Адал бәсекелестік алға бастырады

Сейсенбі, 21 мамыр 2013 1:53

Тәуелсіздік жылдары­ Мемлекет бас­шы­сы­ның ойластырылған сая­саты­ның арқасында Қазақстанның экономи­ка­сы өз дамуында серпіліс жасады. Қазақ­стандық экономиканың нарыққа өтуі­ бәсекелестік орта қалыптастыруда мем­лекет­тің белсенді араласуын талап етті, себебі, са­ламатты бәсекелестік орта ғана тиімді эко­номикалык жүйе құрудың міндетті шарты болып табылады. Бәсекелестік белгілі бір шығыстармен байланысты болса да, соны­мен бірге, бағалар­дың төмендеуін ынталандыра отырып, үлкен экономикалық тиім­ділікті, шығарылатын өнімнің сапасы мен ассортиментін арттыруды, ғылыми-тех­никалық жетістіктер енгізуді және т.б. камтамасыз етеді.

Сейсенбі, 21 мамыр 2013 1:53

Тәуелсіздік жылдары­ Мемлекет бас­шы­сы­ның ойластырылған сая­саты­ның арқасында Қазақстанның экономи­ка­сы өз дамуында серпіліс жасады. Қазақ­стандық экономиканың нарыққа өтуі­ бәсекелестік орта қалыптастыруда мем­лекет­тің белсенді араласуын талап етті, себебі, са­ламатты бәсекелестік орта ғана тиімді эко­номикалык жүйе құрудың міндетті шарты болып табылады. Бәсекелестік белгілі бір шығыстармен байланысты болса да, соны­мен бірге, бағалар­дың төмендеуін ынталандыра отырып, үлкен экономикалық тиім­ділікті, шығарылатын өнімнің сапасы мен ассортиментін арттыруды, ғылыми-тех­никалық жетістіктер енгізуді және т.б. камтамасыз етеді.

Адал бәсекелестікті дамыту­ үшін қолайлы орта кұру міндетінің басымдығы Елбасының 2012 жылғы 14 желтоқсандағы Қазақ­стан халқына Жолдауында да­ рас­талады. Онда Мемлекет бас­шысы Н.Ә.Назарбаев Қазақстан аза­ма­тының бизнеспен айналысу мүм­кіндігі болуы үшін кәсіпкерлікті жан-жақты қолдау қажеттігін атап көрсетті.

Жүргізіліп жаткан интегра­ция­лық процестер аясында Қазақ­станда бизнесті жүргізу отандық кәсіпкер үшін байыпты сынақ. Олар бәсекелестікте жеңіп, Қазақстан Республикасының шегінде өзінің бизнесін нығайтуы және тиісінше Қазақстан ДСҰ-ға кіргеннен кейін әлемдік рынокта бәсекелестікке қабілетті болуы тиіс.

Осы мақсатта Қазақстанда шикізаттық ресурстардан тәуелсіз экономика құруға бағытталған индустрияландырудың ауқымды бағдарламасы іске асырылуда. Мемлекет тарапынан сондай-ақ, Белоруссия және Ресей инфра­­құ­рылымына тепе-тең қол­же­тім­ділікті қамтамасыз ету, үшінші елден импортты қысқарту айрықша өзекті болып табылады.

Осыған байланысты, ортақ рынок құра отырып, оны реттеудің тиімді тетігін құруды жалғастыру маңызды. Бұл жерде БЭК-ті қалыптастыратын нормативтік құкықтық базаның рөлі жоғары. Мысалы, Бәсекелестіктің бірыңғай қағидаттары мен қағидалары ту­ралы келісім; Баға белгілеу мен тарифтік саясат негіздерін қо­са алғанда, электр энерге­ти­касы саласындағы табиғи мо­но­по­лиялардың қызметтеріне қол жеткізуді қамтамасыз ету туралы келісім, сондай-ақ Мұнай мен мұнай өнімдерінің және т.б. ортақ рыноктарын  ұйымдастыру, басқару, олардың жұмыс істеу және даму тәртібі туралы келісімдер. Көрсетілген келісімдердің негізгі қағидаттары нормаларды, стандарттарды бірдейлендіру, сондай-ақ, заңнаманы және қағидаларды үйлестіру болып табылады.

Сонымен бірге, қазіргі уа­қыт­та үш елдің монополияға қар­­сы заңнамасының барлық ерек­шеліктері мен прогрессивті нор­маларын қамтитын Бәсе­келестік туралы мо­дельдік заңды әзірлеу жұмыс­тары аяқталып келеді. Аталған заң ұсыныстық сипат­та болады және оған үш ел бас­шы­ларының қол қоюы 2013 жылғы шілдеге жоспарланып отыр.

2013 жылғы 24 наурызда кейбір заңнамалық актілерге бә­се­келестік мәселелері бойын­ша түзетулер күшіне енгенін атап өту қажет, олар сондай-ақ, Қазақстанда бизнес жүргізу процесіне қолайлы әсер етеді және әзірленіп жатқан модельдік заң жобасында көрініс табуы мүмкін.

Қазақстандық бизнес-кұ­ры­­лым­­ның дамуы үшін қолай­лы жағдай жасауға, оның ішін­де сыртқы саяси байланыс­тар­ды нығайтуға, табысты халық­аралық тәжірибені зерделеуге жәрдемдеседі. Осы мақсатта әлем­нің үздік ойшылдарын жи­най­тын, Қазақстан үшін сонша­лықты маңызды танымал халық­аралық жиын – VI Астана эко­номикалық форумын өткізу жоспарланып отыр.

Форум Қазақстан Рес­пуб­ли­к­­асының Президенті Н.Ә.На­зар­­баевтың қолдауымен және белсенді катысуымен өткізілетін халықаралық тұғырнама болып табылады. Форумға дәстүрлі түрде 100 елден 8500-ден астам делегат, оның ішінде мемлекет және үкімет басшылары, көрнекті саяси және қоғам қайраткерлері, халықаралық ұйымдар және іскер корпорациялар басшылары, жетекші ғалымдар және Нобель сыйлығының лауреаттары, сондай-ақ жаһандық БАҚ өкілдері қатысады.

Алғаш рет аталған форум шеңберінде 2013 жылы 24 ма­мыр­да Қазақстан Республикасы Бәсе­келестікті корғау агенттігі (Мо­нополияға қарсы агенттік) «Адал бәсекелестік призмасы арқылы экономиканы дамыту және қайта құру» атты дөңгелек үстел өткізуді жоспарлауда.

Алдағы іс-шараның бағ­дар­ламасы интеграция жағдайында бәсекелестікті дамытудың проб­лемалы мәселелерін талқылауды және оларды шешудің тиімді жолдарын, үдерістер жағдайында рынокқа тең және ашық қол жет­кізуді қамтамасыз ету мақ­сатын көздейді.

Осыған байланысты, қатысу­шы­лардың күтіліп отырған кұ­ра­мы­ның жоғары болатыны кездейсоқ емес. Модератор ретін­де Федералдық монополияға қарсы қызметтің басшысы И.Ю.Артемьев баяндама жасайды. Спикерлер ретінде Джон Нэш-Принстон уни­вер­ситетінің про­фес­соры, экономика бойын­ша Нобель сый­лы­ғының 1994 жылғы лауреаты; сэр Джеймс Александр Мирлис  – Ха­лықаралық Атлантика экономикалык коғамының президенті, «Ақпараттық асимметрия са­ласын­дағы зерттеулері үшін» Но­бель сыйлығының 1996 жылғы лауреаты, Н.Ш.Алдабергенов Алқа мүшесі – Еуразиялык эко­­но­микалық комиссияның Бәсе­келестік және монополияға қар­сы реттеу министрі, сондай-ақ, әлемнің 20-дан астам елдерінен моно­полияға қарсы органдар мен халықаралық ұйымдардың өкіл­дері қатысатынын растады. Сонымен қатар, өз қыз­мет­терін экономиканың инфра­құ­рылымдық салаларында жүзеге асыратын қазақстандық бизнес ортаның 30-дан астам өкілдері қатысады деп күтілуде.

Алда болатын аса маңызды іс-шара әлемдік және ұлттық экономиканың экономикалық және әлеуметтік дамуына жәр­дем­десетін үндесу алаңқайы болып табылады. Өткізілетін іс-ша­ра­лардың және VI Астана экономикалық форумының бас­ты нәтижесі G-20 саммитінде тал­қылау үшін G-20 елдерінің бас­шыларына, халықаралық және өңірлік ұйымдардың бас­шы­ларының қарауына ұсынылатын әлемдік экономиканы дамыту бойынша ұсыныстар қамтылған катысушылардың ашық ха­ты болып табылады. 2012 жы­лы Астана экономикалық форумы­ның ұсынымдары БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы отырысына ұсы­нылғанын атап өту кажет.

Дөңгелек үстелді өткізу алдында G-Global коммуникативтік алаңы шеңберінде белсенді жұмыстар жүргізіледі. Бүгінде агенттік жарияланымдар орна­ластырып, түрлі өзекті тақы­рып­тарға пікірсайыстар ұйым­дастыруда. Сонымен бірге, интерактивті режімде «Адал бәсекелестік призмасы арқылы экономиканы дамыту және қайта кұру» атты дөңгелек үстел­дің негізгі тақырыбын ашуға жәрдемдесетін бірқатар іс-ша­ралар өткізу жоспарлануда.

Өңірдегі монополияға қарсы ведомстволар үшін айрықша окиға бола тұра, аталған іс-шара бәсекелестік проблемаларын, бәсекелестікке қабілеттіліктің тео­риясы мен практикасын талқылау және тұрақты экономикалық дамуға қол жеткізудің практикалык тәсілдерін әзірлеу үшін жемісті үнқатысу алаңы болмақ.

Тимур БАЙМҰХАНОВ,

Бәсекелестікті қорғау агенттігі (Монополияға

қарсы агенттік) төрағасының орынбасары,

экономика ғылымдарының докторы.