Бағдат Мусин Бас прокуратура жанындағы Құқықтық статистика және арнайы есепке алу комитетін басқарып тұрған кезде шешім шығару процесінің ұзақтығын нақты цифрлармен дәлелдеген еді. Онда қазіргі таңда жергілікті атқарушы органдардың шешім қабылдауы бұрынғыға қарағанда бірнеше есе ұзарғанын байқауға болады. Шартты түрде, әуелде 1 аптада қабылданатын шешім қазір 3 аптаның көлемінде уақыт алады. Ол өз кезегінде сол шешімді күткен қарапайым халыққа ауыр тиеді, оған қоса құқықтық, экономикалық зардабын да ескеру қажет. Осының салдарынан халық жергілікті атқарушы биліктен өтіп, одан да жоғары құрылымдарға жүгінуге мәжбүр болады.
Өзім Президент жанындағы комиссияда заңгер ретінде қызмет еткенімде де бұл олқылықты аңғардым. Ауыл, аудан, қала деңгейінде қабылданатын шешімдерді бірден Президент әкімшілігіне бағыттаған жағдайлар жиі кездесетін. Басты себеп – жергілікті әкімшіліктің шешімді уақытылы шығармауы. Яғни бұл халық үшін ыңғайсыз. Бұл тек жауапкершіліктің мәселесі емес. Мұның астарында жергілікті атқарушы органдарға жеткілікті өкілеттік беру деген мәселе де көтеріледі. Соңғы кезде құрылған құқық қорғау органдары сыбайлас жемқорлықпен күресу мақсатында жергілікті атқарушы органдарды жиі тексереді. Бұл да назарға алынатын жайт.
Жауапты тұлғалар шешім қабыл-
данбаған жағдайда қызметінен алынуы тиіс. Әлбетте, тыңғылықты тексерістен кейін. Атқарушы органдарға талапты, жауапкершілікті күшейте отырып, еркін қимылдауына мүмкіндік беру керек. Бұдан басқа жол жоқ деп ойлаймын. Әр мекеме басшысы халықты әуреге салмай, жылдам шара қабылдай алуы керек. Басқа жағдайда халықтың мемлекеттік институтқа сенімі жоғалады.
Адам құқықтарына қатысты сөйлер болсақ, Жолдауда айтылған адвокат пен прокурор теңдігі деген мәселеге тоқталғым келеді. Адам құқығы сөз болғанда мұның маңызды екенін түсінуіміз қажет. Жалпы бұл адвокат үшін емес, құқығы қорғалып жатқан азамат үшін маңызды. Барлық дамыған елде шешімін тапқан мәселе. Бізде қағаз жүзінде адвокаттарға жағдай жасалған болып көрінгенімен, іс жүзінде жағдай басқаша. Мемлекет басшысының адвокаттың мәртебесі прокурордан кем болмауы керек деген ұсынысы алғаш рет көтерілгеніне назар аударғым келеді. Ендігі кезекте осының орындалуы алаңдатады. Өйткені айтылғаннан бөлек, біз үшін орындалуы маңызды. Тиісті заңнамалық актілер әзірленетін болса, өз басым белсене атсалысуға дайынмын.
Биылғы Жолдауда квазимемлекеттік сектор мәселесі де алғаш рет көтеріліп отыр. Соңғы кезде олардың басшыларының жалақысы туралы хабарлар жиі тарап жүр. Бұл әлеуметтік теңсіздікке алып келетін мәселе. Мемлекеттік қызметкерлер арасындағы жемқорлықты айтып жүргенде квазимемлекеттік сектордағы жемқорлық назардан тыс қалып жүр. Сондықтан мұның да Президент тарапынан айтылғаны қуантты.
Абзал ҚҰСПАН,
«Абырой» қоғамдық бірлестігінің төрағасы, заңгер
