Кеңес одағының барлық пионеріне үлгі болған Павлик Морозовты 1931 жылы 13-14 жасында өз атасы пышақтап өлтірген. Орманға жидек тере барған Павлик пен інісі Федор сол күйі қайтқан жоқ. Кәдімгі шаруа пышағымен қаруланған қылмыскерлер, яғни, атасы Сергей Морозов мен әкесінің інісі Данила Морозов екі жасөспірімді өлтіреді. Бұл қылмысқа әжесі Ксенияның да қатысы болғаны үшін сексендегі атасы мен әжесі түрмеге қамалып, ал, Данила мен «тапсырыс беруші» Арсений Кулуканов ату жазасына кесілген. Сексендегі қалтылдаған шал неге ет жақынын өлтірді? Өйткені 13 жастағы пионер бала сотта өз әкесіне қарсы куә болған. Сол заманда сельсоветтің төрағасы болған Трофим Морозовтың бай-құлақтармен сыбайластығын, оларды салықтан босатқанын, үкіметке тиесілі астықты тығып қойғанын, қысқасы, әкесінің үкіметке қарсы істерін сот залында жайып салған. Содан соттың үкімімен Трофим Морозов он жылға сотталып кетеді. Тобыл губерниясына қарасты Герасимовка деревнясында болған сұмдық оқиғаның қысқаша мән-жайы осы. Кеңес үкіметі бұл баланы елу жыл бойы дәріптеп келді. «Қоғамда әділеттің , шындықтың салтанат құруы үшін туған әкесін де аяған жоқ». Тек қайта құру заманында әйгілі пионерге деген көзқарас өзгеріп, «туған әкесін сатты» деген жаққа қарай салмақ алып кетті. Бірақ қалай құбылтып айтсаң да туған әкесін сатқаны, сосын атасы мен туыс ағасының қолынан мерт болғаны факті күйінде қалады. Сельсоветтің төрағасы болған әкенің төрт баласы мен әйелін тастап, басқа әйелге кетіп қалғаны, шешесі Татьянаның балаларды өз туыстарына жат етіп өсіргені баланың сотта өз әкесіне қарсы куәлік беруіне жеткіліксіз аргумент сияқты. Жалпы, Павлик Морозовтың бейбақ тағдырына қызыққан жұртқа оның өмірінде қым-қиғаш нәрселер өте көп. Бірақ меніңше соның ішіндегі ең елеулісі – әке мен баланың көзқарасының да, тұрмыстық жағдайының да үйлеспеуі. Әке бәрібір ескілікті жақтайды. Жаңа үкіметтің қолшоқпары болып жүрсе де, оған қарсы әрекеттер жасайды. Жас бала жаңаның жаршысы. Өзі отағасы жоқ ошақтың бас көтерері. Төрт ұлдың ішіндегі тұңғышы. Қолында дымы жоқ кедей. Әке – бай, бала – кедей. Трагедияның басы осы жерде.
Тарихты сызып тастай алмайсың. Сондай да болған. Бірақ, бұл тегі жат, қаны бөлек басқа халықтың тарихы. Байтақ қазақ елінің астанасындағы Абай Құнанбайұлы атындағы мектеп-гимназияға, онда білім алып жатқан жас жеткіншектерге балаң санасы жарақатқа ұшырап, соңында тағдыры трагедиямен аяқталған Павлик Морозовтың қатысы бар ма? Олар неге күнделікті сол есімге көзайым болуы тиіс? Елеусіз орамда тұрса да, қайта-қайта көзімізге түскен соң, амалсыз жаздық. Арғы жағы ономастикалық комиссияға аманат.
Айгүл СЕЙІЛ,
«Egemen Qazaqstan»
