Таным • 31 Шілде, 2020

Құрманғазы Ақашев. «Ол жасаған тарих»

854 рет
көрсетілді
4 мин
оқу үшін

Ұлағатты жылдардың ізі мен дала төсіндегі ұрпақтар сабақтастығын шебер қиюластырған суретші Құрманғазы Ақашев тарихи тақырыпқа жиі қалам тартады. Ен даланы еркін жайлаған дала перзентінің ән-күйі мен салтанаты жарасқан ойын-сауығы суретші қылқаламында түрлі-түсті реңмен лезде жарасым тауып, көрермен көңіліне қанат бітіреді. Реализмнен бастап, академиялық кескіндеме әдістерін тең меңгерген суретшінің шығармашылығы туралы сөз қозғалғанда қозғалысқа ерекше жан бітірер шеберлігі алдымен айтылса керек-ті.

Құрманғазы Ақашев. «Ол жасаған тарих»

Қазақ бейнелеу өнерінің жар­қын құбылысы болған Қас­теевті бала жасынан қастер­леп өскен ол туған елі мен өс­кен жерін перзенттік махаббат­пен жырлайды. Еліміздің тарихи даму жолындағы сан-са­лалы өзгерістерге суреткер зер­десімен көз салып, өткен мен бүгінді бедерлеген көркем ше­жіре іспетті талай туындыны өмірге әкелді. Құрманғазы Ақа­шевтің кейінгі жазылған жұ­мыстарының қатарындағы шоқ­тығы биік туындысының бірі «Ол жасаған тарих» картинасы. Мұнда ел астанасын Алматыдан Ақмолаға көшіру туралы батыл да бірегей шешімнің ел бірлігі мен дамуының символына ай­налғанын көрсететін тарихи сәт көрініс тапқан. Тұңғыш Пре­зи­дент Нұрсұлтан Назарбаев пен астананың алғашқы бас жос­парын жасаған сәулетші Кисе Курокава Еуразияның жүрегіне айналар арман қаланың келешек келбетін бағамдап, сары жазық атырапты қиял көкжиегінде ұш­тастыра әңгімелесіп келеді. Иә, суретші осынау тағдырлы да та­ғылымды сәтті жеткізу жайын көп ойланды. Үлкен кенептегі соңғы шешімге тоқтамастан бұ­рын, ондаған үлгіні сызып, тас­тай берді. Белгілі өнертанушы Галина Поваляшко Құрманғазы Ақашевтің тарихи кең ауқымды туын­дыларымен танылып, та­қырып сырын терең меңгерген өнер иесі екенін айтады.

– Суретші үшін тарихи оқи­ғаларды түсіру, түрлі бейнелер мен дәуір рухын жеткізу өте ма­ңызды. Құрманғазы Ақашев  өзі­нің кәсіби шеберлігімен және сюжеттік бейнесінің терең­дігімен танымал. Өте қарапайым көрінетін композицияда ой, жігер, армандау, жеңіске жету рухы ерекше көркем жеткізілген. Көр­кем концепцияға сәйкес ке­ле­тін колористикалық шешім бар. Көптеген нәзік түсті нюанс­­­тарға қанық түстер табиғи үй­лесе кеткен. Бүгінде қала бар­­лық қазақстандықтың мақ­та­нышына айналды, тәуел­сіздік пен болашақтың нышаны іспетті. Ал Құрманғазы Ақашевтің керемет еңбегі осы бір жүзеге асқан арманның көркем дәлелі емес пе?! Суретші түрлі жанрдағы картиналар жазды, олар отыз жыл бойы көрермендердің, өнер­танушылардың және әріптес­терінің назарын аударып келді, – дейді Галина Поваляшко.

Зеңгір аспан, күздің қоңырқай тартқан жауынды жылы күні төңірекке тыныштық сыйлап, маңайдан жаңбырдың, сыздың иісі аңқитындай. Ал енді бастал­ған құрылыстың алыстан талып жеткен дыбысы бірте-бірте кү­шейе келіп, сан алуан бояумен тұтастық тапқан. Халық тарихына байыпты, зерттей қараған суретші шығармашылығына қашанда кеңдік пен тереңдік тән. «Әңгіме», «Жайлауда», «Ке­р­уе­н», «Көш», «Саржайлау» карти­налары соны дәлелдейді.

– Тақырыптық жұмыспен оқуды бітірген соң айналыса бас­­тадым. Ең алғашқы жұ­мы­­сым «Әңгіме» деп аталады. Абстракция, я болмаса сюр­­реа­­листік жұмыс болсын, оның өзегінде идея жату керек. Нату­рамен жұмыс істегеннен кейін адам жаттығады. Қазір кез келген тақырыпты бірден бастап, бірден аяқтаймын, – дейді суретші баспасөзге берген сұхбатында. Хал­қымыздың сенімі мен тағдыр-талайының нышанына айналған астана тарихы жөнінен сыр шертер туындылар аз жазылған жоқ. «Ол жасаған тарих» картинасы көз алдымызда өзгеріп, бой кө­терген, көркейген астананың қуа­нышына сүйінген, сүйсінген халық толқынысын бере білуімен құнды.

Құрманғазы Ақашев – Сурет­шілер одағының мүшесі. 1964 жылы Алматы облысы Қапал ауда­нында дүниеге келген. Абай атындағы Қазақ мемлекеттік педа­гогикалық университетін тәмам­даған. 1992 жылдан бастап көптеген халықаралық байқаулар мен симпозиумдарға қатысып келеді. 2007 жылы Түркияның Ыстанбұл қаласында, 2009 жылы Ә.Қастеев атындағы мемлекеттік му­зейде, 2010 жылы Астана қала­сында жеке көрмелері ұйым­дастырылды. Қазіргі таңда Абай атындағы Қазақ ұлттық педа­гогикалық университеті көр­кемсурет факультетінің оқыту­шысы болып қызмет етеді.