Бірде мектеп мұғалімі алдындағы оқушының «Қанша ғасыр өтіп кетсе де, Сократтың атын адамдар қалай ұмытпаған?» деген сұрағы жөнінде әңгімелеген еді. Балдырғанның сұрағы ересектер тарапынан езу тартқызар, бірақ тәжірибелі ұстаз баланың еркін ойлай алатынына, сұрақтың астарынан шәкірттің білімге деген құштарлық қуатының байқалатынына өзі де сүйсінгенін жасыра алмап еді...

Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Абай және XXI ғасырдағы Қазақстан» атты мақаласын оқығанда менің есіме әріптес ұстаздың айтқан осы әңгімесі оралды. Расында баланың сұрағын ересектерше ойлағанның несі айып? Ойшылдар уақытпен мәңгі бірге жасап келе жатыр. Абай да – кемеңгер ойшыл, философ, ақын, өз уақытынан, заманынан оза туған ірі тұлға. Абай секілді кемеңгерлер өзін кейінгі ұрпақтың ұмытуына мұрсат бермейді. Өйткені олардың құнды еңбектері қай заманда болсын ұлтты жаңаруға, жаңғыруға шақырып тұрады. Абайдың философиялық көзқарастары дәл бүгін де маңыздылығы мен өзектілігін жойған жоқ. Ол қазақ және оны бауыр басқан этнос өкілдері мекендеген сары далаға қарап тұрғандай сезіледі.
Абай өмір сүрген ХІХ ғасыр мен бүгінгі ХХІ ғасырдағы өзгерістерді салыстыруға келмейді. Бүгін уақыт ырғағы аса ұшқыр. Өркениет жетістіктерінің дамығаны сондай, цифрландырудың, компьютерлендірудің небір кереметін көріп отырмыз. Ғаламтор үшін алыс-жақын, мұхиттың арғы-бергі жағы деген түсінік көмескі тартып барады. Жасанды интеллектінің дамығанына, күрделі істерді адам қолынан роботтар алып жатқанына әсерленіп, таңғалып жатқан ешкім жоқ. Мұның бәрі ғылымның жетістігі екені даусыз, ал ғылымға сүйену керектігін Абай данышпан да айтқан болатын. Абайдың «Ғылым таппай мақтанба» өлеңін білмейтін адам кемде-кем шығар. Бұл өлеңнің жалпы идеясы – білімді игермейінше, биіктердің бағынбайтындығы. Ал мұны бүгінгі күнмен сыни ойлау барысындағы түйін «XXI ғасырдағы білімнің мақсаты – биікке ұмтылу» екендігін меңзейді.
Бірақ хакім адамдықты, адам болып қалуды осының барлығынан алдыңғы орынға қойған жоқ па еді?! Он сегізінші сөзіндегі: «Тегінде адам баласы, адам баласынан ақыл, ғылым, ар, мінез деген нәрселермен озбақ» деген көзқарасы қай ғасырда болсын ұрпақ тәрбиесінде ұстанар бағыт болуы тиіс. Жас ұрпақты жан-жақты қалыптастыратын білім беру саласында Абай философиясын басшылыққа алуымыз қажет. Ақын шығармаларындағы данышпанның әр сөзі мектеп оқушысының зердесіне жеткенде ғана кемел ұлт қалыптастырудағы мақсатымызға жетпекпіз. «Абайды тану – адамның өзін өзі тануы. Адамның өзін өзі тануы және үнемі танып отыруы, ғылымға, білімге басымдық беруі – кемелділіктің көрінісі. Интеллектуалды ұлт дегеніміз де осы. Осыған орай Абай сөзі ұрпақтың бағыт алатын темірқазығына айналу қажет», деген Президент пікірі Абай әлеміне үңіле отырып, Абай сыны сындарлы сын екендігіне көз жеткізе отырып, сонымен қатар игі істердің негізгі міндеттерін айқындайтын бастамалардың бірі болып саналады.
Халқымыздың рухани аспанында жұлдыздай жарқыраған ойшылдар пікірлерінің бір түйінге тоғысуы да заңдылық іспетті. Шығыс данышпаны Әбу Насыр әл-Фараби: «Тәрбиесіз берген білім – адамзаттың қас жауы» десе, Абай: «Мен егер закон қуаты қолымда бар кісі болсам, адам мінезін түзеп болмайды деген кісінің тілін кесер едім» дейді. Хакім тәрбиенің маңызын ерекше деңгейге көтерді. Ол тәрбиенің маңызын тек айтып қана қойған жоқ, «Бес нәрседен қашық бол, бес нәрсеге асық бол» деп, оның жолын да көрсетті. Сондықтан болашақ ұрпақты оқыту мен тәрбиелеуде Абай әлеміне үңілу, Абай кестелеген ойларды өскелең ұрпақтың өз өмірінде қолдана алуына үйрету басты мақсаттардың бірі.
«Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы педагог қызметкерлердің біліктілігін арттыру институты мұғалімдердің жаңа әдістемелерді меңгеру курстарында осы мәселелерді іске асыруды, шәкірттеріне Абай шығармаларын жете түсінуге қол жеткізуді жұмыстағы басты бағыттарының бірі деп санайды. Біліктілікті арттыру институты оқыту, ғылыми-әдістемелік қызметтері арқылы абайтану жұмыстарын жүйелі, сапалы ұйымдастыруды және курстар, семинарлар аясында Абайдың философиялық, оның ішінде «толық адам» тұжырымы үрдісін өзекті мәселелердің бірі ретінде қарастырып келеді. Жас ұрпақты тәрбиелеу мен білім беру ісінде мұғалімнің орнын ешқандай технология алмастыра алмайды. Сондықтан олардың біліктілігін арттыру, ғылыми-әдістемелік жұмыстарын тиімді ұйымдастыру түпкі нәтиже береді. Тыңдаушылармен осындай жұмыстарды жүргізу үшін институт қызметкерлеріне де жоғары талаптар қойылады. Соған сәйкес, институтта педагогика ғылымдарының кандидаттары, магистрлері жұмыс істейді, өз білімдерін үздіксіз жетілдіреді.
«Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы филиалы Қостанай облысы бойынша педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін арттыру институты Абайдың мерейтойына орай, көптеген іс-шараларды жоспарлап отыр. «Көпмәдениетті әлемдегі Абай мұрасы» халықаралық ғылыми-практикалық конференция, дөңгелек үстел, «Абайды оқиық!» байқауы, кездесулер, т.б. шаралар жыл бойы өткізілмек.
Абай философиясы – жаңашылдықтың жаршысы. Ол қоғамды серпіп, жаңғыртып отырады. Сондықтан да Абай мұрасы XXI ғасырдағы Қазақстан қоғамы мен оның береке-бірлігі үшін аса құнды.
Марионелла СЛЕСАРЬ,
«Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы филиалы Қостанай облысы бойынша педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін арттыру институтының директоры
Қазақстанда 2020 жылы ұрлық саны 2 есе азайды
Қоғам • Кеше
Қазақстанның әлемдік экономикалық рейтингтегі орны қандай?
Экономика • Кеше
Танымал шаңғышы жол апатынан қайтыс болды
Спорт • Кеше
Спорт • Кеше
Жалғас Жұмағұлов жеңіліп қалды
Спорт • Кеше
Атырау облысында жол апатынан екі адам мерт болды
Аймақтар • Кеше
Құнсыздық құлдың түбіне жетеді
Аймақтар • Кеше
Шетелден ұшып келген жолаушылардан коронавирус анықталған жоқ
Коронавирус • Кеше
Карантин кезінде ойын ұйымдастырған казино анықталды
Аймақтар • Кеше
Дарынды 100 оқушының бірі Талдықорғанда тұрады
Білім • Кеше
Атырауда тұрғын үйде газ жарылып, 3 адам ауруханаға түсті
Аймақтар • Кеше
Жуырда Димаш Құдайбергеннің жаңа бейнебаяны жарыққа шығады
Руханият • Кеше
Пневмониядан 2 адам қайтыс болды
Коронавирус • Кеше
Коронавирус жұқтырған 300-ге жуық науқастың жағдайы нашар
Коронавирус • Кеше
Нұр-Сұлтанда газдандыру жұмысы жалғасып жатыр
Елорда • Кеше
Өткен тәулікте 1 584 адам коронавирус жұқтырды
Коронавирус • Кеше
Елімізде тағы 839 адам коронавирустан жазылды
Коронавирус • Кеше
Алтай Көлгінов елорда тұрғындарын онлайн-форматта қабылдады
Елорда • 23 Қаңтар, 2021
Елордада мониторингтік топ карантин режимін бұзудың жаңа фактілерін анықтады
Елорда • 23 Қаңтар, 2021
Нұр-Сұлтанда жұмыс істейтін жастарға пәтер кілттері берілді
Елорда • 23 Қаңтар, 2021
Бақытжан Сағынтаев депутаттармен бірге мегаполистің инфрақұрылымдық даму жоспарын талқылады
Аймақтар • 23 Қаңтар, 2021
Қазақстан күнбағыс тұқымына экспорттық баж салығын енгізуі мүмкін
Экономика • 23 Қаңтар, 2021
Қорғаныс министрі Алматы облысына жұмыс сапарымен барды
Аймақтар • 23 Қаңтар, 2021
Шетелден ұшып келген 2 қазақстандықтан коронавирус анықталды
Коронавирус • 23 Қаңтар, 2021
AКРA: Қазақстанның ұлттық қарызы ІЖӨ-нің 26,6% -на жетуі мүмкін
Экономика • 23 Қаңтар, 2021
Биыл елордада 400-ден астам отбасы апатты үйлерден жаңа пәтерге көшті
Қоғам • 23 Қаңтар, 2021
Зейнетақы жинақтарын пайдалануға өтініштер қабылдау үшін онлайн-платформа іске қосылды
Қоғам • 23 Қаңтар, 2021
Асхат Аймағамбетов білім саласының өкілдерімен кездесті
Білім • 23 Қаңтар, 2021
Шымкентте жан басына қаржыландырудың көлемі артты
Аймақтар • 23 Қаңтар, 2021
Мақтааралда құрылыс жұмыстарының көлемі 255,4%-ға артты
Аймақтар • 23 Қаңтар, 2021
«Shymkent Chemical Company» кәсіпорнының құрылысы аяқталуға таяды
Аймақтар • 23 Қаңтар, 2021
Өңірлердегі мемлекеттік сатып алуларға мониторинг жүргізіледі
Қоғам • 23 Қаңтар, 2021
Экология министрлігі экологиялық құқықбұзушылықпен күреседі
Экология • 23 Қаңтар, 2021
«KazALPack» Орталық Азия аумағында бірегей жобаны жүзеге асырмақ
Аймақтар • 23 Қаңтар, 2021
Пневмониядан 1 адам қайтыс болды
Коронавирус • 23 Қаңтар, 2021
Коронавирус жұқтырған 302 адамның жағдайы нашар
Коронавирус • 23 Қаңтар, 2021
Отбасы банкінде тұрғын үйді сатуға бес жылға шектеу қойылғандығы түсіндірілді
Қоғам • 23 Қаңтар, 2021
Өткен тәулікте 1 548 адам коронавирус жұқтырды
Коронавирус • 23 Қаңтар, 2021
Елімізде тағы 1050 адам індеттен айықты
Коронавирус • 23 Қаңтар, 2021
Кардиология институтында бауырды тексеретін бірегей УДЗ аппараты іске қосылды
Қоғам • 23 Қаңтар, 2021
Қазақстанның ватерполшылары Нидерландпен күш сынасады
Спорт • 22 Қаңтар, 2021
Спорт • 22 Қаңтар, 2021
Конор Макгрегордың табысы қанша?
Спорт • 22 Қаңтар, 2021
Алматыда әйелдер онкологтарға тегін қарала алады
Аймақтар • 22 Қаңтар, 2021
Ядролық қаруға тыйым салу туралы шарттың күшіне енуіне орай СІМ мәлімдеме жасады
Қазақстан • 22 Қаңтар, 2021
Жандос Бүркітбаев Денсаулық сақтау вице-министрі қызметіне тағайындалды
Тағайындау • 22 Қаңтар, 2021
Зинедин Зидан коронавирус инфекциясын жұқтырды
Әлем • 22 Қаңтар, 2021
Нұрсұлтан Назарбаев елорда әкімін қабылдады
Елбасы • 22 Қаңтар, 2021
Елбасы Бейбіт Атамқұловты қабылдады
Елбасы • 22 Қаңтар, 2021
Алматыда Көк-Төбедегі ағаштар заңсыз кесіліп жатыр
Экология • 22 Қаңтар, 2021
Канадада Қазақстандағы парламенттік сайлау қорытындылары талқыланды
Әлем • 22 Қаңтар, 2021
Абай атындағы ҚазҰПУ-да Директорлар кеңесінің төрағасы сайланды
Аймақтар • 22 Қаңтар, 2021
Бірқатар облыста ауа райына байланысты ескерту жарияланды
Ауа райы • 22 Қаңтар, 2021
Алматының АT-архитектура жоспары бекітілді
Аймақтар • 22 Қаңтар, 2021
Түркістанда 1361 дау медиаторлардың қатысуымен оң шешілген
Аймақтар • 22 Қаңтар, 2021
Тұрғын үй жағдайын жақсарту үшін біржолғы зейнетақы төлемдерін пайдалану ережелері түсіндірілді
Қоғам • 22 Қаңтар, 2021
Қызмет барысында қаза тапқан полицейлерді еске алу жиыны өтті
Аймақтар • 22 Қаңтар, 2021
«Ер Едіге-Ноғайлы дәуірінің жыры» атты музыкалық альбом жарық көрді
Руханият • 22 Қаңтар, 2021
Карантин шараларын бұзғаны үшін жабылған мекемелердің тізімі жарияланды
Аймақтар • 22 Қаңтар, 2021
Ержан Бабақұмаров COVID-19-дан сақтану шараларын күшейтуді тапсырды
Аймақтар • 22 Қаңтар, 2021
Ақтөбе облысы әкімінің экс-орынбасары 12 жылға сотталды
Қоғам • 22 Қаңтар, 2021
Мемлекет басшысы Алексей Цойды қабылдады
Президент • 22 Қаңтар, 2021
Ауыл шаруашылығы министрлігі аппаратының жаңа басшысы тағайындалды
Тағайындау • 22 Қаңтар, 2021
Атырауда 35 жастағы азаматшаны тонап кетті
Аймақтар • 22 Қаңтар, 2021
Әлеуметтік жарнаманы қалыптастыру бойынша конкурс ұйымдастырылады
Қазақстан • 22 Қаңтар, 2021
Алматыда кәсіпкерлерді қызметкерлерін МӘМС жүйесінде 25 қаңтарға дейін сақтандыруға шақырды
Қазақстан • 22 Қаңтар, 2021
Мақтаралда көктемгі егіс жұмыстары басталды
Аймақтар • 22 Қаңтар, 2021
Ұқсас жаңалықтар