Бабаларымыздың нанымдарына сәйкес, «Қыдыр» мәңгілік өмірдің құпиясын меңгерген ерекше пайғамбар бейнесінде қабылданған. Және оның жоқ-жітіктерге жәрдем етеріне құлай иланған. Осыдан барып сол көктен келер берекені көп болып жинала бөліскенді құп көрген. Күнкөрісі төмендерге ас-ауқат тарату мемлекеттің мойнындағы борышқа саналған. Орхон жазба ескерткіштерінде Көктүрік қағанның: «Аш халықтың қарнын тойдырдым, сыртын да тон-киімсіз қалдырмадым» деп, тұжырымдауы байырғы бұл қағидаттың көрінісі. Міне, осындай мемлекет пен халықтың бірлік-тірлігінің алтын арқауына айналған аманаттық міндеттің, саф салтымыздың мән-маңызын қазіргідей кетіріп алғандығымыз – ең алдымен билік басындағылар мен зиялы қауымға сын. Бұлақ – басынан тұнбай тұр! Ұлттық құндылықтар жайына қалды. Ысырапшылдық пен бақталастық, дарақылық пен астамшылдық, жемқорлық дегендеріңіз, тіпті мына өлім шашқан пандемия тұсында да пәрмендеп, тайраңдай басымызға шығып кетті емес пе?! Бұл енді бүгіндікке таусылмас әңгіме.
Іргелі мекемелерде басшылық еткен, қуаныш-тойлардың үнемі төрінен табылар, дәулеті де сәулеті бір басына жетерлік Болат есімді азаматпен көршілеспіз. Қазір зейнеткер. Бұдан он шақты жыл бұрын ұлын үйлендірді. Әмісе той құрметіне бөленіп жүрген ағамыз кемінде үш жүз адамның басын құраған шығар-ау деп барғанбыз ғой. Сізге өтірік, бізге шын, бар-жоғы жүз-ақ адам! Құдалары, туыс-жекжаттары, көрші-көлең мен жастар. Тіпті өзінің беделді қызмет орнынан да ешкімді ұшыратпадық. Әбден іріктелген, әрине. Бәріміз аң-таңбыз, кафенің өзі көнетоз – «Қарагөз». Ың-шың жоқ. Абай хакім айтпақшы, бірін-бірі тосып сөйлеген қонақтар. Мұндайда көңілің де көтеріңкі, асың да жұғымды. Ойың да ұшқыр. Толғана сөйлеп, шырқата ән сап, арқа-жарқа болдық та қалдық күтпеген жерден. Отағасының өзі де бәйбішесін қолтығына қысып алып айнала отырғандармен бас түйістіре сырласып, тойдың сәнін келтірді. Сондағы бір құрдасының: «Әй, Бөке, не деген әулие адамсың! Біз той жасасақ қой, бір ай бұрын әкімдер мен басшыларды шақырамыз да, соншама уақыт келе ме, келмей ме деп қарадай басымыз шарадай болады. Әгәрәки, әлгілер тойға, құдай оңдап келе қалса, той бітпей кетіп қала ма деп, есік торуылдап, жүрегіміз ауырып, есіміз шығады! Ал сен болсаң, бұл қазақта той жасаған бір өзің секілді, құдалармен қалжыңдасып, құдашалармен би билеп, алдымен өзің тойлап жүрсің. Сен шақырсаң мың адам келер еді-ау. Жарадың енді, оздың бізден, әбден оздың!» – деп арқасынан қаққаны әлі есімнен кетпейді.
Бұл дәуірде «Той – Тәңірдің қазынасы» дегенімізде, той үстіндегі сый-сыяпаттан бұрын ізгі тілек, ақ бата, отбасы арқылы желіс тартар елдікке тән береке-бірлікті айтсақ керек. Ағайындықты арттырар ықшам түрдегі тағылымды тойға ел ішінде бетбұрыс та жасалып жатыр. Бұған ішің жылиды. Құр мақтан, даңғазылықпен жеткен жеріміз белгілі. Асылы, ақыл дегеніміз – ақылсыз қадамдардың көмбесі. Ақылға келелік. Есжияр тіршілікке көшіп, бәрінен бұрын Отанымыздың рухтық һәм ұлттық ұстынын арттыралық! Тойымыз да, көш-көркімен осы шептен табылып жатса, қанеки!
Әміре ӘРІН,
Алматы облыстық «Жетісу» газетінің бас редакторы
