Қазақстан қаржыгерлері қауымдастығының (ҚҚҚ) талдаушысы Мерей Исабеков журналистермен онлайн жиында респонденттердің көпшілігінде (44%) несиелік қарыздары жоқ екенін атап өтті. Сонымен бірге, 32% банктерден тұрмыстық техниканы және басқа тауарларды сатып алу үшін тұтынушылық несие алған.
17% - шұғыл қажеттіліктерге (үйлену тойлары, жол жүру, емдеу және т.б.), 6% -ы ипотекалық несие алды, 4% -ы автомобиль сатып алуға несие алды.
Барлық респонденттердің тек 3% -ы несие алуға микроқаржы ұйымдарына (МҚҰ) жүгінді.
Исабеков корпоративті бизнестің қысқаруы жағдайында кепілсіз несиелер сегменті банктер үшін өте тартымды орынға айналатынын айтып өтті.
Себебі жоғары пайыздық мөлшерлемелер олардың кірістілігін сақтауға және арттыруға мүмкіндік береді. Алайда, сарапшының пікірінше, «Ковид-19» пандемиясымен, мұнай бағасының соңғы 17 жылдағы ең төменгі деңгейге дейін төмендеуі және ұлттық валютаның одан әрі құнсыздануы қызмет көрсету секторында да, өнеркәсіп сегментінде де халықтың кірісі мен белсенділігінің деңгейінің төмендеуіне әкелуі мүмкін.
«Бұл жағдайда корпоративтік несие беру нарығы одан әрі тұрақтануды және тіпті қысқаруды күтеді, ал халықтың таныс өмір сүру деңгейін сақтауға деген талпынысымен тұтынушылық сектор өседі. Мұндай жағдайда бөлшек қарыз алу сегментіндегі төлем қабілетті клиенттер үшін бәсекелестік күшейе түседі.
Бұл күресте банктер бәсекелестік артықшылыққа ие, өйткені олардың салыстырмалы түрде арзан құны бойынша қаржыландыру тарту мүмкіндігі кең. Сонымен қатар, цифрландырудың жалғасып жатқан процесі оларға МҚҰ-мен бәсекеге түсуге мүмкіндік береді, олардың «өрісінде», яғни еліміздің орталықтары мен халқы аз аудандарында орналасқан. Осы жағдайларда МҚҰ-ның нарықтағы үлесін (5% -дан аз) ұстап қалу көбінесе олардың бизнесті жүргізудің жаңа жағдайларына бейімделуіне және клиенттердің адалдығын күшейтуге байланысты болады», - деп атап өтті Исабеков.
Сонымен бірге, микроқаржы ұйымдары несие алу мақсатында ұйымның клиенттері арасында жүргізілген сауалнаманың нәтижелерін ұсынды. Олардың айтуынша, көбінесе кірісі 80 мыңнан 150 мың теңгеге 20-дан 30 жасқа дейінгі респонденттердің 52 пайызы ноутбук пен компьютерді несие арқылы алады. Шамамен 36%-ы смартфондарды, ал қалған 12% -ы планшеттерді несиеге алады.
Сонымен қатар, 80 мыңнан 250 мың теңге кірісі бар 31-ден 63 жасқа дейінгілердің 35 пайызы үй қарыздарын, видео жабдықтарды - 20% несие арқылы алғысы келеді. Өз бизнестерін дамыту үшін олар көбінесе тұтынушылық несие алады. Бұл түрді респонденттердің 21%-ы қолданады. Респонденттердің 9% -ы медициналық қызметтерге несие сұрайды, шетелде немесе жоғары білім алуда - 8,5%, демалыс үшін - 4%, киім мен керек-жарақтарға - 2,5%. 150 мыңнан 500 мың теңгеге дейінгі кірісі бар клиенттер банктерді таңдайтынын еске салды. Себебі бұл ұйымдар ірі сатып алу үшін түрлі бағдарламалар ұсынады (автомобиль, тұрғын үй). Сонымен қатар, мұндай несиелер қаржы институттарының бөлшек портфелінің негізгі бөлігін құрайды (44%). Бұл ретте кірісі 60 мыңнан 150 мың теңгеге дейінгі азаматтар МҚҰ-ға жүгінеді.«Мұндай ұйымдар берген микрокредиттердің мөлшері аймаққа байланысты 300 мыңнан 500 мыңға дейін өзгереді. Мәселен, Алматы мен Алматы облысында орта есеппен несие алу мөлшері 500 мың, Солтүстік Қазақстан облысында бұл көрсеткіш 100 мың теңгеден аз», - деп түсіндірді Микро қаржы ұйымдарының өкілдері.
Ұйым өкілдері мұндай несиелер көбінесе түрлі құрал-жабдықтар сатып алуға, отбасылық іс-шараларды өткізуге, басқа да шұғыл қажеттіліктерге берілетінін және үш жыл ішінде өтелетінін айтады.
Берілген несиелер саны бойынша Нұр-Сұлтан мен Алматы көшбасшы болып табылады. Одан кейінгі орында Қарағанды, Шығыс Қазақстан және Түркістан облыстары. ҚҚҚ несие алушылар көбінесе несиені қандай мақсатпен ұйымдастыратынын сауалнама жүргізу арқылы анықтапты.
