Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев осыған орай халыққа арнаған үндеуінде батпандап кірген ауру мысқалдап шығатынын айтып, қалың бұқараға мемлекет тарапынан барлық қолдаудың болатынын жеткізді, күллі қазақстандықтарды қауіпсіздік шараларын қатаң сақтауға шақырды.
Әсіресе әлеуметтік желілерде денсаулық сақтау саласына қатысты әртүрлі арандату мен ауырған науқастарды адастыратын ақыл-кеңестің көбейіп кеткені де алаңдатпай қоймайды.
Бұл ретте қазақтың «тәуіптің жақсысы – ауруға ауру қоспағаны» деген дана сөзі еске түседі. Дәріханадан да, дәрігерден де іздегені мен сұрағанын таппай дағдарған сырқатқа дәл қазіргі сыни уақытта әрбір дұрыс берілген кеңес – үлкен демеу. Өйткені тілдің ұшында науқасқа жасалатын емнің пайдасы мен зияны, ең бастысы адам өмірі тұр. Бұл орайда әлемді әбігерге салған вирустың емі де толық қалыптаспағанын, халықаралық ұйымдардың хаттамасына сәйкес қолданылып жүргенін де ескерген абзал. Сондай-ақ адам ағзасының жеке тұлға ретіндегі ерекшеліктері де есте болуы тиіс. Осыған орай еліміздің Денсаулық сақтау министрлігі ұзақ жылғы өтілі бар дәрігерлер мен білікті мамандардың, ғылым өкілдерінің ақыл-кеңесіне сәйкес қазіргі уақытта айтылып жатқан емдеу түрлері мен дәрі-дәрмектің кез келген түрінің кері және жанама әсері болатынын ескертеді.
«Алайда адамдар түрлі таблетка ішер кезде немесе антибиотик салдырар алдында бұл мәселе төңірегінде көп ойлана бермейді. Біз науқастар ең көп қолданатын препараттарды қарап шығып, олардың пайдасы мен зиянын түсінуге тырыстық» дейді сала мамандары. Яғни министрліктің мәлімдеуінше, кез келген дәрілік препаратты науқастың денсаулығына, оның симптомдарына байланысты және анамнезіндегі гипертонияны, қант диабеті немесе жүрек-қан тамырларының патологиясы сынды қауіпті факторларды ескере отырып, дәрігер ғана жазып беруі керек. Егер өзіңізге өзіңіз дәрігер болсаңыз және қорапты ашқанда, тіпті, нұсқаулығын оқымай қоқысқа тастай салсаңыз, онда төмендегі ақпаратты білгеніңіз дұрыс.
Қызуды түсіретін дәрілер
Мемлекеттік дәрілік заттар тізімінде халықаралық патенті жоқ парацетамол және құрамында парацетамол бар таблетка, суспензия, суппозиторий, отандық және шетелдік зауыттар өндірген ұнтақ сынды 86 препараттың атауы тіркелген. Яғни таңдау көп. Бұл жерде сіз қандай шешім қабылдайсыз, міне, сол маңызды. Мысалы, бәріміз жиі қолданатын парацетамол өте улы, әсіресе, бауыр мен бүйрекке зиян. Оны бақылаусыз және негізсіз ішкенде аллергиялық аурулар мен бронх демікпесі күшеюі мүмкін.15 жасқа толмаған балаларға беруге тыйым салынған аспириннің салдарынан ішектен қан кетуі мүмкін. Егер бұл препарат тұмау немесе қызылшаға қарсы қабылданса, Рея синдромы немесе соңы өліммен аяқталатын бауыр ауруы өршуі мүмкін. Ал анальгин қан жасушаларының түзілуін бұзады және ішкі қан кету, ауыр аллергиялық реакцияларды тудыруы мүмкін.
Ибупрофен – қызуды түсіретін дәрілердің арасындағы ең қауіпсізі саналады, бірақ жүректі айнытып, құстыратын гастропатикалық әсері де бар. Бұл препаратты бақылаусыз қабылдаған жағдайда созылмалы гастрит, асқазан мен он екі елі ішектің ойық жарасы өршіп, қан кету, бронхтың түйілуі, ағзадағы сұйықтықтың кешігуі, көру қабілетінің бұзылуы мүмкін. Оны парацетамолмен бірге ішуге болмайды.
Қазақстандағы коронавирус инфекциясын емдеуге арналған клиникалық хаттамада қызуды төмендететін осы екі препарат ұсынылды, бірақ шектеулі дозада және температура 38 градустан жоғары болғанда ғана қолдануға кеңес берілген. Парацетамолдың дозасы 500 мг немесе ибупрофен – 200-400 мг, бірақ тәулігіне 4 таблеткадан артық емес. Сонымен қатар безгектің жұқпалы-қабыну процесіне ағзаның қорғаныш реакциясы бар екенін ескергеніңіз жөн.
Температура жоғарылағанда инфекция қоздырғыштары баяу көбейеді, ал иммундық жүйенің белсенділігі артады – иммуноглобулин мен интерферон пайда болады. Сондықтан температураны үнемі төмендетпеу керек. 38 градусқа дейінгі қызу, керісінше, ағзаның дертке қарсы күресуіне көмектеседі.
Вирусқа қарсы препараттар
Денсаулық сақтау министрлігі вирусқа қарсы сипаттағы 29 препараттың ішінде ЖРВИ мен ЖРВИ кешенді емдеуге арналған 23 дәрілік затты ғана ұсынады. Оның арасында Арпефлю, Ремантадин, Эргоферон, Ингавирин, Арбидол және Кагоцел бар.
Біріншіден, COVID-19 емдейтіндей оның тиімділігі дәлелденбеген және клиникалық хаттамада амбулаториялық жағдайда вирусқа қарсы препараттар қабылдау туралы ештеңе айтылмаған. Екіншіден, иммунитет осы препараттардың көмегімен жасанды түрде сақталады және адам оны тоқтатқаннан кейін, ағза толығымен қорғалмаған, яғни аурудың қайталану қауіпі бірнеше есе артады.
Антибиотиктер
Вирусқа қарсы препараттармен қатар антибиотик те көп қолданылуда. Антибиотикпен вирустық инфекцияны емдемейді және оның пайдасы да жоқ. Ұзақ қолданған жағдайда оған ағза үйреніп кетеді. Демек, шынымен қажет болғанда немесе қиын жағдайда дәрігердің дәрі-дәрмек таңдауы қиын болады. Сонымен қатар бауыр мен бүйректі химиялық заттармен улау қаупі өте жоғары, және жанама әсері көп – асқазан-ішек жолдарының функциясының бұзылуынан жүйке жүйесі тарапынан теріс реакцияларға дейін болуы ықтимал.
Аталған терапияны қабылдар кезде немесе дәрігер тағайындағанда мына ережелерді есте сақтаңыз: антибиотиктерді пробиотиктермен қабылдау керек, оларды курспен ішу керек; бірінші инъекция алдында, егер препарат бұрын қолданылмаса, сезімталдыққа тест жасау қажет; балалар мен жүкті әйелдерге көрсетілімдер бойынша және дұрыс режімде қабылданса ғана ұсынылмайды; таблеткадан инъекция жақсы; антибиотиктер алкогольмен үйлеспейтінін есте ұстаған абзал.
Сондай-ақ отандық дәрігерлер Қазнетте пациенттерге қауіпті вирусқа қарсы күресте айтылып жүрген ең зиянды алты кеңесті түзіп алған екен. Оның қатарында ингаляциялық бумен емдеуді алсақ, бұл қан қысымы жоғары, жүрек-қан тамырлары ауруына қарсы әсер беріп, бүйрек қызметінің бұзылуына алып келеді. Ал усарымсақты аш қарынға қолдану асқазан-ішек жолдарының ауруы бар адамдарға кері әсер береді. Сол сияқты арақты мөлшерден артық қолдану немесе спирттің буымен дезинфекция жасау иммундық жүйені әлсіретіп, вирусты тез қабылдауға ықпал етеді. Өкпенің жұмысын «жандандыруға» байланысты шектен тыс салмақ түсіру де оның қызметін әлсіретеді. Сондай-ақ дәрігерлер хижама жасаудың да пайдасынан зияны мол болуы мүмкін екенін жеткізеді. Және антибиотиктердің қауіпсіз болмайтынын, әсіресарапшылардан сақ болуды ескертеді.
