– Сатып алу жүйесі бүгінде компаниялардың ағымдағы операциялық қызметінің элементі ғана емес. Қазіргі жағдайда оның рөлі едәуір артып келеді Президент атап өткендей, бұл экономикалық белсенділікті қалпына келтірудің құралы ретінде қарастырылады, – деген Әлішер Пірметов бағдарламаның негізгі кезеңдеріне тоқталды.
Ол Қордың импортты алмастыру бағдарламасының және дағдарыс жағдайындағы «оффтейк-келісімшарттар» механизмінің тиімділігін шығаруға жоспарланған өнімдерге ұзақмерзімді тапсырыс беруді қамтамасыз ететін құрал ретінде атап өтті. Қор компаниялар тобында тұрақты сұранысқа ие, бірақ елде өндірісі жоқ тауарлардың пулын құрайды.
Төраға орынбасарының айтуынша, 2018 жылдан бастап сатып алу стандартында іске асырылып келе жатқан «оффтейк-келісімшарттар» механизмі – бұл отандық кәсіпкерлердің дамуын жоспарлаған импортты алмастыратын өнімдерді сатып алу бойынша компаниялардың кепілдендірілген тапсырыс құралы. Сонымен қатар олар дағдарыс кезінде бизнесті дамытудың ең жақсы нұсқасына айналған келісімшарттарды бір жылдан астам мерзімге алуға мүмкіндік береді.
– Бағдарлама 3 негізгі кезеңде жүзеге асырылады. Біріншіден, біз тұрақты және тұрақты сұранысқа ие, бірақ біздің елімізде өндірілмейтін тауарлар пулын қалыптастырамыз. Бүгінгі таңда мұндай тауарлардың тізіміне жалпы көлемі 200 млрд теңгеден асатын 1200-ден астам тауар кіреді. Бұдан соң арнайы құрылған комиссия біздің кәсіпкерлердің жаңа, импортты алмастыратын өндірістер құруды ұсынатын жобаларын қарастырады. Яғни бүгінде бізді бизнес емес, біз бизнесті іздейміз, – деді Әлішер Пірметов.
Бағдарлама аясында 71 компаниядан 110 жоба қарауға ұсынылған. Оның ішінде машина жасау, химия және телекоммуникация салаларында 37 жоба мақұлданып үлгерген. Жобаларға жоспарланған инвестиция көлемі шамамен 218 млрд теңге және шамамен 2 мың жаңа жұмыс орнын құру қарастырылып отырған көрінеді. Ал қолдау көрсетілетін жобалар үшін Қордың еншілес ұйымдарымен «оффтейк-келісім-шарттар» жасалады.
– Бүгінде 22 млрд теңгеге 35 келісімшарт жасалды, оның 5-уіне, яғни биыл 13,5 млрд теңгеге қол қойылды. Мәселен, Қор инвестициясы 65 млрд теңге болатын метанол зауытын салу жобасын қолдады, – деп нақтылаған ол аталған механизмнің арқасында Қор елдегі өндірістің жаңа түрлерін құруға қолдау болғанын айтты. – Яғни егер бұрын компаниялардың қаражаты шетелге кеткен болса, бүгінде олар біздің елдің экономикасы үшін жұмыс істейді және жаңа жұмыс орындарын сақтауға және құруға өз үлестерін қосады деп айта аламыз. Сонымен қатар бұл шаралар ішкі инвестициялық белсенділікті ынталандырады.
Қазақстан қаржыгерлер қауымдастығымен, «Қазақстан Халық Банкі» АҚ және «Bank RBK» АҚ-мен бірлесіп, екінші деңгейлі банктердің сенімді тұрақты кепілі ретінде қабылдауы үшін келісім-шарттың стандартты түрі келісілді. Сонымен қатар қазіргі қиын жағдайда отандық кәсіпкерлерді қолдау мақсатында қабалданған қосымша шаралар кешенін баяндады.
Атап айтқанда, тауар өндірушілер тендерге өтінімді және келісім шарттарды енгізуден босатылды, сатып алу мерзімі 41 күннен 31 күнге қысқартылды және баға ұсыныстарын сұрату кезінде 20 күннен 16 күнге дейін береді. Тендер бойынша құжаттар көлемі 12 күннен 9 күнге дейін, баға ұсыныстарын сұрату 6 күнге дейін қысқартылды.
Президенттің тапсырмаларын іске асыру үшін төтенше жағдай талаптарына байланысты айыппұл санкциялары мен бизнеспен шарттық міндеттемелерді орындамағаны үшін сенімсіз жеткізушілер тізіміне енгізу тоқтатылды.
Сатып алу стандартында қазақстандық материалдар мен жабдықтарды жобалау-сметалық құжаттаманы жасау кезінде қолдануға міндеттелді. Осы нормаларды бұзғаны үшін айыппұл санкциялары қарастырылған.
Ә.Пірметов атап өткендей, Қор компанияларына 500 млн теңгеге дейін сатып алу кезінде жұмыс орындарын сақтау жөніндегі меморандумдар, келісімдер жасауды пысықтау тапсырылды. Бүгінгі таңда қызметкерлердің қысқаруына жол бермеу бойынша бизнес міндеттемелері бар 800-ге жуық келісімге қол қойылды. Сатып алу жеңімпаздары 163 компания жаңа жұмыс орындарын құру бойынша міндеттемелер қабылдады.
– Қор үшінші жыл отандық бизнесмендер үшін сатып алу шарттарын жақсартып жатыр. Бүгінде, ел үшін дағдарысты сәтте бизнес жауапты қадам жасауға тиіс уақыт келді. Яғни бұрынғыдай келісім-шарттық шарттарды орындау ғана емес, сонымен қатар жұмыс орындарын да сақтау», – деп атап өтті Ә.Пірметов.
Компаниялардың бірінші басшыларының барлық орынбасарларына қазақстандық қамтуды қамтамасыз ету жөнінде KPI орнатылды. Оның ішінде «қарапайым заттар экономикасы» салалары бойынша отандық тауар шығарушыларды қолдау да бар. Ағымдағы жылда олардың үлесі 2019 жылы 75%-дан 94%-ға дейін өсті.
Сөз соңында Ә.Пірметов компания тобының сатып алу жоспары 2020 жылы 2,8 трлн теңгені құрап, 78%-ға немесе 2,2 трлн теңгеге орындалғанын атап өтті. Өткізілген сатып алу қорытындысы бойынша үнем 98 млрд теңгені құрады.
Айта кеткен жөн, төтеннен келген індет отандық экономика бағытында жаңашыл қадамдар жасауымызға түрткі болғаны анық. Қауіпсіздік кеңесінің отырысында Тұңғыш Президент – Елбасы экономиканы қалпына келтіруге бағытталған бағдарламаны іске асыру жөнінде тапсырма берген болатын. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев төтенше жағдай жөніндегі мемлекеттік комиссияның қорытынды отырысында экономикалық белсенділікті қалпына келтіру құралы ретінде сатып алуды сауатты пайдалану қажеттігін тапсырды.
