейтойына арналған іс-шаралар жүргізілуде. Сондай-ақ, “Нұр Отан” ХДП облыстық филиалы Ұлы Отан соғысы туралы ең үздік очерктерге байқау жариялады.
“Нұр Отан” ХДП ХІІ съезінде партия көшбасшысы Нұрсұлтан Назарбаев партия активінің алдында жаңа ауқымды міндеттер қойған болатұғын. Сол міндеттердің бірі – партияның ішкі тәртібін нығайту және Партиялық бақылау комитетінің жұмысын күшейту болып белгіленді. 2009 жылы партияның бақылау комиссиялары құрылып, дағдарысқа қарсы бағдарлама аясында бөлінген мемлекет қаржысын пайдалану барысын бақылау бойынша “Жол картасы” мен “100 мектеп, 100 аурухана” бағдарламасына кіретін нысандарда 251 партиялық бақылау бекеті ашылып, оған 168 фракция мүшесі жетекшілік етті. Партиялық бақылау бекетінің бақылауында болған нысандарда жобадан ауытқу, сапасыз, стандартқа сай емес құрылыс материалдарын пайдалану және Үкіметтің қаулысына сәйкес жергілікті тұрғындарды жұмысқа алу мәселелері бойынша заңсыздықтар анықталып, орнына келтірілді.
Жемқорлыққа қарсы заңнаманы сақтау, мемлекеттік қаражаттың мақсатты жұмсалуы, аймақтық бағдарламалардың орындалуы бойынша Жамбыл, Жуалы, Шу аудандарында облыстың партиялық бақылау комиссиясының көшпелі отырысы өтті. Аталған аудандардағы жол жөндеу жұмыстарындағы келеңсіздіктерге байланысты аудан тұрғындарынан түсіп жатқан хаттар мен ұсыныстар, қалыптасқан қоғамдық пікір төңірегінде жұмыстар жүргізілуде. Биыл қалалық және аудандық филиалдар Саяси кеңесі бюросының қауларына сәйкес “Жол картасындағы” 199 нысанға 175 фракция мүшесі жетекшілік етеді. Сол сияқты Партиялық бақылау комитетінің ұсынысы бойынша Тараз қаласындағы 33 медициналық мекемеде 28 партиялық бақылау бекеті ашылды.
Елбасы, “Нұр Отан” ХДП Төрағасы Нұрсұлтан Назарбаев партияның кезектен тыс ХІІ съезінде сөйлеген сөзінде: “Халықтық тұғырнамада көрсетілген, ел алдында уәде еткен істерді дағдарыс жағдайында да одан әрі атқару міндеттері жүктеледі, мұның бәрінен де біз зор табыстармен шығамыз” деп атап көрсеткен болатын. Мемлекет басшысының осынау салиқалы саясаты негізінде қабылданған “Нұр Отан” халықтық-демократиялық партиясының Халықтық тұғырнамасы ел экономикасының дамуын, қазақстандықтардың өмір сүру сапасын арттыруды көздеген бірден-бір құжат екенін уақыттың өзі дәлелдеп беруде.
Тараз.