Өлмес мұра, өшпес қазына – ұлттың рухани құндылығы осы. Өзге байлық бірде телегей теңіздей тасиды, бірде арнасын кептіріп, кеберсіп қалады. Оған арғы-бергі тарих куә. Рухани құндылықтың құдіреті сол, заман жаңғырып, адамы ес жиып, төңірегін түгендегенде жыл құсындай қолыңа келіп қонып, қанатын жайып, еңсеңді тіктейді. Сол құнды қазынаның бірі ән өнері десек, соның бір сара саңлағы әнші-композитор Сәдіқожа Мошанұлының 100 жылдығына орай, үлкен шара, жақында Алматы облысы, Ұйғыр ауданының орталығында өтті. Қазақтың бір қадірлі қасиеті – арасына әнші келсе, жыр нөсерін төккен ақын жетсе, қаумалап келіп рухын көтеріп, шабытын оятып небір керемет туындылардың тууына түрткі болып жатады. Бұл өнерін құрметтеген жұрттың үлгісі еді.

Екі күнге жоспарланған игілікті істің бірінші күні ғылыми-практикалық конференция болды. Алғашқы сөзді аудан әкімі Ш.Нурахунов алып, бұл атаулы мереке Елбасының рухани жаңғыру идеясы негізінде Үкіметтің арнайы қаулысы шыққанын атап, Абай әлеміне шолу жасап, қысқа ғұмырында мол мұра қалдырған әнші-композитордың әуезді әніне, сазды сөзіне тоқталып, осы елдік жұмыстың кең көлемде аталып өтуіне қамқорлық жасаған азаматтардың қатарында Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, ақын-драматург Н.Оразалиннің, Алматы облысының әкімі А.Баталовтың, белгілі меценат С.Белғожаевтың, ел ағалары Ы.Бектұрсыновтың, Т.Естеновтің, Н.Есжанның, тағы басқа жанашырлардың болғанын атап ризалығын білдірді.
«Халықтың әні кетсе, әдебиеті жесір қалады, сәні кетеді, сәні кетсе, жаны кетеді» деген жыр жасыны С.Торайғыровтың қанатты сөзінен ой өрбіткен, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, жазушы Б.Нұржекеұлы ән мен сөзінің ұмытылмауы нағыз талантқа тән қасиет екеніне дәйектер келтіріп, «Сары бидайды» қосқанда, артына жеті ән-мұрасын қалдырған Сәдіқожа туындылары ғылыми дәйектелгенін, жалпы қай бастаманың да арқауын ғылыммен тиянақталуын атап, жеті ән емес бір ғана «Баласы Басығара Қанапия» деп келетін бір әнімен тарихта қалған Қанапияны мысалға келтірді.
Сәдіқожаның әуезді әні мен нәрлі сөзі туралы «Ана тілі» ұлт апталығының бас редакторы, талантты ақын Ж.Әшімжан жан-жақты әңгіме қозғап, өлең сөздеріндегі тұнып тұрған лирикаға ерекше мән берді.
Жетісу ән-өлеңі мен күйін зерделі зерттеп жүрген зерек ғалым ҚазМҰУ-дың журналистика факультетінің деканы С.Медеубекұлы Сәдіқожа шығармашылығына бойлап барып, әр сөзін ән әуенімен бекітіп, «Ақ тамақтан емінтіп бір иіскетсең, Айналсоқтап қасыңнан кетемін бе», «Ат арылтып алыстан барғанымда, Ақмаралдай керіліп шықсаң шіркін» деген нәрлі өлең жолдарын мысалға келтірді. Сол секілді бұрын қызыл бидай, бір бидай деген тіркестердің болғанын, ал сары бидай Сәдіқожа қосқан тың сөз екенін алға тартты.
Ал аталмыш әнші композитордың алғашқы ізашары болған туындыларын тұңғыш орындаған профессор Қ.Алпысбаев Сәдіқожа Ақан, Біржан, Естай, Әсет, Кенен әндерінің дәстүрін жалғастырушы екеніне дәйектер келтіріп, жеті әннің тарихына тоқталып, алғаш өзімен қатарласа орындаған М.Шәпиев, Ж.Мырқаев екенін де еске салып өтті. Ол Сәдіқожа әндерінің тағылымды екенін де тілге тиек етті. Конференцияда өнертану ғылымдарының кандидаты Ә.Сабырева, филология ғылымдарының кандидаты Т.Әлібек, өлкетанушы С.Ағыбаев Мошанұлының мол мұрасын әр қырынан көрсетті.
Екінші күнгі салтанатты рәсім өткен ғасырдың 30-жылдарындағы ойраннан шекара асып кетіп, онда да тағдырдың тауқыметін аз тартпаған азамат орда бұзарға отызға жетпей өмірден озса да, артында мол мұра қалдырған оның кіндік қаны тамған «Біздің ауыл Кетпеннің етегінде» деп ән әуелеткен, «Кетпен» ауылында жалғасты. Қазақстан Жазушылар одағы басқарма төрағасының орынбасары, дарынды ақын Б.Беделханның толғауы негізінде қойылым көрсетіліп, Сәдіқожаның еңселі мүсінінің ашылуы болды. Хан-Тәңірінің бір шыңындай биік мүсінге қаржыны профессор Қ.Алпысбаевтың баласы Едіге Құныпияұлы көтерсе, тасқа қашалған тұлға бейнесінің авторы Бақтияр Қайранбаев екен. Ұлт асылын ұлықтаған азаматтар жаңа заман жастары, олардың бұл еңбегін ауылдастары жоғары бағалап, астарына кілем жапқан ат мінгізді.
Ауыл ортасындағы жап-жасыл алаңға әрлі сахна орнатып, айналасына ақ шаңқан үйлер тігілген екен. Қарапайым халықтың дидарындағы серпіліс, көңіліндегі құлшыныс, асылына деген ілтипат ерекше көрінді. Үлкен-кіші бір кісідей жұмылып жүр.
Келісті сахнада Сәдіқожа әндерін Қазақстанның халық әртісі Н.Нүсіпжанов, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткерлері Р.Стамғазиев, Н.Жанпейісов, Е.Шалдыбеков, өзге де әншілер келістіре орындап, жұрттың алғысын алды. Ел ішіндегі өнерлі өрендер де арнау-толғауларын оқып, әндерін әуелетті.
Рухани тағылымы мол құрметтің жалғасы Құран бағышталған ас дастарқанында ұласты.
«Басқа халықтар маймылдан жаратылды деген Дарвиннің іліміне таласпаймын. Қазақтың жылқыдан жаратылғанына еш күмән келтірмеймін» деп кеңестік кезеңде ұлт мінезін астарлап айтқан болмысы бөлек қаламгер Асқар Сүлейменов сөзіне бақсақ, мұндай игілікті іс қашан ат бәйгесіз өтіп еді. Үйсінтаудың етегінде керемет ат жарысы болды. Өнер құдіреті рухын көтерген қалың жұрт бәйге алаңына келгенде, тіпті арқаланып, қиқулай жөнелді. Жүзден жүйрік шыққан тұлпардың иесі «Нива» көлігін тізгіндесе, өзге сайыпқыран жүйрік иелері де сый-сыяпатсыз қалған жоқ.
Сонымен «Есіңе ал, ескер мені» деп кейінгіге үміт артып кеткен Сәдіқожаның жүзжылдығын ел есіне алды, ел ескерді. Ол бүгінгінің атқарған абзал ісі, кейінгіге қалдырған үлгісі деп білеміз.
Сүлеймен МӘМЕТ,
«Egemen Qazaqstan»
Тау шаңғышыларының табысы толағай
Спорт • Бүгін, 03:30
Алматыдан оңтүстікке қарай 376 шақырым қашықтықта жер сілкінді
Аймақтар • Бүгін, 03:00
Жамбыл облысында су басуы ықтимал 38 елді мекен анықталған
Аймақтар • Бүгін, 02:30
Биатлоншылар Антхольцке аттанды
Спорт • Бүгін, 02:01
Әли Әлиев «Шахтердің» бас бапкері болып тағайындалды
Спорт • Бүгін, 01:42
ҚХЛ: «Барыс» сырт айдында Финляндияның «Йокеритін» ұтты
Хоккей • Бүгін, 01:37
Жамбыл облысындағы Қызылқайнар ауылына ауызсу тартылды
Аймақтар • Бүгін, 01:33
Пандемия салдарынан Өзбекстанда қалып қойған шетелдік әйелдің оқиғасы
Әлем • Бүгін, 01:15
Қарағанды облысында 39 отбасы баспаналы болды
Аймақтар • Кеше
Батыс Қазақстанның бес ауданында карантин күшейтілді
Аймақтар • Кеше
Алматыдан 376 шақырым қашықтықта жер сілкінді
Аймақтар • Кеше
Аймақтар • Кеше
ШҚО тұрғындарының 20 пайызына коронавирус вакцинасы салынады
Аймақтар • Кеше
«Шахтер» командасына бас бапкер тағайындалды
Футбол • Кеше
Алматының «Қайратына» неміс шабуылшысы келді
Футбол • Кеше
Карантин кезінде мұғалімдерден пара алып жүрген директор қамалды
Аймақтар • Кеше
Экономика • Кеше
Цифрлық даму вице-министрі тағайындалды
Тағайындау • Кеше
35 жастағы вице-министр қызметінен босатылды
Қазақстан • Кеше
Президент Ахметжан Есімовке бірқатар нақты тапсырма берді
Президент • Кеше
Қостанайдағы қоныс колониясынан қашқандар ұсталды
Аймақтар • Кеше
Қазығұрттық полицейлер жоғалған 4 жасар баланы тапты
Аймақтар • Кеше
Биыл оқушылар ҰБТ-ны қалай тапсырады?
Білім • Кеше
Бюджет қызметкерлерінің еңбекақысы өседі
Үкімет • Кеше
Оңдасын Оразалин: Covid-19 қаупі әлі сейілген жоқ
Аймақтар • Кеше
Мемлекет басшысы Асқар Маминді қабылдады
Президент • Кеше
Құс тұмауынан зардап шеккендерге өтемақы толық көлемде төленді – АШМ
Қазақстан • Кеше
Вакцинация коронавирустан түбегейлі құтқара ма?
Коронавирус • Кеше
Еліміздің жеті облысында дауылды ескерту жарияланды
Қазақстан • Кеше
«Тобыл» алты футболшымен қоштасты
Футбол • Кеше
Мемлекет басшысы Әлімғазы Райымбековтің отбасына көңіл айтты
Президент • Кеше
Ауғанстан азаматы Алматыда 11 жыл бойы заңсыз тұрған
Қоғам • Кеше
Депутаттар неге тәртіпке бағынбаған?
Аймақтар • Кеше
Жоғарғы жылдамдықты интернетке қол жетпей тұр
Білім • Кеше
Алматы қаласының тұрғынынан 47 келіден астам гашиш тәркіленді
Аймақтар • Кеше
«Барыс» - «Йокерит» ойыны тікелей эфирде көрсетіледі
Хоккей • Кеше
Қызылордадағы дария деңгейі тұрақты бақылауда
Аймақтар • Кеше
Теңіз кенішінде 72 жұмысшы коронавирус жұқтырды
Аймақтар • Кеше
Дмитрий Медведев Назарбаевты құттықтады
Елбасы • Кеше
Шығыс Қазақстанда оқушылар қалай оқып жатыр?
Білім • Кеше
Елімізде қандай пойыз билеттері қымбаттайды?
Қазақстан • Кеше
Аида Балаева Әлімғазы Райымбековтің отбасына көңіл айтты
Руханият • Кеше
Қостанай облысында 23 тонна жанармай тәркіленді
Аймақтар • Кеше
Ұқсас жаңалықтар