Таяуда АҚШ-тың Венесуэладағы арнайы елшісі Элиотт Абрамс алдағы уақытта Құрама Штаттардың Венесуэлаға қатысты ірі санкциялар қабылдайтынын хабарлаған-ды. Абрамс айтып аузын жиғанша, мұнай бағасы 67 доллардан аса бастады.
АҚШ елшісі нақты қандай шаралар қабылданатынын айтпаса да, Венесуэла президенті Николас Мадуромен байланысы бар кей азаматтарға берілген визаның күшін жоюы мүмкін екенін мәлімдеді. «Қаржы ұйымдарына қосымша санкциялар қабылданып, кей визалардың күші жойылады», деді елші.
Айта кетейік, өткен аптада Венесуэла Парламенті елде төтенше жағдай жариялаған. Оған себеп электр қуатының өшуі мен соның кесірінен мұнай экспортының тоқтап қалғаны. Нәтижесінде миллиондаған халық азық-түліксіз қалған.
Доллардың өзіндік құны арзандады
Сәрсенбіде АҚШ долларының бағамы төмендеді. Оған себеп – Федералды резерв жүйесінің доллардың пайыздық мөлшерлемесін көтеруді тоқтата тұруы, ел экономикасының соған сай төмендеуі. Ресми есепте көрсетілгендей, ақпан айында АҚШ-тағы баға сәл көтеріліп, өндірушілер бағасының инфляциясы тұтынушылық инфляцияға жақындады, яғни елдегі жалпы инфляциялық қысым төмендеді.
Қаңтар айында АҚШ-тағы ұзақмерзімді пайдалану тауарларының өндірісіне берілген тапсырыстар соңғы алты айдағы ең жоғары көрсеткішке көтерілгенімен, жыл басында ел экономикасының бәсең өсімін өзгерте алмай отыр. Экономикалық өсімнің бәсеңдігі мен әлсіз инфляция ФРЖ басшысы Джером Пауэллдің базалық мөлшерлемені көтеруіне мүмкіндік бермей отыр. Нәтижесінде АҚШ долларының еуро және фунтқа шаққандағы бағамы айтарлықтай төмендеп кетті. Осының бәрі мұнайдың қымбаттауына да әсер етпей қоймады.
Жалпы, АҚШ Энергетика министрлігі 2019 жылы елдегі мұнай өндірісінің көлемі бұрын айтылғандай 12,4 млн баррель емес, 12,3 млн баррель болады деп болжап отыр. Бұл да «қара алтынның» қымбаттауына түрткі болғаны анық.
ОПЕК елдері мен оған мүше емес мұнай экспорттаушы мемлекеттер екі жылдан артық уақыттан бері өзара келісім бойынша мұнай экспортын азайтып жатқанына қарамастан, нарықта әлі де баланс орнамай тұр. Оның үстіне АҚШ-тың өндірісті жыл санап арттырып жатқаны онсыз да қымбаттата алмай отырған «қара алтын» құнын одан сайын төмен тартуда.
Сауд Арабиясының энергетика министрі Халид әл-Фалих нарықтағы ұсыныс пен сұранысты теңестіріп, бағаны көтеру үшін ОПЕК+ шартының жалғаса беретінін айтып, Саудия алдағы уақытта мұнай өндіруді 10 млн баррельге түсіретінін мәлімдеді. Келісімнің негізгі екі ірі мүшесі Саудия мен Ресей өндірісті қысқартуды кемінде маусым айына дейін жалғастырмақ. Ал Саудия сәуір айынан бастап экспортты тәулігіне 7 млн баррельге азайтуға бекініп отыр. Дегенмен қазіргі таңда бұл елден мұнай сатып алатын мемлекеттерге тәулігіне 7,6 млн баррель қажет. Ал Саудия әдейі қолдан тапшылық жасамақ. Ақпарат құралдарының мәліметінше, Сауд Арабиясы 2019 жылдың екінші жартысында да келісімді сақтап, өндірісті азайта бермеуге тиіс.
Өз кезегінде Ресей де келісімді артығымен орындап, бағаның көтерілгеніне мүдделі болып отыр. Ал тағы екі ірі экспорттаушы Венесуэла мен Иран ОПЕК+ келісімінсіз АҚШ-тың қысымына байланысты қолдарында бар мұнайды сата алмай отырған жайы бар.
Нарықтың тағы бір ойыншысы Біріккен Араб Әмірлігінің мұнай министрі Сүхейіл әл-Мазруи ОПЕК+ келісімінің бүгінге дейін 119%-ға орындалғанын айта келіп, Әмірліктің өндірісті тағы 115 мың баррельге азайтатынын айтты, нарықта баланс орнап келе жатқанын мәлімдеді.
Қазақстан өндіріс көлемін көбейтіп жатыр
Мұнай өндірісін тежеу туралы ОПЕК+ келісімін орындамай отырған мемлекет тек Қазақстан секілді. Энергетика министрі Қанат Бозымбаевтың өзі Қазақстанның аталған келісім аясында тәулігіне әрі кетсе 1,885 млн баррель өндіруге тиіс екеніне қарамастан, жыл басынан бергі орташа өндіріс 1,88 млн баррельді құрайтынын айтып, көрсеткіштің уақыт өткен сайын өсіп келе жатқанын мойындады. Мәселен, қаңтарда өндіріс көлемі тәулігіне 1,885 млн баррель болса, ақпанда көрсеткіш 1,893 млн баррельді құрады. Дегенмен жылдық көрсеткіште өндіріс былтырғыдан 1,4 млн тоннаға азаятыны бұрын айтылған. 2018 жылы 90,4 млн баррель «қара алтын» шығарған Қазақстан биыл 89 млн-нан асырмайын деп тұр. Оның өзінде бұл ОПЕК келісімін сақтау үшін емес, «Теңіз» бен «Қашағанда» жөндеу жұмыстарын жүргізетін болғандықтан, өндірісті бұдан асыруға мүмкіндік болмайын деп тұр.
Министрдің өзі де Қазақстанның бар болғаны 20 мың баррель артық өндіріп жатқанын айта келіп, алдағы уақытта шарт талаптарын орындауға тырысатынын, сөйтіп өндірісті тәулігіне 40 мың баррельге азайтатынын айтты. Бұл Қазақстанның ОПЕК+ шартын алғаш рет бұзуы емес. Келісім қабылданғалы бері екі жылдан артық уақытта уағдаласқан мемлекеттер бірнеше рет Қазақстанның келісімге немқұрайлы қарап, міндеттемесін айналып өтуге тырысатынын айтып шағымданған еді.
2019 жылы баға қандай болады?
2018 жыл мұнай бағасының тарихтағы ең құбылмалы кезеңі болғаны анық. Жыл басын 65-70 доллардың айналасында бастаған «қара алтын» құны күзге қарай 80 долларға жақындаса, желтоқсанның басында 53 долларға дейін түсіп кетіп, жылды 60 доллармен жапты. Осылайша, жылдың орташа бағасы шамамен 72-73 доллар айналасында болды.
Биыл баға 60 доллардан төмен түспеуі мүмкін дегенмен, орташа баға былтырғыдан анағұрлым төмен болатыны анық. Нарықтың екі айдан бергі салыстырмалы түрде тұрақтылығы сала мамандарының болжам жасауына мүмкіндік беріп отыр.
Мәселен, АҚШ Энергетика агенттігі 2019 жылдың орташа бағасын 63 доллар деп болжаса, Дүниежүзілік банк биылғы бағаның 67 доллар болатынын хабарлайды. АҚШ энергетика агенттігі бірнеше институттардың ішіндегі ең пессимистік жорамал жасаса, Дүниежүзілік банктің болжамы ең жоғары көрсеткіш. Яғни, биыл баға 63-67 доллар дәлізінің ішінде болуы тиіс.
Жалпы, 2019 жыл мұнай нарығында соңғы бірнеше жылдың ішінде ең жайлы және тұрақтысы болғалы тұр. Екі айдан бергі бағаның айтарлықтай ауытқымауы мен нарық қатысушыларының ұзақмерзімді жоспары және геосаяси ахуалдың бір соқпаққа түсуі «қара алтын» құнын «тыныш» ұстап тұрмақ.
