Инвестиция тартуға қабілетті қала
Ел ішінде шымкенттіктерге түрлі мінездеме беріліп жатады. Соның бірі – іскер, еңбекқор деген ұғымдар қала тұрғындарымен біте қайнасып кеткендей.
Қаланың іскерлік белсенділігі халықтың санымен ғана емес, экономикалық қуатымен де қарқынды дамып келеді. Шымкент экономикасының орнықты дамуында өнеркәсіп саласының маңызы зор. Бұл салада биыл 26 млрд теңгеге 7 жоба жүзеге асырылып, 389 жаңа жұмыс орны ашылды. Кәсіпкерлік санмен ғана емес, жаңа технологиямен жабдықталған сапалы өніммен де толығуда. «Рахат Шымкент» ЖШС оңтүстіккореялық компанияның қаржысы есебінен құны 1,8 млрд теңгеге мармелад өндіру желісін іске қосты.
Қала аумағында 2 индустриялық аймақ және «Оңтүстік» арнайы экономикалық аймағында шетелдік инвесторлардың қаржысымен көптеген ірі өндіріс орны ашылды.
Тарқатып айтар болсақ, 2019 жылдың қорытындысымен қалаға 194,5 млрд теңге инвестиция тартылды. Соның ішінде мемлекеттік бюджет есебінен 45,9 млрд теңге, ал меншікті қаражат есебінен кірген қаржы 113 млрд теңгені құрады. Нәтижесінде қалада польшалық «Polpharmagroup», оңтүстіккореялық «LОТТЕ», германиялық «Heidelberg Cement Group» компаниясы, қытайлық «SinYuanSteel», түркиялық «Картал Хали» және басқа да ірі шетелдік компаниялар белсенді жұмыс істей бастады.
Қала аумағында шетелдік инвесторлардың қатысуымен 2,5 млрд АҚШ долларын құрайтын 15 инвестициялық жоба жүзеге асырылуда.
Елдегі тұрақтылық пен Шымкенттегі өндіріске қолайлы мамыражай климат бұл көрсеткіштерді әлі де еселей түсетіні анық.
Бүгінде қалада жұмыс істейтін 2 индустриялық аймақтың жері толық игерілген. Яғни аталған аймақтарда бүгінде құны 42 млрд теңгеге 67 жоба іске қосылып, 4 мыңға жуық адам тұрақты жұмыспен қамтылып, ел бюджетіне 16 млрд теңге көлемінде салық түскен. Сонымен қатар қала бойынша шетелдік инвесторлардың қатысуымен 2,5 млрд долларды құрайтын 15 инвестициялық жоба жүзеге асырылуда.
Қала әкімдігі инвестиция тарту мақсатында Сингапур, Түркия, Қытай, БАӘ, Ресей, Корея және Өзбекстанның әлеуетті инвесторларымен іскерлік кездесулер өткізіп келеді. Соның бір мысалы, өзбек инвесторларының қатысуымен өткен жылдың 5 желтоқсанында қалада бірнеше жылдан бері тоқтап тұрған «Альянс» ЖШС (бұрынғы «Ютекс» АҚ) жіп иіру фабрикасы іске қосылды.
2019 жылдың соңына дейін 60 тонна, биыл 6 мың тонна мақта талшығы өнімдерін шығаруға мүмкіндік туындап отыр. Екінші кезеңде бұрынғы «Меланж» АҚ іске қосылады. Осылайша, жоғары сапалы тоқыма өнімдері Түркия, Қытай, Оңтүстік Корея, Италия, Ресей елдеріне экспортқа шығарылады. Бұл өз кезегінде елімізде өңделетін мақта көлемін 2 есеге арттыруда.
Міне, Шымкентке берілген дотациялық көмек осылай бірте-бірте өз-өзін ақтап алуда. Осы қарқын жалғаса берсе, алдағы 4-5 жылда үшінші мегаполис ел қазынасының тамырына кіріс ала келетін ірі донорға айналары сөзсіз.
Сапалы автожол – экономиканың кепілі
Шығыс даналығында «Бай боламын десең, жылдам жол сал» деген қағида бар. Экономиканың күретамыры даңғырап жатқан іркіліссіз автожол екенін ескерсек, бұл заңдылықпен келіспеуге қақымыз жоқ. Ендеше, ірі қалалар үшін жол сапасы бірінші кезекте шешілетін мәселе болмақ.
Қазіргі таңда Шымкент қаласында автомобиль жолдарының жалпы ұзындығы 2 977 шақырымды құрайды.
Өткен жылы шаһарда 223,7 шақырым жол жөнделіп, оның 125 шақырымы пайдалануға берілді. Нәтижесінде, жыл қорытындысында сапалы жол құрылысының үлес салмағы 56,5 пайызға жетті. Дегенмен, жолдардың сапасын жақсартудан бөлек көлік кептелегін реттеу де өзекті мәселеге айналып отыр. Қалалық урбанизация процесімен Шымкенттің іргесіндегі аудан-қала тұрғындары қалаға ағылуда. Осы ретте қаланың кіреберіс қақпаларының көлік ағынын өткізу мүмкіндігі өте төмен. Салдарынан қала ішіндегі ірі жол бөліктерінде таңғы, кешкі уақыттағы кептелекте кіжінген жүргізуші, кісінеген «темір тұлпарлардың» дауысы қатты естіліп жатады.
Әсіресе шаһардағы Алматы – Ташкент пен Темірлан тасжолдарының қиылысындағы жолайрық құрылысы, Қонаев даңғылының жалғасы мен айналма жолының қайта құру жұмыстары аяқталса, көлік ағынының тынысы ашыла түсер еді.
Жуырда қала әкімінің есептік кездесуінде шаһар басшысы Мұрат Әйтенов қаланың магистралды жолдарының 75 шақырымында құрылыс жұмыстары жүргізіліп жатқанын тілге тиек етті.
«Ірі жобалар қаладан шығатын барлық бағыттарды қамтып отыр. Соның ішінде Ташкент, Түркістан және Алматы бағыттарына шығатын жолдар желісі құрылыс жұмыстарымен қамтылып, заманауи талаптарға сәйкес көлік ағынын өткізу қабілеті жоғары автомобиль жолдары 2023 жылға дейін пайдалануға тапсырылады», деп еді әкім өз есебінде.
Тарқатып айтар болсақ, Алматы – Ташкент пен Темірлан тасжолдарының қиылысындағы жолайрық құрылысы екі кезеңге жоспарланған. Алғашқысы, орталық мешіт – Ақмешіт пен «Бекжан» базарының тұсы 2018 жылы пайдалануға берілді. Ал екінші кезеңнің құрылыс жұмыстарына 800 млн теңге қарастырылып, былтыр 400 млн теңгесі игерілді. Келесі кезекте «Алаш» базары мен «Бипек авто» сауда үйінің маңындағы оң жақ өткел құрылысын 22 наурызға дейін аяқтау жоспарда тұр.
«Жол өткелдерінің ресми ашылуы қыркүйек айына көзделіп отыр. Дегенмен, Алматы – Ташкент, Қызылорда – Шымкент бағытындағы автомагистралды түйістірген жолайрық құрылысының екінші кезеңінде жерді босатуға байланысты біршама қиындық туындаған. Алайда тұрғындармен келіссөздердің нәтижесінде мәселе оң шешімін тауып, бүгінде жұмыс 90 пайызға бітті», дейді әкімдік өкілдері.
Жуырда шаһарда құрылысы жүріп жатқан жолдар мен көпірдің жағдайымен танысқан қала басшысы Мұрат Дүйсенбекұлы алдағы уақытта Шымкент қаласына келіп-кететін қонақтардың көптігінен көлік кептелісі туындамас үшін осындай ірі жолайрықтардың маңызы зор екеніне тоқталған еді.
Бизнеске қолайлы мекен
Ірі мегаполистерде шағын шаруашылықтарды дамытуға баса мән берілген.
«Шымкент үшін ірі, алпауыт кәсіпорындардың қажеті шамалы», дейді сала білгірлері. Айтуларынша, отбасылық шағын кәсіпорындар тұрғындардың әл-ауқатын көтеруде жетекші рөл атқармақ.
Қалалық агломерацияның әсерінен соңғы уақытта Шымкентте жұмыс істеп тұрған шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің саны 69,4 мыңға жетті. Жұмыспен қамтылған азаматтар өткен жылы 147,8 мың адамды құрады. Қазіргі таңда Түркістан облысының аудандарынан келіп шаһарда нәпақасын тауып жүргендер жетерлік.
Енді осы көтерме және бөлшек саудамен айналысатын тұрғындарды бір орталыққа жинау кезек күттірмейтін жұмыс болып тұр. Рұқсат берілмеген орындарда сауда-саттықпен айналысу салдарынан шаһар ішінде ретсіздік орын алуда. Бұл мақсатта түрлі рейдтік шаралар жүргізілсе де оң нәтиже бере қоймады. Осыны ескерген қала әкімдігі шаһар аумағында базарларды белгіленген нормаларға сәйкестендіру бойынша жүйелі жұмыстарды қолға алды.
Қазіргі таңда қалада 37 сауда базары бар, соның 24-і әмбебап, 13-і мамандандырылған. Базар қожайындарымен келіссөздердің нәтижесінде «Бекжан», «Шымкент Тұлпар», «Акбар», «Исатай» және «Күлтай ана» сауда базарларында қайта құрылымдау жұмыстары толығымен аяқталды.
Мақсат – шаһар ішіндегі көлік ағынына тосқауыл болатын, сәулеттік келбетіне нұқсан келтіретін базарларды бір орталыққа шоғырландыру.
