Шынықтырудың шебері

 

Бауыржанмен бірер апта бұрын газетке кезекті бір материалды әзірлеу барысында таныстық. Instagram желісі ар­қылы онлайн-жат­тығу жүр­гізетінін көріп қал­ғаны­мыз бар-тын. Сөзге тарттық. Дене дайындығына, фитнес-ин­дус­трияға қатысты айт­қан тұ­шым­ды ойлары ұнады. Сөйтсек, ол осы саланы бір кісі­­дей мең­гер­ген кәсіби маман екен.

Әдетте, ірі фитнес-клубтарда бұлшық еті бұлтиып, нұс­қау беріп жүретін жаттық­тыру­шылардың ішінен қазақ жігіттерін сирек кездестіреміз. Сондықтан болар, Бауыржан­ның бұл саладағы жетістігіне кәдімгідей қуанып қалдық. Ал оның пандемия кезінде Қазақ­станда алғаш болып онлайн-жаттығу ұйымдастырғанын естігенде «Бәрекелді!» аузы­мыз­дан қалай шыққанын аңда­май қалдық.

Бауыржан Рысбек – Семей­дің тумасы. Шымкентте өсіп, ер жеткен. Бокстан халық­ара­лық дәрежедегі спорт шебері. 12 жыл құқық қорғау органдарында еңбек еткен. Президент Әкімшілігінде қызмет атқа­рып­ты. 2014 жылы спорт са­ла­сына ауысып, шегеге іл­­ген қолғабын 13 жылдық үзі­­ліс­тен кейін қайта киіп, жат­тығуға кіріскен. Кезінде ұлт­тық құраманың екінші, үшін­ші нөмірлі жігіттерімен бір­ге жаттыққан Бауыржан үшін спорттық бабына оралу аса қиынға соқпапты.

– Бір жыл жаттығып, қал­пыма келдім. Қайтадан ұлт­тық құрамаға іліндім. Олим­пиада ойындарына қа­тысқым келді. Бірақ, құраманың сол кездегі бас бапкері Мыр­за­ғали Айтжанов оңаша бір отыр­ғанда жолды жастарға беру керектігін ескертті. Үлкеннің сөзіне тоқтаған елміз ғой, қар­сылық білдірмедім. Іле кәсіп­қой боксқа ауысу туралы да ұсыныс түсті. Алайда құ­қық қорғау органдарында қыз­мет атқарғандықтан, құпия мәлі­меттердің иесі ретінде бес жыл шетелге шығуыма бол­май­­тын еді. Сөйтіп боксты до­­ға­рып, спортшыларды фи­зи­ка­­лық тұрғыдан шынық­ты­ру­­ды қолға алдым, – дейді ол.

Бүгінде қырықты алқым­дап қалған Бауыржан фитнес-тренер болып жұмыс істейді. Атап өткеніміздей, Рио Олимпиадасында мерейі үс­тем болған бірқатар спорт­шыны шынықтырған. Ән­ші әрі боксшы Ибрагим Ескен­дірді шынықтырған да осы бапкер. Қазір кәсіп­қой бокс­тағы қос оғлан Ма­дияр Әшкеев пен Айдос Ер­бо­сын­ұлының физикалық да­йын­дығымен айналысып жүр. Спорттық бабында жүруді жөн көретін Олимпиада чемпионы Бақтияр Артаевты да шынықтырады. Бұдан бөлек, Instagram желісінің тікелей эфирі арқылы онлайн-жаттығу ұйымдастырады.

– Қазақстанда карантин режімі енгізілген сәтте-ақ Instagram арқылы онлайн-жат­­тығу өткізуге көштім. Ал­ғаш­қы аптада 7-8 адам кіріп, қадағалап отырды. Одан ке­йінгі аптада тұрақты кө­рер­мен­дердің саны 25-ке жет­ті. Кейін бір сәтте 50 адам­ды жат­тықтыратын болдым. Наурыз, сәуір, мамыр айларында осылай жұмыс істедік. Кейін ашық алаңдарда жаттығу жүргізуге рұқсат берілді. Менен кейін онлайн-жаттығуға көшкендер көп болды, – дейді ол.

Өмірімізге көп өзгеріс енгізген пандемия фитнес-индустрияны да тығырыққа тірегені рас. Себебі, бірінші кезекте фитнес-клубтардың қызметіне тыйым салынды. Сол қиындықтан жол тапқан кәсіби мамандардың көшін дәл осы Бауыржан бастап тұр.

– Біздегі фитнес-индус­трия бәсекеге қабілетсіз. Қыз­метін қадағалайтын, жұмысын реттейтін орган жоқ. Әркім 25 мың теңге төлеп, фитнес-тренердің сертификатын ие­леніп жүр. Олар үйретіп жа­рыт­пайды. Ал кәсіби маман төтен­ше жағдайдың өзін тың мүмкіндік деп қарастыруы керек. Біздің салада теорияны жақсы меңгергендер көп. Алайда олар практикаға кел­генде пышырап қалады. Қазір жаңа технологияның зама­ны. Бірақ соның мүмкін­дік­терін әлі толық пайдалана алмай келеміз. Фитнес-ин­дустрияның пандемия кезінде тоқырағаны да сондықтан, – дейді кейіпкеріміз.

Шынында да, әлемнің да­­мы­ған елдеріндегі фит­нес-ин­дустрия амалын та­уып, жағ­дайға қарай бейім­деле алды. Соның бір дәлелі – он­­лайн-жаттығудың қанат жаюы. Сондықтан ертең қар көр­­мей­тін елдер фитнес-ин­дуст­­рияны «далаға көшіріп» жат­са, таңданудың қажеті ша­ма­­лы. Оның үстіне панде­мия­­ның әзір басыла қоятын түрі жоқ.

– Оқып, ізденудің нәти­жесінде онлайн-жаттығу бо­йынша авторлық әдістемемді әзірледім. Онда ерлерге, әйел­дерге, спортшыларға жеке-жеке бағдарламалар қарас­ты­рылған. Бұдан бөлек, де­не тұрқына байланысты әр адамға лайықталған бағ­дар­ламаларым бар. Мәселен, бойшаң жанға аласа бойлы адамның жаттығуын жасатуға болмайды. Қысқасы, әр адамға жеке-жеке назар аудару керек. Өкінішке қарай, фитнес-тренерлер осы жағына келгенде ақсап жатады. Олар барлығын бір әдістемемен шынықтыра береді, – дейді Бауыржан.

Оның пікірінше, онлайн-жаттығу әркез бетмоншағы үзіліп тұратын біздің ұлттың менталитетіне сәйкес келеді.

– Қазақтардың көбі залда жаттығуға қысылады. Көп жағдайда дене бітімінен ың­ғай­сызданады. Ал он­лайн-жаттығуды ешкімнің кө­зіне түспей, үйде де жасай беруге болады. Бұл – бір. Екін­шіден, қазір намазға жы­ғыл­ған жастар көп. Біздегі фитнес-клубтарда ерлер мен әйелдер араласып жүре береді. Олар мұндай жерге бармайды, әлбетте. Сондықтан онлайн-жаттығу намаз оқитын қыз-жігіт­тер үшін де тамаша мүм­кіндік, – дейді ол.

Бауыржанның бодибилдингке қатысты көзқарасын білгіміз келді.

– Айналысып жүргендер ренжімесін, бірақ бодибилдинг – жалқаулардың спорты. Мұның жанында емдік дене шынықтыру әлдеқайда пайдалы. Рас, бодибилдинг те спорттың өзінше бір түрі. Бірақ, ол адамды мүгедек етіп тынады. Себебі, онымен ай­налысқанда адамның қарым-қабілеті, дене бітімі ескеріл­мейді. Бұлшық етті есепсіз өсіре бергеннен ағзадағы майдың, сіңірдің қызметі нашар­лайды. Тамырлар қысы­лып қалады. Егер бодибилингтер мықты болса, неліктен кермеге ұзақ тартыла алмайды? Ұзақ қашыққа жүгірмейтіні де сондықтан. Жалпы, трена­жердегі жаттығуға аса үйір болмау керек. Адам бұл жерде робот секілді өзгелердің жаса­ғанын ғана қайталайды. Аңғар­ғаным, көп адам далада өзді­гінен жаттығу жасауды біл­мейді екен. Жарнамасына қызы­ғып фитнес-клубтарға жүгіре­тініміз де содан-ау, – дейді Б.Рысбек.

Ол Қазақстан ұлттық құра­масындағы боксшыларды дайындауға әзір екенін айтты. Алайда ондағылар Бауыр­жанның қызметіне мұқтаж емес секілді.

– Біздің боксшылардың фи­­зи­калық дайындығын ке­ңес­тік көзқараспен келе жат­­қан ағалар қадағалап отыр. Соңғы жылдары өзбектерден ұтылып, үндістерден жеңілуі­міздің бір себебі осында жатыр. Спортшыларды дайындау жүйесін қайта қарау керек. Мысал келтірейін. Жәнібек Әлімханұлы деген жарық жұлдызымыз шықты. Алайда біздің дене дайындығына жауапты тренерлер 20 жасқа толар-толмас кезеңде Жәнібектің бойындағы бар сөлін, күшін сығып алды. Салдарынан бокс­шы құлдырады. Ақыры ол кә­сіп­қой боксқа ауысып кетті және дұрыс қадам жаса­ды деп ой­лаймын. Әр спорт­шыға же­ке назар аудару керек. Бізде олай емес. Серік Сәпиев чемпион атанса, бар­лығын Серік секіл­ді жат­тықтыруға көшеміз. Әркімнің қабілеті әртүрлі еке­нін естен шығарып аламыз. Ал бок­сшылар психологиялық тұр­ғыдан өте нәзік келеді, – дейді кейіпкеріміз.

Шынықтырудың шебері Бауыр­жанның міндеті – ха­лық­ты дұрыс жаттығуға үй­рету. Жалқаулықтан арылту да – арманы.