Сұхбат • 19 Шілде, 2019

Асхат Маемиров: «Өнер оқу орнындағы транспаренттілік – заман талабы»

672 рет
көрсетілді
7 мин
оқу үшін
Асхат Маемиров:  «Өнер оқу орнындағы транспаренттілік – заман талабы»

– Асхат Максимұлы, Т.Жүр­генов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясында биылғы оқуға қабылдау жүйесіндегі айқын жаңалық – академия ғимараты алдын­дағы алаңға арнаулы LED экран қойылып, 8-13 шіл­де ара­лығында өткен шығар­машылық емтихан тапсырған талапкерлердің өнерін олар­дың ата-аналарының, жақын­дарының және жалпы ықылас білдірген көпшіліктің көріп тұруына жағдай жасалуы болды. Бұл идея әу баста неден туындады?

– Қашанда ұлттық мәде­ниет­ті әлемдік кеңістікте тұл­ға дәріптейді. Ал ондай тұлға­ларды тәрбиелеп шығару өнер адамының бала кезінен басталуы тиіс. Дегенмен бұл жерде мы­на нәрсе ескерілуі керек: әдет­те өнер оқу орнына түсу үшін жүректері тек өнер деп соқ­қан талапты жас­тар келеді. Біз­дің академия да осы санатта. Бірақ талантты тап басып тану оңай емес. Әри­не бір адамда қабілет болуы мүм­кін. Бірақ қабілеттінің бар­лы­­­ғын талантты деп айтуға бол­­май­­ды. Қазақтың «Жүзден жүй­рік, мыңнан тұлпар» деген сөзі осы жерге дәл. Яғни, талант жүздеген-мыңдаған қабі­летті адамның ішінен ілуде біреу ғана кездеседі дегенді біл­ді­реді. Осы орайда қабылдау комис­сия­сының құрамына өз ісінің шеберлерін тарттық. Екіншіден, Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Елбасы сая­­саты­мен үндестіре отырып ел­де ашық қоғам құру жөнін­дегі ұс­та­нымын, яғни транспарент­тілік­ті негізге алдық. Қоғамда кез кел­ген салада ашықтық, таза­лық болғанда ғана іс алға басады.

Ата-аналардың көңілінде күдік қалмасын деген оймен ғи­марат алдына LED экран қо­йып, жиылған жұртқа шы­ғар­машылық емтиханды көр­сету жөніндегі ой осы екі мәсе­леден туындады. Жалпы шы­ғар­машылық сынақты ашық жағдайда көрсету бұрын-соң­ды шығармашылық оқу орын­дарында болмаған. Себе­бі өнердің өз өлшемі, шарт­та­ры болады. Дегенмен біз­дің бұл батыл идеямызға оқы­ту­­шы-профессорлық құрам түсі­ніс­тікпен қарады. Мәдениет және спорт министрі Ақтоты Райымқұлованың тарапынан да қолдауға ие болды. Шығар­машылық емтиханды экраннан ғана емес, фейсбук, инстаграм желілері арқылы тікелей эфир түрінде көрсетіп отыру жөніндегі ойды айтқан да Ақтоты Райымқұлова. Нәти­же – күткендегідей. Талап­кер­лердің ата-аналары, жанашырлары тарапынан әдетте орын алып жататын өкпе-назға жол берілген жоқ. Әсіресе абитуриент жастардың көңілдері толды. Біздің академияға негі­зінен алыс ауылдардан келеді ғой. Солар өздері экраннан ғана көретін атақты өнер қай­рат­керлерінің өздеріне өбек­­­теп, жанашырлықпен қам­қор­лық танытқанын көріп, тіпті толқып, көздеріне жас ір­­кіл­­­­ген­дері де кездесті. Дәс­түр жалғаса беретін болады. Келесі жылы дипломдық спек­такль­дерімізді де осы жол­ға салсақ деген ойы­мыз бар. Яғни, Еуро­па­дағы, жалпы әлем­дік тәжі­ри­бедегі театр акаде­мия­лары­ның дип­ломдық спектакль­дерді әле­у­меттік желілер арқы­лы көр­­сетіп отыру әдісін келешекте ­өзім­ізде қолданып көрсек дейміз. 

– Биыл академияда алғаш рет ашық негізде өткізілген шығармашылық сынақты тікелей көрсетілім арқылы көпшілік сарабына салу, олардың тарапынан әрқилы пікір туғызуға алып келеді деп ойламайсыз ба?

– Сіздің айтқыңыз келгені, бір талапкердің өнерін қарап отыр­ған көпшіліктің әртүрлі баға­лауы ғой. Негізінде біз осын­­дай жағдайдың болатынын біл­генбіз. Сөз басында өнердің өз өлшемі, ұстанымы болады деген едім. Яғни, әлемдік тәжі­ри­беде өнер «дара тауар» деген ұғым қалыптасқан, соған сәйкес өнер кәсіби мамандар тарапынан ғана бағасын алуы тиіс. Алайда, біздің қоғамда қазіргі кезде қалыптасып отырған жағдай бұрынғы «бармақ басты, көз қысты» психологиясынан үзілді-кесілді алшақтауымызды қажет етеді. Оған алып баратын жолдың басы – шығармашылық сынақтарына мамандармен қатар көпшілікті қатыстыру ар­қ­ылы жүз пайыз ашықтықты қам­та­масыз ету. Бұл бір жағы­нан үлгі. Өнер саласында да ашық­тық­тың, азаматтық-мәдени ұс­та­ным­дардың бар екендігінің бір­ден-бір көрінісі. Біз осы жа­ғы­­нан келгенде үлкен бір мін­дет­тің үдесінен шықтық деп ойлаймыз.

– Оның үстіне орын да шектеулі ғой. Мәселен, былтыр академия бойынша 305 грант­тық орынға 738 адам құ­жат тапсырса, биыл 303 орын­ға 810 талапкер өтініш бер­ген. Оның 13-і және 19-ы сәй­кесінше жетім және ата-ана­сы­ның қамқорлығынсыз қалған, мү­гедек, шетелдік қазақ бала­лары, басқа да жеңілдікке ие та­лап­керлерге арналған квота...

– Яғни, бір орынға алты-жеті адамнан келеді. Соның ішін­де «Алтын белгімен» мара­пат­талғандар саны былтыр 8 адам болса, биыл ол 18 талапкерді құрап отыр. Сондай-ақ абитуриенттер арасында Н. Назарбаев зияткерлік мектебінің түлектері, аймақтық өнер байқауларының жүлдегерлері де аз емес. Мұның өзі қоғамдағы мәдениет пен өнерге деген ықыластың күрт артуының және ұлттық мәде­ниетіміздің әлемдік аренада таныла бастауының бір көрінісі, экономика тілімен айтқанда, мультипликациялық эффект. Соған сәйкес, академияда­ғы мамандықтар да үлкен сұранысқа ие болып отыр. Шындығы сол, бізге келушілер тұтас алғанда өздеріне әнші Димаш Құдайбергенді, актерлер Берік Айтжанов, Азамат Саты­балды, Еркебұлан Дайыров­тарды, соңғы шыққан жастардан Асылхан Төлепов, Аян Өтеп­бер­гендерді үлгі тұтады. Біз­дің ­хорео­графия факультеті­не түсу­шілер бүгінде әлемдік деңгей­де би билеп жүрген Бах­тияр Адамжанға, академия түлегі, Венгрияның ұлттық балет театрының жетекші соли­сі Әлия Тынықбаеваға елік­тейді. Осының барлығы жас­тар­­дың бойына өнер арқылы қо­ғам­ның, мемлекеттің дамуына үлес қосуға болады деген сенім ұяла­ғанын және бұл маман­дық­тармен өз несібесін тауып, отбасын асырап, азамат болып қалыптаса алатынына көздері жете бастағанын аңғартады.

– Білуімше, академияда ақылы оқимын деушілерге де есік ашық, бірақ соның өзінде де олар арнаулы комиссиядан сынақтан өтіп барып қана қабылданады екен. Яғни, өнер ордасының есігін көлденең адамның ашуына жол жоқ деген сөз.

– Жаңа оқу жылының және бір ерекшелігі – академиядағы ма­ман­дықтардың білім бағ­дар­ла­масы аясына топталуы. Мұның өзі білім беру жүйе­сінде бірыңғай болондық үр­діс­­ке көшуімізге байланыс­ты орын алып отыр. Мұның мәні – оқу орнындағы маман­дық­­тар өзара топтасып, бұ­рын­ғы мамандықтар өнер-білім бағ­дарламасының аясына кіре­ді де, одан әрі мамандан­дыру­лар таралады. Осы жүйеге сәйкес академияда биыл ашыл­ған ұлттық өнер факуль­теті­не айтыс, физикалық театр артисі, кино және теледидар суретшісі, балеттану, қайта өңдеу және бұрын ешбір жерде болмаған қылқобызбен ән салу, жетігенмен ән салу, сахна қозғалысының педагогы және т.б. жаңа мамандықтар қо­сыл­­ды. «Цифрлы Қазақстан» мем­лекеттік бағдарламасын шы­ғар­машылық жоғары оқу орын­дары арасында ең бірінші болып академия жүзеге асырып жатыр. Бағдарлама шеңберін­де «Ақпараттық-технологиялық ка­федра» құрылды. Мультиме­дия­лық сценография маман­ды­ғын оқыту қолға алынды. Жоғарыда аталған білім бағдар­ламасы негізінде медиаға мамандандыру да бағдарлама аясында ашылды. Сондай-ақ біз­дің оқу орны жұмысының үл­кен бір саласы – этностық театр­ларға мамандар даярлау бо­лып отыр. Академия жалпы театр мамандарын дайындау бойынша Қазақстандағы біре­гей оқу ордасы болып саналады. Биыл корей, орыс курстарына түсу­шілерді қабылдап жатырмыз. Келесі жылы ұйғыр тобы мен неміс тобы қосылатын болады.

 

Әңгімелескен Айгүл АХАНБАЙҚЫЗЫ,

«Egemen Qazaqstan»