Білім және ғылым министрлігі Ғылым комитеті Философия, саясаттану және дiнтану институты ұйымдастырған бұл басқосуға Ресей, Қытай, Грузия сияқты бірнеше елдің мамандары, бiрқатар қоғам және мемлекет қайраткерi, жоғары оқу орындарының басшылары мен еліміздің аймақтарынан келген отандық зерттеушілер қатысты.
Ғылыми форумның жұмысы барысында сөз алған И.Джавакашвили атындағы Тбилиси мемлекеттік университеті Саясаттану институтының директоры, профессор Малхаз Матцаберидзе Қазақстанның жарқын болашағына сенетінін, екі ел арасындағы мәдени, тарихи, ғылыми, экономикалық байланыстардың әрі қарай нығая түсетінін білдірді. Сонымен қатар басқа елдерден келген ғалымдар да Елбасының ел алдына қойып отырған рухани жаңғыру аясындағы «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласына ерекше тоқталып, ұлттық бірегейлік пен ұлттық тарихымызды зерделеу бағытындағы қадамдарымызға қызығушылық танытты.
Санкт-Петербург гуманитарлық университетінің профессоры, саясаттанушы-ғалым И.Цепкова өз сөзінде Қазақстандағы басқарушы органдардың ұлтаралық келісімді нығайтуға тәжірибесі мол екенін атап өтіп, халық арасындағы әлеуметтік, мәдени, діни қатынастардың төзімділік секілді нәзік сезімдерге арқа сүйейтініне және қоғамдағы бірліктің тұғыры берік орнағанына назар аударды.
Елбасы айтулы мақаласы арқылы алдымызға ауқымды міндеттер қойып отыр. Енді соны аса біліктілікпен, іскерлікпен ел игілігіне айналдыруымыз қажет. Мақалада көрсетілген стратегиялық бағдарлар керемет идеяларды қолға алуға мұрындық болары анық. Әсіресе жастарды ауқымды жобаларды жүзеге асыруға батыл түрде тарта бастау керек.
Біздің заманауи білікті ғалымдарымыз, философтарымыз бен саясаттанушыларымыз, дінтану саласының мамандары көптеген күрделі мәселені терең зерделеумен айналысып келгені белгілі. Дегенмен, қазіргі рухани жаңғыру жағдайындағы біршама қайшылықты мәселені ғылыми объективті айшықтауға белсенділікпен атсалысып, бел шеше кірісіп кететін уақыт та келді.
Біздің институтымыз өзінің алпыс жылдық тарихында философия, құқық, әлеуметтану, саясаттану, дінтану салалары бойынша көптеген ғылыми-зерттеу жобасын орындаған болатын. Мемлекеттік «Мәдени мұра», «Халық – тарих толқынында», «Ғылыми қазына» бағдарламалары ауқымында зерттеулер жүргізіп, көптеген іс атқарды. Президент Әкімшілігінің тақырыптық жоспарын жүзеге асыру аясында «Тәуелсіз Қазақстанның құндылықтары және мұраттары» атты жобаны табысты орындады.
Институт 1958 жылы Қазақ КСР Философия және құқық ғылыми-зерттеу институты болып құрылған еді. Ал 2012 жылдан қазіргі уақытқа дейін Философия, саясаттану және дінтану институты деп аталады. Институтқа академиктер Салық Зиманов, Жабайхан Әбділдин, Мұрат Баймаханов, Әбдімәлік Нысанбаев жетекшілік еткенін атап өтуге болады. Одан кейін де көптеген білікті басшы басқарды. Осы уақыт аралығында қазақстандық философияның, саясаттанудың және дінтанудың бет-бейнесі айқындалып, олардың халықаралық беделі артты. Әсіресе әлемдік философиялық қоғамдастықтың алдында мойындалуы, халықаралық ұйымға мүше болып қабылдануы көрнекті деңгейде көрініс берді. Мұның бәрі институт ғалымдарының шығармашылық саласындағы қажырлы еңбегі, ғылыми-теориялық және практикалық зерттеулерінің нәтижесі деуге болады.
Бүгінде Философия, саясаттану және дінтану институты еліміздегі танымал жоғары кәсіби ғылыми-зерттеу орталығы саналады. Институт үш басты бағыт бойынша жұмыс істейді: философия, саясаттану және дінтану. Онда бір ҰҒА академигі, екі ҰҒА-ның корреспондент-мүшесі, жиырмадан аса ғылым докторы мен ғылым кандидаты және оннан аса PhD докторы ғылыми-зерттеу жұмыстарымен айналысады. Институт қабырғасында жас ғалымдар білім алуда, жас мамандар даярлануда.
Философия, саясаттану және дінтану институтында жүргізілетін кешенді ғылыми-зерттеулер адамның сана-сезімін, рухани жетілуі мен шығармашылық жасампаздығын, білім мен ғылым мәселелерін жан-жақты талдауға негізделген. Адами капиталды әлеуметтік-философиялық тұрғыдан зерттеуге арналған бірнеше ұжымдық монографиялар, ғылыми мақалалар соңғы жылдары көптеп жарық көруде.
Тұңғыш Президент – Елбасы өз Жолдауында еліміздің білім-ғылым саласына қомақты қаржы бөлу керек екенін ескертеді. Ғылым мен білім сияқты стратегиялық маңызды салаларға көңіл бөлінетін болса, онда біз дамыған елдердің қатарына тезірек қосыла алатынымыз кәміл. Ғылымға ден қоятын, бет бұратын жастардың қатары көбейеді, әлеуметтік ахуалы да жақсарады.
Бүгінде көптеген елдермен ғылыми қатынасын өрбітіп отырған Философия, саясаттану және дінтану институты Ресей, Беларусь, Әзербайжан, Қырғызстан, Қытай, Германия, АҚШ, Түркия, Иран, Өзбекстан, Тәжікстан және басқа да елдердің ғылыми-зерттеу орталықтарымен тығыз ғылыми ынтымақтастық орнатқан. Институт базасында әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, Абай атындағы ҚазҰПУ және т.б. жетекші қазақстандық жоғары оқу орындарының магистранттары мен PhD докторанттары тағылымдамадан өтеді.
Гуманитарлық салада жүзеге асырылуға негізделген «100 жаңа оқулық» жобасының жас ұрпаққа білім беру ісіндегі маңызы зор екендігі даусыз. Жобада атап өтілгендей, студенттердің тарих, саясаттану, әлеуметтану, философия, психология, мәдениеттану, филология салалары бойынша толыққанды білім алуына барынша мүмкіндік жасалуы айтылған. Президенттің атап көрсеткеніндей, бұл жоба қоғамдық сананың жаңғыруына тың мүмкіндіктер ашып, адам дамуы мен жаңа өркениетке қадам басуына негіз болады. Соның нәтижесінде әлемдік деңгейдегі білімнен сусындап, интеллектуалдық жетілу арқылы рухани өркендеу басталатыны айқын.
Елбасының гуманитарлық білімге ерекше мән беруінің сыры тереңде жатыр. «Біз ендігі жерде қазақ тілін дамытамыз, оны білім мен ғылым тіліне айналдырамыз» деген ой түйінделеді. Демек, шет тілдеріндегі оқулықтар мен ғылыми әдебиеттердегі маңызды ақпаратты түпнұсқадан ала білуіміз қажет. 100 жаңа оқулық, міне, осыған кеңінен жол ашады. Бұл – баға жетпес рухани байлық.
Болашақта жастарымыз өркениетке бет бұрған, саяси белсенді, төзімді, діни сауатты, мәдениеті жоғары, Отанын құрметтейтін нағыз азаматқа айналғанын қалаймыз. Олар білікті де білімді зиялы тұлға ретінде өз құқықтары мен бостандықтарын бағалайтын, патриот ретінде елін, жерін сүйе білетін, соның қадіріне жететін, құрмет тұтатын болулары тиіс.
Адами капитал дегенде біз білім сапасын назарда ұстауға тиіспіз. Білімнің күнделікті өмірдегі маңызының артуы мен бәсекеге қабілеттілік мәселесінің өзектендірілуі арту үстінде. Ғылымның рөлін арттыру, оның әртүрлі салаларын дамыту арқылы біз Қазақстан ғылымы мен ғалымдарының мәртебесін көтереміз.
Алдағы уақытта еліміздегі философия мектебі қоғамдық сананы жаңғыртудың жаңа көкжиектерін, Қазақстанның өзіндік ерекшелігін қалыптастырудағы саясаттану ғылымының рөлін анықтап, қазіргі заманғы дінтану саласындағы зерттеулердің әдіснамасын, тәжірибесі мен келешегін дамыта түсері анық.
Институт ғалымдарын ауқымды міндеттер күтіп тұр. Саясаттанушылар еліміздің ұлттық қауіпсіздігі мәселесіне, мемлекеттік басқару шарасын жетілдіру ісіне, қазақстандық қоғам дамуының өзекті тұстарына ерекше назар аударады. Бұл тұрғыда Қазақстан халқы Ассамблеясының Алматы қаласы бойынша ғылыми-сараптамалық тобы біздің ғалымдарымыз шоғырымен іскерлік байланысты нығайта түскен.
Қазақ халқының рухани әлемін жүйелейтін қазақ философиясы ежелден қалыптасқан даналық туралы ілім. Әл-Фараби бабамыздан бастап, басқа да өткен тарихи дәуірлердің ойшылдары айтып кеткен баға жетпес даналық мол рухани мұралар әрдайым зерттеліп, дамытыла түседі. Біздің тұжырымдауымыз бойынша, әрбір халық өзінің алдыңғы қатарлы тарихи тұлғаларын танып, ұлт болмысының қалыптасу және даму заңдылықтарын анықтауға талпынуы заңды.
Осы тұрғыдан алғанда біз үнемі қоғамдық сананы жетілдіре түсуге баса назар аударуымыз керек. Ұлттың бірегейлену дәстүрі ұлт руханиятына, ұлттың көрнекті тұлғаларының зияткерлік қызметіне тікелей байланысты. Сондықтан біз үшін қоғамдық сананы жетілдіру мәселесі басты назарда болуы тиіс. Тарихымызда белгілі ойшылдар, философтар мен ғалымдар аз болмаған. Солардың еңбегін саралап, өткеніне көз жүгіртіп, бүгінімізбен ұштастыра зерттеуіміз қажет.
Өткен тарихымызға, таным-түсініктеріміздің эволюциясына, болмысымызға көз жүгіртсек, ғалымдарымыз ұдайы тынбай ізденістің, білімділіктің, ғалымдықтың үлгісін көрсетіп келеді. Қоғамдық сананы жетілдіру үшін ұлттық бірегейлік, азаматтық ұғым, тұлғалық бейне қалыптасуы тиіс. Оның негізгі белгілері – ұлттық тәрбие, салт-сананың, дәстүрдің сақталуы, тарихқа деген құрметтің, ұлттық құндылықтардың ұмытылмауы, заман талабына сай бейімделу, білімді болу, ғылымның мемлекетке тигізер пайдасын бағалау, ұлттың дербестігін уақыт талабына сай нығайта білу. Қоғамдық сананы жетілдіре отырып ұлттық бірегейлікке күш беретін ұлттық сана, отанды сүю, отаншылдық, ауызбіршілік, ержүректілік, төзімділік, сауаттылық, адалдық, тазалық, тәртіпке бағыну, қабілеттілік секілді қағидаларды қалыптастыру маңызды. Осындай құндылықтар жүйесін өрбітіп отырсақ ол өркениетті дамуымыздың бастауы болары анық.
