Тоқсанға аяқ басқан ақсақал атамекенді амалсыз тастап кетуге мәжбүрлеген сол кезеңнің сұрқия саясатын еске алса, тамағына өксік тығылып, жанарын мұң шалады. – 1944 жылы қыстың қақаған аязында ауыл тұрғындарын жинап, орыс тілінде сөйлеген әскери адамдар жарты сағаттың ішінде буынып-түйініп, тез арада жолға шығуға бұйрық берді. Ойын баласымыз. Не айтып жатқанын түсінбейміз. Әйелдердің жылап, улап-шулағанына қарап бір жамандықтың болғанын сезгендейміз. Жастар ашуға ерік беріп, көнбейтін пиғыл танытып еді, ақсақалдар жағы басу айтып, сабырға шақырды. Бұл да Алланың маңдайымызға жазған бір сынағы шығар. Жоғарының айтқанын тыңдамасаңдар аямайды. Босқа қырылып қаласыңдар. Әлі-ақ бәрі орнына келеді десті.
Содан Қазақстанға 18 тәулік жүріп келіпті. Жел азынаған қырық жамау вагондарға тиелген адамдар күніне бір рет қана тамақтандырылыпты. Оның өзі сылдыр су секілді бірдеңе. Қазақстанға жеткенше аштықтан, аурудан көз жұмғандар аз болмапты. Явлоевтер отбасы Петропавл стансасына түскенде інісі қатты ауырып, анасы екеуін ауруханаға жатқызған. Ет жақын туыстарынан көз жазып қалған оны қазір тұрып жатқан Пеньково ауылына әкеліп, бір отбасына қоныстандырған. Табиғатынан ашық, ақкөңіл, еті пысық ол жаңа жерден достар тауып, тез үйренісіп кетті.
1957 жылы депортацияланған ұлттарға елдеріне қайтуға рұқсат беріліп, Мұхарбек те Кавказға оралады. Мұнда Қарағанды қаласының тумасы Гошта деген бойжеткенмен кездесіп, дәм-тұздары жарасады. Кейін жас отау иелері Қазақстанға келіп, содан біржола тұрақтап қалады. Бір шаңырақ астында жарты ғасырға жуық түтін түтетіп келе жақтан ерлі-зайыптылар жеті бала өсіріп, ұлын ұяға, қызын қияға қондырған.
– Тұңғышымыз әлі жасқа тола қоймаған кез. Бірде күйеуім 4 жастағы қазақ баласын жетелеп әкеліп тұр. Қатарынан кем қылмай тәрбиеле, деді. Аты Талғат екен. Өз тегімізді бердік. Балаларымызды «Тимур және оның достары» дейтінбіз. Бауырлары оның айтқанын екі етпейтін. Ақылды, байсалды болып өсіп келе жатқанда 30 жасында жүрек талмасынан көз жұмды, – деген Гошта әжей өткенді мұңая ойға оралтты. Ол қазір мектеп оқушыларына арнап ұлттық киімдер тігумен айналысады.
Әкімшіл-әміршіл заманның теперішін аз көрмеген олар «балапан басына, тұрымтай тұсына» секілді қиын-қыстау кезде туғанындай қабылдап, жатсынбай бауырына басқан, жарты құртты бірге бөліп жеген қазақ халқының жомарттығын, меймандостығын еш ұмытпақ емес. Алғыстары шексіз, құрметтері зор, пейілдері ақ. Қазақстандай елде тұрып, әдемі қарттық кешіп жатқандарына шүкіршілік етеді. Кішіпейілділік те – кісілік. Одан ешкім кішірейіп қалмайды. Өскелең ұрпақ біздің татулық, бірлік, түсіністікке негізделген дәстүрімізді сабақтастықпен жалғастырса, өткен шынайы тарихымызды біліп өссе, ұмытпаса деген тілектерін қайталаудан жалықпайды.
Солтүстік Қазақстан облысы
