Руханият • 22 Мамыр, 2019

Заманымыздың Білге Қағаны

2500 рет
көрсетілді
5 мин
оқу үшін

Әзербайжанның марқұм президенті Гейдар Әлиевтен естіген едім. Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының басшылығына Г.Колбин тағайындалғанда М.Горбачевқа былай депті: «Бұл қате шешім... Колбинді тағайындауыңыз проблема тудырады. Несіне басқа біреуді іздейсіз? Нұрсұлтан Назарбаев бар ғой... Ең дұрысы сол.» Әлиев осы әңгімеден кейін Горбачевпен арасының салқындай бастағанын айтқан еді.

Заманымыздың Білге Қағаны
Мен Түркия Республикасының Мәдениет министрі ретінде Қазақстанға 1990 жылы желтоқ­санда бардым. Сол сапардағы Н.Назар­баевпен танысуым, кез­десуім, әңгімелесуім ұмытылмас естеліктерге толы. Осы алғашқы жолығуымда-ақ Қазақстанның басшылығындағы Президенттің жай адам емес, қазіргі заманның Білге Қағаны екенін түсіндім. Білімі терең, ой-өрісі кең, мемле­кет­тік қайраткерге қажетті бар­лық қабілеттерге ие жетекші... Тарих­тың тереңдігін де біледі, зама­нының өзекті оқиғаларын да бақы­лап отырады. «Түркі жұрты Ата­түрік сынды көшбасшыға қауыш­ты» деп ішімнен қуандым. 

Түркияға қайтып келісімен пікірлерімді сол кезеңнің премьер-министрі Т. Өзалға да, Министрлер кеңесіне де, қоғамға да жеткіздім. Т. Өзал «КСРО-ға барамыз, төрт күнім бар, екі күн Ресейде боламын, екі күнін сенің республикаларыңа (сол кезде солай деген еді) бөле­мін, (түркі республикалардың ішінен) екеуін таңда», деді. Әуелі «бәріне баруыңыз керек» деп қарсылық көрсеттім. «Уақытым жоқ» деген соң «Қазақстан мен Әзербайжан» дедім. Әзербайжанды бір әңгімесінде «олар шиит, біз сүннитпіз» деп ренжітіп алған еді. Сондықтан, барып көңілін табу керек болды. Бардық, шынымен де бауырластық сезім бастау алды. Қазақстанның маңызын түсіндірдім. Ол да Н.Назарбаевтың қадірін жақсы түсінді. 

Содан кейінгі жылдары жиі-жиі Қазақстанға барып тұрдым. Н.Назарбаевпен де көп кездестім. Оның халыққа немесе теледидар көрермендеріне сөз сөйлеулерін көрдім. Алғаш кездесуіміздегі оңды көзқарасым жыл өткен сайын арта түсті. Н.Назарбаевтың бас­шы­лығында Қазақстан тек Азия­ның ғана емес, дүние жүзінің жарқы­раған жұлдызына айналды. Бүгін күллі жер жүзі оны мойындайды.

Елбасының ғылымға үлкен мән беруі мен үшін ең маңызды қасиеттерінің бірі болды. Шетелде білім алып, елдеріне қайтып келіп жатқан қазақ жастарымен қатар, Астанада ашылған жоғары білім беру ошақтары Қазақстан болашағының кепілі. «Болашақ» бағдарламасының атының өзі қандай керемет.

Түркістан қаласында Ахмет Ясауи университетінің Нұрсұлтан Әбіш­­ұлының бастамасымен құ­рылуы­­ның өзі оның түркі әлемінің та­ри­­хи тамырларын терең білеті­нін көр­сетті. Ахмет Ясауи универ­си­­тетінің атауы «Қожа Ахмет Яса­уи атындағы халықаралық қа­зақ-түрік уни­верситеті» болып өзгер­тіл­ген соң, сонда жүргізген он төрт жылдық жұмысымда қашанда Н.На­зар­баев­тан қолдау көріп отырдым.

Бүгінгі таңда Түркістан қаласы­ның Оңтүстік Қазақстанның облыс орталығы болып, ал облыс атауының Түркістан болып өзгер­тілуі мен үшін әлі де түс сияқты. Осы тұрғыдан Елбасының алдында бас иіп құрметімді білдіремін. Мұндай істерді тек данышпан көшбасшылар ғана жасай алады. Кішкентай Ақмола кентін Аста­надай дүние жүзінің ең әдемі қала­сына айналдыру үшін де Нұрсұлтан Назарбаев сынды ұлы тұлға болу керек еді, солай болды да.

«Астана» елорда деген мағына береді, ал оған қаланың негізін қалаушының атын беру қазақтың ұлттық ұлағатына сай шешім болды. Нұр-Сұлтан қаласына дұғай-дұғай сәлем...

Н.Назарбаев тағы да таңғал­дырды. Ешкім күтпеген қадам жасады. Жер жүзінің жарқыраған жұлдызы Қазақстанды болашаққа одан да жарқын ел ретінде жетелеу үшін президенттік лауазымынан бас тартты. 

Сенат Төрағасы Қасым-Жо­март Тоқаев осы лауазым үшін дұрыс таңдалған тұлға. Іш­кі және сыртқы саясаттағы тәжі­ри­бе­лерімен, зиялылығымен, сыйлы адал болмысымен көп­шілікке танымал. Тоқаевтың Назарбаевтың жанында өскендігі, көп жылдан бері бірге жұмыс істе­гендігі де Қазақстанның бағы. Бұрыннан бері айтып келе жат­қаным: Нұрсұлтан ағамыз тек Қа­зақ­станның Президенті ғана емес, Түркі әлемінің де құрмет тұт­қан басшысы. Ендігі кезекте күн­делікті шаруалардың жүгінен босап, күші мен уақытын осы мәсе­леге де бағыттайды деп ойлаймын. Нахчыванда бас қосқан Түркі тілдес мемлекеттер басшыларының саммитінде Назарбаевтың дем беруімен құрылған Түркі кеңесін алға жетелеу үшін де осы үлкен қадамды жасауға себепкер болған тұлғаның қамқорлығы жалғасады, оның ықыласы нәти­жесіз қалмайды деп сенемін. 

Әлемдік діндер съезі де Н.Назарбаевтың адамзат үшін жа­саған үлкен істерінің бірі. Діндерді адамзатты бөлетін емес, біріктіретін құрылымдар жағдайына жеткізу үшін бұл жұмыстың да маңызы орасан зор.

Осыған ұқсас жұмыстар үшін де уақыт бөлетін Н.Назарбаевты тек Түркі әлемінің ғана емес, жалпы адамзатты бейбіт өмір сүруге же­телейтін көшбасшы деп ойлаймын. 

Сөзімнің соңында Н.Назар­баевқа, Қ.Тоқаевқа, барлық Қазақ­стан халқына игілік, денсаулық, амандық, жетістікке толы ұзақ ғұмыр тілеймін.

Намык Кемаль ЗЕЙБЕК,

Түркияның бұрынғы Мәдениет министрі